Hội thảo cũng là diễn đàn để Đoàn đàm phán và doanh nghiệp tham vấn, trao đổi trực tiếp về các vấn đề liên quan nhằm giúp tiến trình đàm phán bám sát, phục vụ tối đa lợi ích của doanh nghiệp.

Kỳ vọng một thị trường khổng lồ

Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Trung tâm WTO (VCCI), nhiều doanh nghiệp đang rất kỳ vọng vào RCEP bởi Hiệp đinh này sẽ tạo ra một thị trường khổng lồ, với 50% dân số thế giới; đặc biệt Trung Quốc, Ấn Độ chiếm 30% GDP toàn cầu, 28% tổng thương mại của thế giới.

“Đặc điểm người tiêu dùng của RCEP phần lớn không quá khó tính, trừ Nhật Bản, Australia, New Zealand, nhu cầu đối với các sản phẩm mà Việt Nam có thế mạnh tương đối cao, đặc biệt là nông sản nhiệt đới, thực phẩm chế biến...”, bà Trang nói.

Những kỳ vọng về RCEP là rất lớn, đây cũng là khẳng định của ông Phạm Tuấn Anh, đại diện Bộ Tài chính, thành viên Đoàn đàm phán RCEP của Chính phủ. Đó là cơ hội xuất nhập khẩu cho doanh nghiệp nhờ các ưu đãi thuế quan được cải thiện hơn, các quy tắc xuất xứ nội khối được hài hòa, dễ đáp ứng hơn; thống nhất các quy trình về hải quan, tạo thuận lợi thương mại; các quy tắc chung để hạn chế, kiểm soát các hàng rào phi thuế quan.

Ông Tuấn Anh cho rằng, một số thị trường dịch vụ sẽ mở hơn, đặc biệt là dịch vụ logistics, viễn thông..., nền tảng thương mại điện tử tốt hơn. Doanh nghiệp cũng sẽ có lợi ích “dự trữ” tốt hơn trước nguy cơ bảo hộ ở các thị trường xuất khẩu lớn khác, hay tác động từ căng thẳng thương mại Mỹ-Trung.

Quan ngại về thuế quan và mở cửa dịch vụ

Bà Thu Trang thừa nhận hiện có nhiều doanh nghiệp vẫn quan ngại về Hiệp định. Đó là, trong các nước tham gia đàm phán ký kết, có nhiều đối tác có cơ cấu sản phẩm tương tự Việt Nam, có năng lực cạnh tranh mạnh hơn Việt Nam; các thị trường cũng có khác biệt lớn về yêu cầu chất lượng hàng hóa.

Cùng với đó, nguy cơ xáo trộn, chuyển hướng thương mại, đặc biệt ở các thị trường mà các đối tác chưa có Hiệp định thương mại tự do (FTA) chéo.

“Doanh nghiệp cho rằng Hiệp định RCEP có thể không đạt được kỳ vọng về thị trường xuất khẩu, với các lý do như: các ưu đãi thuế quan không được cải thiện, việc mở cửa dịch vụ mà Việt Nam có thế mạnh còn dè dặt, các hàng rào phi thuế quan ít được cải thiện, cạnh tranh gay gắt hơn với các đối tác RCEP...”, bà Trang nhấn mạnh.

Doanh nghiệp cần chú trọng đến các tiêu chí ưu tiên

Đưa ra khuyến nghị cho doanh nghiệp, bà Thu Trang cho rằng doanh nghiệp không thể trông chờ vào RCEP để tránh xu hướng bảo hộ thương mại thế giới và cũng không thể trông vào RCEP để tận dụng cơ hội từ căng thẳng thương mại Mỹ – Trung.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần mở cửa phân nhóm các đối tác với các định hướng khác nhau. Phải tiếp cận theo tiêu chí ưu tiên về những sản phẩm Việt Nam có thế mạnh, sản phẩm đối tác nhập khẩu lớn cũng như những ưu đãi thuế hiện có.

Đồng thời, phải hướng tới việc kéo mặt bằng quy tắc trong đàm phán cao lên - phù hợp với mặt bằng của Việt Nam sau Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) sắp được ký kết.

Bổ sung thêm giải pháp cho doanh nghiệp, bà Trịnh Thu Hiền, Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương lưu ý các doanh nghiệp không nên chỉ tập trung theo những hiệp định thương mại mới mà cần tận dụng các hiệp định thương mại song và đa phương đã có để thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu. Ví dụ, Việt Nam và Nhật Bản đã có hiệp định thương mại song phương, nhiều mặt hàng đã có thuế về 0% nên doanh nghiệp có thể tận dụng quan hệ song phương này thay vì cứ phải thông qua CPTPP mới có thể xuất khẩu hàng hóa qua Nhật Bản.