Cuộc khủng hoảng bất động sản của nền kinh tế thứ hai thế giới ngày càng lan rộng khi các dự án bị đình trệ tiếp tục làm giảm sút niềm tin của hàng trăm nghìn người mua nhà, gây ra cuộc "tẩy chay" nợ vay thế chấp trên hơn 90 thành phố khắp đất nước này, đồng thời, cảnh báo về những rủi ro hệ thống rộng lớn hơn.

Tờ Bloomberg nhận định: "Câu hỏi lớn nhất bây giờ không phải là rủi ro có xảy ra hay không, mà là nó sẽ tác động tới hệ thống ngân hàng trị giá 56.000 tỷ USD của quốc gia này đến mức nào".

S&P Global Ratings ước tính, trong trường hợp xấu nhất, 2.400 tỷ nhân dân tệ (356 tỷ USD), tương đương 6,4% các khoản thế chấp, có nguy cơ đối diện rủi ro. Trong khi đó, Deutsche Bank AG cảnh báo rằng ít nhất 7% các khoản vay mua nhà đang trong tìn trạng báo động. Cho đến nay, các ngân hàng niêm yết đã báo cáo chỉ 2.100 tỷ nhân dân tệ trong các khoản thế chấp quá hạn do bị ảnh hưởng trực tiếp bởi cuộc "tẩy chay" nợ vay thế chấp từ phía người mua nhà

Zhiwu Chen, giáo sư tài chính tại Trường Kinh doanh Đại học Hong Kong (Trung Quốc), cho biết: “Các ngân hàng đang bị mắc kẹt ở giữa. Nếu không hỗ trợ các nhà phát triển bất động sản hoàn thành dự án, họ sẽ mất nhiều hơn được. Còn nếu ngân hàng chìa cánh tay ra với các nhà phát triển bất động sản, tất nhiên Chính phủ sẽ hài lòng, nhưng điều này đồng nghĩa ngân hàng càng dính dáng sâu với các dự án bất động sản bị trì hoãn”.

Trong bối cảnh nền kinh tế đối diện hàng loạt thách thức: tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại, sự gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch Covid-19 và tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên cao kỷ lục, Trung Quốc đang đặt ổn định tài chính và xã hội lên hàng đầu. 

Cho đến nay, Chính phủ Trung Quốc đã cho thấy một số nỗ lực để giải quyết phần nào cuộc khủng hoảng cho vay thế chấp, chẳng hạn ân hạn đối với các khoản thanh toán thế chấp và thành lập một quỹ được ngân hàng trung ương (PBoC) đứng sau để hỗ trợ tài chính cho các nhà phát triển bất động sản. Dù bằng cách nào, các ngân hàng dự kiến ​​sẽ đóng một vai trò tích cực trong một gói cứu trợ có sự phối hợp của nhà nước.

Mức độ tiếp xúc của các ngân hàng Trung Quốc đối với lĩnh vực bất động sản cao hơn bất kỳ ngành nào khác. Theo dữ liệu từ PBoC, tính đến tháng 3/2022, các ngân hàng đang nắm giữ khoảng 39.000 tỷ nhân dân tệ vay thế chấp bất động sản và 13 nghìn tỷ nhân dân tệ cho vay các nhà phát triển bất động sản.

Các khoản cho vay thế chấp hiện chiếm khoảng 34% tổng dư nợ tín dụng tại Ngân hàng Tiết kiệm Bưu điện Trung Quốc và Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc vào cuối năm 2021, cao hơn mức trần quy định 32,5% đối với các ngân hàng lớn nhất. Bloomberg nhận định rằng khi các nhà chức trách Trung Quốc thực hiện các động thái kiểm soát rủi ro, những tổ chức tín dụng cho vay có mức độ rủi ro cao có thể bị giám sát chặt chẽ hơn.  

Theo nhà phân tích Lucia Kwong của Deutsche Bank, khoảng 7% dư nợ cho vay thế chấp bất động sản có thể bị ảnh hưởng nếu cuộc khủng hoảng thế chấp kéo dài. Bà nói, ước tính đó có thể vẫn còn thận trọng do khả năng tiếp cận thông tin hạn chế đối với các dự án chưa hoàn thành.

Theo một báo cáo của Francis Chan và Kristy Hung, các nhà phân tích tại Bloomberg Intelligence, để hạn chế nguy cơ khủng hoảng lan rộng, Trung Quốc có thể sử dụng vốn dư thừa và các điều khoản cho vay ưu đãi tại 10 nhà băng lớn nhất, với tổng số tiền lên tới 4.800 tỷ nhân dân tệ. Cùng đó, các ngân hàng địa phương, những nhà cho vay thương mại ở thành phố và nông thôn, có thể gánh vác nhiều trách nhiệm hơn so với các ngân hàng nhà nước do mối quan hệ chặt chẽ hơn với chính quyền địa phương. 

Các khoản nợ xấu tại hệ thống ngân hàng Trung Quốc đã lên tới 2.900 nghìn tỷ nhân dân tệ vào cuối tháng 3 và được dự báo sẽ đạt kỷ lục mới, gây căng thẳng hơn nữa cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, vốn đang ghi nhận tốc độ tăng trưởng chậm nhất kể từ khi dịch COVID-19 bùng phát.

Trong khi tổng nợ trên GDP của Trung Quốc được dự báo sẽ tăng lên mức kỷ lục mới trong năm nay, người tiêu dùng nước này tiếp tục sử dụng nhiều hơn các đòn bẩy tài chính. Điều đó đã làm dấy lên một cuộc tranh luận về nguy cơ Trung Quốc rơi vào “suy giảm bảng cân đối kế toán”, khi các hộ gia đình và công ty cắt giảm chi tiêu và đầu tư.

Tăng trưởng thu nhập khả dụng đang chậm lại, càng làm ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của người mua nhà. Đà giảm giá nhà tại Trung Quốc đã lan rộng đến 48 trong số 70 thành phố lớn vào tháng 6, tăng so với mức 20 thành phố trong tháng 1.

S&P Global dự báo doanh số bán nhà tại Trung Quốc có thể giảm tới 33% trong năm nay trong bối cảnh cuộc "tẩy chay" vay nợ thế chấp. Theo Teneo, khoảng 28 trong số 100 nhà phát triển bất động sản hàng đầu đất nước đã không trả được nợ trái phiếu hoặc thương lượng gia hạn nợ với các chủ nợ trong năm qua.

Đầu tư vào bất động sản - vốn là lĩnh vực thúc đẩy nhu cầu hàng hóa và dịch vụ, chiếm khoảng 20% ​​tổng sản phẩm quốc nội của Trung Quốc - đã giảm 9,4% trong tháng 6.

Về phía các ngân hàng, sau khi ghi nhận mức tăng lợi nhuận nhanh nhất trong gần một thập kỷ vào năm ngoái, các tổ chức tín dụng tại Trung Quốc đang phải đối mặt với một năm 2022 đầy thách thức khi chính phủ ưu tiên hỗ trợ nền kinh tế.

Các nhà phân tích của Citigroup do chuyên gia kinh tế Judy Zhang dẫn đầu ước tính tăng trưởng đầu tư bất động sản chậm lại 10 điểm phần trăm có thể dẫn đến tổng nợ xấu tăng 28 điểm phần trăm, có nghĩa là lợi nhuận của các nhà băng năm 2022 có nguy cơ giảm 17%, theo một báo cáo ngày 19/7.