Doanh nhân Colombia David Vélez đã phải vật lộn với một vấn đề bất thường trong những tháng gần đây. Anh ta trở nên quá giàu. Là người đồng sáng lập Nubank, ngân hàng kỹ thuật số độc lập lớn nhất thế giới, Vélez nhận thấy giá trị cổ phần của mình tăng lên khi đại dịch thúc đẩy ngày càng nhiều người Brazil, Mexico và Colombia mở tài khoản trực tuyến. Forbes ước tính tài sản của ông hiện có trị giá 5,2 tỷ USD.

Với Mariel Reyes, vợ người Peru, “chúng tôi bắt đầu đặt ra rất nhiều câu hỏi về ý nghĩa của việc có được mức độ giàu có đó và cách sử dụng sự giàu có đó”, Vélez nói. “Chúng tôi có một mức sống tốt, nhưng chúng tôi không cần quá nhiều thứ xa xỉ và chúng tôi thực sự không biết số tiền này có thể được chi tiêu như thế nào”.

Câu hỏi này đặc biệt cấp thiết ở Mỹ Latinh vì khu vực này là nơi có một số xã hội bất bình đẳng nhất thế giới. Coronavirus đã tấn công các cộng đồng nghèo một cách đặc biệt khó khăn và áp lực ngày càng gia tăng đối với giới tinh hoa phải chia sẻ nhiều hơn của cải của họ và mở ra cơ hội lớn hơn cho các nhóm yếu thế - hoặc có nguy cơ bất ổn xã hội.

Trong quá khứ, các gia đình doanh nhân thành đạt ở Mỹ Latinh đã sinh ra các triều đại mà tên của họ đã trở thành mật ngữ cho quyền lực và địa vị. Nhưng đây không phải là điều mà Vélez muốn. “Tôi có định để lại tất cả số tiền này cho con cái, cho anh em họ hàng, cho cháu tôi, cho thế hệ thứ tư không? Hay tôi sẽ sử dụng nó để cải thiện cuộc sống của người dân ở Mỹ Latinh ngày nay? ” anh ta nói. “Đối với tôi, câu trả lời đúng là rất rõ ràng: bạn phải sử dụng số tiền này ngay hôm nay, để giải quyết các vấn đề và nỗi đau đang tồn tại ngày nay”.

Tác động của coronavirus đối với sức khỏe và nền kinh tế của Mỹ Latinh là tồi tệ nhất trên thế giới. Theo Ngân hàng Phát triển Liên Mỹ (IDB), mặc dù chỉ có 8% dân số toàn cầu, khu vực này đã phải hứng chịu gần một phần ba số ca tử vong do Covid gây ra và suy thoái kinh tế sâu sắc nhất kể từ khi có hồ sơ. Nhưng tác động đến dân số không đồng đều. Luis Alberto Moreno, người từng là chủ tịch IDB cho đến tháng 9 năm ngoái, cho biết: “Trải nghiệm của đại dịch là một chuyện đối với người giàu và khác đối với người nghèo. Ông nói rằng nhiều người giàu có trong khu vực đã đến Miami để được tiêm phòng sớm. “Đó là một lời cảnh tỉnh về thực trạng bất bình đẳng sâu sắc ở Mỹ Latinh. Mọi người đã nhận ra rằng khu vực này có một vấn đề rất lớn ”.

Các chương trình tiêm chủng hiện đang mang lại hy vọng cho Mỹ Latinh sau khi khởi đầu chậm chạp do thiếu nguồn cung. Nhưng sự chênh lệch vẫn tồn tại. Các quốc gia giàu có hơn như Chile và Uruguay đã tiêm phòng đầy đủ cho 3/4 dân số của họ. Tuy nhiên, bức tranh rất khác ở các nước nghèo hơn, chẳng hạn như Nicaragua và Haiti, vào đầu tháng 10, tỷ lệ quản lý tương ứng dưới 5% và 0,2%, theo Our World in Data. Carissa Etienne, giám đốc Tổ chức Y tế Liên Mỹ, cho biết: “Việc tiêm chủng đang theo sau những đường đứt gãy của sự bất bình đẳng từ lâu đã chia rẽ khu vực của chúng ta”.

