Thị trường bất động sản Việt Nam chứng kiến sự sụt giảm nặng nề về nguồn cung trong hai năm qua, phần lớn nguyên nhân đến từ vấn đề tài chính của chủ đầu tư và pháp lý dự án. Thị trường hầu như không có thanh khoản, các dự án ngưng bán hàng, thậm chí bị thu hồi hoặc vướng phải kiện tụng, tranh chấp với khách hàng...

Nút thắt về pháp lý khiến các nhà đầu tư ngày càng thận trọng khi ra quyết định đầu tư vào sản phẩm bất động sản.

Trước tình trạng thị trường bị “xói mòn” niềm tin, giai đoạn từ giữa năm 2022 đến nửa đầu năm 2023, Nhà nước đã đẩy mạnh công tác quản lý bằng cách siết chặt tín dụng và hệ thống lại hàng rào pháp lý về đất đai và nhà ở. Sau một năm Chính phủ cùng các doanh nghiệp địa ốc nỗ lực không ngừng, đến nay thị trường dần có những dấu hiệu tích cực.

Ông Hoàng Hữu Minh Dũng, Trưởng bộ phận Nghiên cứu và phát triển BHS Group (BHS R&D) đánh giá, hiện tại, sau gần hai năm chứng kiến sự biến động của thị trường, khách hàng trở nên thận trọng hơn, khó tính hơn trước quyết định đầu tư. Bên cạnh đó, Luật Đất đai đang được sửa đổi theo hướng chặt chẽ hơn; đồng thời quyết định bỏ khung giá đất, xây dựng bảng giá đất mới theo hàng năm từ ngày 1/1/2026.

Ông Dũng cho rằng các dự án trong tương lai sẽ cần đáp ứng nhiều điều kiện khắt khe hơn để đạt tiêu chuẩn pháp lý mở bán, các chủ đầu tư sẽ mất nhiều thời gian hơn để chuẩn bị ra hàng, thị trường sắp tới khó có khả năng bùng nổ nguồn cung.

Đồng thời, khi áp dụng phương pháp tính tiền sử dụng đất mới, chi phí giải phóng mặt bằng cũng lớn hơn khiến mức đầu tư đầu vào cho mỗi dự án trở nên cao hơn, dự kiến kéo theo giá sản phẩm đến tay khách hàng cũng “đắt đỏ” hơn. Do đó, vị này dự báo trong thời gian tới, số lượng dự án mới được phê duyệt sẽ tiếp tục khan hiếm.

Còn theo quan điểm của ông Neil MacGregor, Giám đốc điều hành của Savills Việt Nam, thách thức lớn của các chủ đầu tư bất động sản tại Việt Nam hiện nay là những trở ngại về thủ tục hành chính, đặc biệt là trong việc giải quyết các khoản phí sử dụng đất. Cùng với đó, các chủ đầu tư đang hết sức cẩn trọng về quyền sở hữu pháp lý của dự án, đảm bảo có một lộ trình rõ ràng để được phê duyệt.

"Việc giải quyết phí sử dụng đất và phê duyệt quy hoạch 1/500 là những yếu tố quan trọng nhất đối với các dự án phát triển nhà ở. Hiện tại, có ít dự án có quyền sở hữu hợp pháp rõ ràng và có đủ các phê duyệt cần thiết để phát triển, ít nhiều dẫn đến những khó khăn đối với việc các chủ đầu tư tham gia thị trường nhà ở. Điều này cũng đã gây ra tình trạng khan hiếm về nguồn cung và tín dụng, các ngân hàng gặp khó khăn trong việc có được tài sản thế chấp cần thiết để cho vay cho các dự án bất động sản", Giám đốc điều hành Savills nói.

Trong khi những thay đổi trong khung pháp lý vẫn chưa được triển khai đầy đủ, các cơ quan chính quyền địa phương vẫn ngần ngại trong quá trình thực hiện. Cho đến khi có những thay đổi và tiến triển rõ trong việc giải quyết phí sử dụng đất và cấp chứng nhận quyền sử dụng đất, theo vị này, việc hoàn thành các thương vụ M&A vẫn sẽ tiếp tục gặp khó khăn.

Theo báo cáo của Ban IV, tính đến cuối tháng 9/2023, hàng tồn kho bất động sản rất lớn, có tổng giá trị lên đến 301.600 tỷ đồng tăng 5% so với cùng kỳ. Từ số liệu này, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM cho rằng cần phải có giải pháp để tháo gỡ, đưa lượng hàng tồn kho rất lớn này trở lại thị trường bất động sản để vừa tạo dòng tiền, tạo thanh khoản, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và tăng nguồn cung nhà ở.

Để thị trường địa ốc có triển vọng phục hồi và tăng trưởng từ nửa cuối năm 2024 trở đi, Chủ tịch HoREA cho rằng, đi đôi với nỗ lực của Chính phủ, các Bộ, ngành phải sửa đổi ngay một số quy định bất cập của các văn bản dưới luật (và xây dựng các văn bản quy định chi tiết thực hiện các luật dự kiến sắp được ban hành) và tiếp tục phát huy hơn nữa hoạt động của các tổ công tác của Chính phủ, cùng với đó là sự vào cuộc mạnh mẽ của UBND cấp tỉnh.

 Việc này nhằm kiến tạo môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, công bằng, bình đẳng, phát huy được nguồn lực đất đai, tạo điều kiện để tiếp cận thuận lợi thị trường vốn, tín dụng và tháo gỡ được các vướng mắc pháp lý cho khoảng 1.000 dự án bất động sản trong cả nước...