Ở những nước Mỹ Latinh nơi dịch vụ y tế không đầy đủ hoặc quá căng thẳng, những thành phố giàu có bị bỏ hoang trong thời kỳ đại dịch, phải trú ẩn trong những ngôi nhà trên bãi biển và trại chăn nuôi nông thôn hoặc hướng đến Mỹ. Theo đại lý bất động sản Hernán Javier Barbosa, tại Búzios, bãi biển sang trọng và khu nghỉ dưỡng lướt sóng ở bang Rio de Janeiro của Brazil, nhu cầu về bất động sản đã tăng lên. Ông nói: “Các chung cư đã kín chỗ. “Những người trẻ tuổi hoặc trung niên đang làm việc tại nhà, [chẳng hạn như] luật sư, kiến ​​trúc sư và nhà tâm lý học.”

Những người Brazil ưa thích môi trường núi cao đã lựa chọn Campos do Jordão, một khu nghỉ mát trên núi được gọi là “Thụy Sĩ của Brazil” cho các khách sạn nửa gỗ có đầu hồi. Benedito Gonçalves, một đại lý bất động sản, cho biết giá bất động sản tăng “ít nhất 30%” và “giá cho thuê đã tăng gấp đôi và không có nguồn cung”.

Những người Brazil nghèo hơn đã trải qua một đại dịch rất khác. Patricia Villela, đồng sáng lập của Humanitas360, một tổ chức phi lợi nhuận hoạt động nhằm giảm bạo lực và cải thiện cuộc sống cho những người có hoàn cảnh khó khăn, nói rằng, ngay cả trước khi có Covid, những người nghèo hơn đã phải chiến đấu với ba bệnh dịch virus khác: sốt xuất huyết. và vi rút Zika và chikungunya. Cô nói: “Sau đó coronavirus đến những ngôi nhà không bị ảnh hưởng bởi ba căn bệnh này và tất cả chúng tôi đều sợ hãi. “Phần lớn người Brazil là người nghèo, da đen và sống ở ngoại ô các thành phố, trong khi thiểu số giàu có, da trắng sống ở các trung tâm đô thị, những nơi được bảo vệ tốt hơn [khỏi bệnh tật].”

Brazil đã phải chịu số người chết vì Covid-19 cao thứ hai thế giới, với hơn 600.000 người. Villela cho biết đại dịch đã thúc đẩy những người Brazil khá giả quyên góp các gói thực phẩm - một số có chứa thực phẩm mà họ sẽ không ăn - nhưng điều đó là không đủ.

Chúng ta phải cải thiện nhiều hơn nữa về việc công khai hoạt động từ thiện mà chúng ta làm

Villela, người có chồng, Ricardo Villela Marino, là người thừa kế tài sản ngân hàng Itaú, nói: “Làm từ thiện cần tập trung vào công bằng xã hội. “Quyên góp có thể là điều gì đó tiếp tục [trong một thời gian], nhưng nó không phải là một cam kết lâu dài. Khi họ quyên góp các gói thực phẩm, vào tháng thứ sáu, mọi người bắt đầu tự hỏi bản thân, "Tại sao tôi vẫn làm điều này?"

Thay vào đó, có những lời kêu gọi những người Brazil giàu có hơn nên rút ra bài học từ đại dịch và giải quyết các vấn đề xã hội sâu sắc hơn. Villela nói: “Brazil là một quốc gia phân biệt chủng tộc, theo chủ nghĩa công nhân [sô-vanh], phân biệt giai cấp. “Điều này chưa bao giờ được thừa nhận, nhưng nó cần phải được. Brazil đã được bán trong phần lớn thế kỷ 20 và bắt đầu thế kỷ 21 như một quốc gia của nền dân chủ chủng tộc nhưng. . . không có hòa bình chủng tộc ở Brazil. Phần lớn dân chúng không có tiếng nói ”.

Tại Colombia, một trong những quốc gia bất bình đẳng hơn trong khu vực, một làn sóng phản đối xã hội đã nổ ra sau khi chính phủ đề xuất một cuộc cải cách thuế, theo đó sẽ đánh thuế VAT đối với nước chôn cất và nguồn cung cấp nước gia đình chứ không phải đối với nước đóng chai. Các cuộc biểu tình đã cảnh báo các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, những người vốn đã lo lắng về nguy cơ đất nước đang rình rập phe cánh tả cực đoan trong các cuộc bầu cử vào năm tới.

“Chúng tôi đã nhận được một lời cảnh tỉnh lớn rằng toàn thể phải làm tốt hơn nhiều trong việc công khai hoạt động từ thiện đang diễn ra,” một thành viên của một gia đình doanh nhân hàng đầu Colombia nói. “Có rất nhiều việc được các công ty làm để giúp đỡ, nhưng chúng tôi đã rất tệ khi nói về điều đó. Điều này là cấp thiết để thay đổi ”.

Xa hơn nữa xuống dãy Andes ở Peru, các cử tri vào tháng 6 đã chọn một tổng thống cực tả nhất mà đất nước từng có với một tỷ lệ hẹp. Pedro Castillo, một giáo viên tiểu học và một tiểu nông đến từ một ngôi làng miền núi hẻo lánh, đã giành chiến thắng với khẩu hiệu “Không còn người nghèo ở một đất nước giàu có”. Trong khi đó, số lượng tỷ phú ở Peru đã tăng gấp ba lần lên sáu trong vòng một năm. Luis Felipe López-Calva, Giám đốc Chương trình Phát triển Liên hợp quốc về Châu Mỹ Latinh và Caribe, cho biết Peru là “phiên bản phóng đại của phần còn lại của Châu Mỹ Latinh”. “Đó là một quốc gia có sự bất bình đẳng rất cao, một hợp đồng xã hội rất rời rạc, với các dịch vụ công có chất lượng kém và mức độ bao phủ hạn chế; nhu cầu rất lớn đối với các dịch vụ tư nhân [như y tế và giáo dục]; và một lượng lớn dân cư bản địa, nông thôn, không được kết hợp một cách hiệu quả trong lĩnh vực chính trị. "

Tại nước láng giềng Chile, các cuộc thăm dò cho thấy một cựu lãnh đạo sinh viên cánh tả, Gabriel Borić, sẽ giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 trong bối cảnh mong muốn thay đổi mạnh mẽ, sau làn sóng phản đối xã hội lớn trong nhiệm kỳ tổng thống của tỷ phú bảo thủ Sebastián Piñera.

Một nhà quản lý tài sản người Mỹ Latinh cho biết: “Đại dịch và siêu vòng quay bầu cử là thách thức khá lớn đối với khu vực Andean. “Các khách hàng của chúng tôi đang thức dậy với thực tế rằng Chile, Colombia và Peru mà họ biết có thể không phải là những người họ thức dậy trong tương lai.”

Kết quả là, ông nói, các khách hàng giàu có đang giảm tiếp xúc tài chính của họ với đất nước của họ. Ông nói: “Điều này đã rất tiên tiến ở Peru, nó đang diễn ra ở Chile và các yêu cầu về nó sẽ đến từ Colombia,” ông nói. Theo một nhân vật kinh doanh khác trong khu vực, những người lo lắng về thuế tài sản mới cũng đang cân nhắc chuyển nơi ở của họ đến Panama.

Carlos Felipe Jaramillo, Giám đốc Ngân hàng Thế giới khu vực Mỹ Latinh và Caribe, cho biết đại dịch đã ảnh hưởng sâu sắc đến xã hội trong khu vực. “Thật khó tin là điều này sẽ không làm thay đổi một số thái độ nhất định,” anh nói. "Mọi người đang nói nhiều hơn về nhu cầu phân phối tài sản và sự hy sinh nhiều hơn của những người có thu nhập cao."

Villela ít chắc chắn hơn. Bà nói: “Còn quá sớm để nghĩ rằng đại dịch sẽ dẫn đến sự biến đổi văn hóa. “Ba trận dịch chồng chéo không đủ để biến đổi nền văn hóa của chúng ta. . . chúng ta cần bắt đầu xem xét tất cả những thứ mà chúng ta không muốn thấy, chẳng hạn như những dòng sông nước thải chảy qua các khu dân cư nghèo. "

Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, các chương trình trợ giúp xã hội khẩn cấp do một số chính phủ trong khu vực, đặc biệt là Brazil, đưa ra, đã giúp hạn chế dự báo gia tăng số lượng người Mỹ Latinh sống trong cảnh nghèo đói, theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới. Ngân hàng lo ngại rằng khi các chính phủ thiếu tiền rồi làm ngắn các chương trình này, tỷ lệ đói nghèo sẽ tăng lên.

Trong khi đó, số lượng tỷ phú trong khu vực đã tăng mạnh và những người đã có trong danh sách của Forbes đã chứng kiến ​​sự gia tăng đáng kể về tài sản cá nhân. López-Calva đã phân tích dữ liệu Forbes trong một blog và đưa ra kết luận: “Những người ở cấp cao nhất dường như đang làm rất, rất tốt”. Trong trận đại dịch, ông viết, “tổng số tỷ phú ở Mỹ Latinh và Caribe đã tăng 31 [lên 107] và tổng giá trị tài sản ròng của họ tăng thêm 196 tỷ đô la - con số này gần bằng quy mô nền kinh tế ở Ecuador”.

Mặc dù sự gia tăng của các dịch vụ kỹ thuật số đã tạo ra những tỷ phú công nghệ mới như Vélez, nhưng nhiều người Mỹ Latinh được hưởng lợi từ sự gia tăng của đại dịch là những người nắm giữ vị trí thị trường mạnh mẽ trong các ngành truyền thống, chẳng hạn như khai thác mỏ, viễn thông hoặc ngân hàng. Đại dịch cũng đã lấp đầy túi của những người cung cấp dịch vụ tư nhân để lấp đầy những khoảng trống do thiếu bảo hiểm của nhà nước để lại. Jorge Moll Filho, một bác sĩ tim mạch người thành lập một trong những chuỗi bệnh viện tư nhân lớn nhất Brazil, Rede D’Or, đã chứng kiến ​​giá trị tài sản ròng của mình tăng từ 2 tỷ USD vào tháng 4 năm 2020 lên khoảng 12 tỷ USD, theo Forbes.

Nhưng bài học chính cho châu Mỹ Latinh, theo các nhà kinh tế học, là đại dịch đã làm sáng tỏ các vấn đề cơ cấu sâu sắc của bất bình đẳng, lao động không chính thức cao và dịch vụ công không đầy đủ, và nếu giới tinh hoa không tìm ra giải pháp, bất ổn xã hội và bất ổn chính trị có thể xảy ra. mọc lên. López-Calva nói: “Đây là thời điểm để suy nghĩ lại về nhu cầu cải cách xã hội trên diện rộng, bao trùm, bền vững về mặt tài chính và thuận lợi cho tăng trưởng. "Đó có thể là một cách để tập hợp các thành phần khác nhau trong xã hội."

Vélez và Reyes đã đưa ra quyết định của họ. Vào tháng 8, cặp đôi đã đăng ký The Giving Pledge, một phong trào từ thiện do Bill và Melinda Gates và Warren Buffett sáng lập. Vélez và Reyes cam kết quyên góp phần lớn tài sản của họ để tạo ra một nền tảng từ thiện sẽ cải thiện cơ hội cho những người Mỹ Latinh dễ bị tổn thương và thiệt thòi nhất.

Giám đốc điều hành Nubank hy vọng quyết định của ông sẽ truyền cảm hứng cho một thế hệ doanh nhân Mỹ Latinh mới để xác định lại thành công. Ông nói: “Tích lũy của cải cũng được, nhưng [bạn cần] đầu tư của cải đó vào việc cải thiện cơ hội cho người khác,” ông nói.

Duy Đạt (Theo financial times)