Theo báo cáo từ Tổng cục Thống kê, trong tháng 4,chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 4/2023 giảm 0,34% so với tháng trước. Bình quân 4 tháng đầu năm 2023, CPI tăng 3,84%, lạm phát cơ bản tăng 4,9%so với cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy, lạm phát vẫn nằm trong mục tiêu mà Chính phủ đưa ra từ đầu năm.

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 4 ước đạt 510.700 tỷ đồng, tăng 3,7% so với tháng trước và tăng 11,5% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 4 tháng đầu năm 2023, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước đạt 2.007,3 nghìn tỷ đồng, tăng 12,8% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2022 tăng 6,9%).

So với 4 tháng đầu năm 2019 - năm trước khi xảy ra dịch COVID-19, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 4 tháng đầu năm 2023 tăng 26,7% là tín hiệu tích cực của tổng cầu phục hồi trở lại.

Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 4/2023 vẫn giảm 7,3% so với tháng trước và giảm 17,1% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 4 tháng đầu năm 2023, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 108,57 tỷ USD, giảm 11,8% so với cùng kỳ năm trước.

Đồng thời, chỉ số sản xuất công nghiệp tháng 4 hồi phục nhẹ nhưng luỹ kế 4 tháng vẫn giảm 1,8% so với cùng kỳ năm trước do kinh tế thế giới phục hồi chậm với chính sách thắt chặt tiền tệ ở nhiều quốc gia làm suy giảm nhu cầu tiêu dùng của các đối tác thương mại lớn dẫn đến đơn hàng sản xuất giảm, kim ngạch xuất khẩu giảm.

Đánh giá về những con số này, Chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành,Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển thương hiệu và cạnh tranh nhấn mạnh, bối cả thế giới đang rất bất định và trong một thế giới bất định đó khó mà xác định khả năng tăng trưởng hay những biến động sắp diễn ra.

Tuy nhiên, nhìn vào giai đoạn sắp tới, TS. Thành nhấn mạnh, chúng ta không thể quyết định được bối cảnh nền kinh tế thế giới nhưng có thể nỗ lực để thích ứng với nó.

Hai yếu tố có thể hy vọng từ bối cảnh thế giới

"Có hai yếu tố mà Việt Nam có thể kỳ vọng để tình hình bớt khó khăn hơn trong nửa cuối năm. Thứ nhất, khả năng suy giảm tăng trưởng của nền kinh tế yếu đi, một số quốc gia phục hồi tốt hơn so với dự báo và thứ hai là áp lực lên tỷ giá, lạm phát giảm đi", TS. Thành nói.

Có thể thấy rất rõ, Việt Nam là một nền kinh tế có độ mở lớn vì vậy mọi hoạt động của nền kinh tế toàn cầu đều có thể tác động đến Việt Nam. Năm nay, nền kinh tế thế giới được dự báo sẽ suy thoái, song nếu suy thoái nhẹ hoặc thoát khỏi suy thoái, hạ cánh mềm thì Việt Nam hoàn toàn có thể có cơ hội trong nửa cuối năm.

Thực tế cho thấy rất rõ là đơn đặt hàng xuất khẩu có sự suy giảm, thậm chí rất khó khăn trong giai đoạn hiện tại nhưng nếu nền kinh tế thế giới suy giảm không nặng nề như dự báo hoặc vận động theo chiều hướng tốt lên thì doanh nghiệp đỡ khó khăn hơn.

Xuất khẩu giảm sút ở nửa đầu năm nhưng hoàn toàn có thể phục hồi ở nửa cuối năm nếu có đơn hàng trở lại. Việt Nam có thể kỳ vọng nền kinh tế toàn cầu sẽ suy thoái nhẹ hơn ngày càng nhiều quốc gia phục hồi tốt hơn so với dự báo ban đầu.

Theo dự báo cập nhật từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tăng trưởng kinh tế Trung Quốc phục hồi tốt hơn so với dự báo hồi đầu năm. Trung Quốc là một quốc gia có tác động quan trọng đến kinh tế toàn cầu vì vậy khi quốc gia này tăng trưởng tốt hơn cũng kéo theo tăng trưởng toàn cầu tích cực hơn.

Yếu tố thứ hai mà Việt Nam có thể hy vọng là áp lực lên tỷ giá, lãi suất là lạm phát ngày càng giảm đi.  Lạm phát đã qua đỉnh, cường độ, mức độ tăng lãi suất giảm và thậm chí là dừng hẳn khiến các ngân hàng Trung ương không còn chạy đua lãi suất, tạo dư địa cho chính sách tiền tệ của Việt Nam.

"Nếu các tác động tiêu cực từ bên ngoài giảm đi, nền kinh tế Việt Nam sẽ có điều kiện để tăng trưởng tốt hơn.Tuy nhiên, bối cảnh bất định nên không có gì là chắc chắn mà chỉ là cơ sở để hy vọng những điều kiện thuận lợi hơn với kinh tế Việt Nam trong nửa cuối năm", ông nói.

Quan trọng hơn hết là nỗ lực chính sách

Đặc biệt, theo TS. Võ Trí Thành, ngoài các yếu tố bên ngoài, quan trọng hơn hết là nỗ lực chính sách. Từ cuối năm ngoái đến năm nay, Chính phủ đã nỗ lực xử lý hàng loạt vấn đề về thanh khoản, lãi suất, tỷ giá, trái phiếu doanh nghiệp hay thị trường bất động sản.

Tỷ giá hiện đã khá ổn định, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã mua vào một lượng dự trữ ngoại hối tương đối. Mới đây, NHNN cũng đã giảm lãi suất điều hành hai lần cho thấy nỗ lực trong việc hạ mặt bằng lãi suất. Nhờ vậy, lãi suất huy động và lãi vay đã bắt đầu giảm đôi chút và nếu điều kiện cho phép sẽ tiếp tục giảm xuống, TS. Thành phân tích.

Đến nay, giai đoạn khó khăn nhất có vẻ đã qua, tình hình đã được cải thiện, thanh khoản tốt hơn, lãi suất đã bắt đầu giảm. Còn với thị trường trái phiếu doanh nghiệp và bất động sản, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết 23, Nghị quyết 08 và bây giờ bắt đầu vào giai đoạn thực thi.

Cộng với đó là những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người dân như việc: Giãn hoãn nợ thuế, cơ cấu lại nợ tín dụng, giảm 2% VAT, nỗ lực đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công tại hàng loạt tỉnh, thành phố, trong đó có TP HCM.

Tính chung 4 tháng đầu năm 2023, vốn đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách Nhà nước ước đạt 131.200 tỷ đồng, tăng 17,9% so với cùng kỳ năm trước. TP HCM vừa rồi cũng đã có nỗ lực để giải quyết các vấn đề còn tồn đọng, thúc đẩy tăng trưởng.

Đặc biệt, đến tháng 6 này khi cơ chế đặc thù cho TP HCM được thông qua sẽ giải phóng hàng loạt vấn đề khác như đầu tư công, hạ tầng của thành phố chiếm tỷ trọng đóng góp vào tăng trưởng lớn nhất cả nước.

Nói tóm lại, năm nay là một năm khó khăn và để đối phó với những khó khăn ấy thì bên cạnh việc hy vọng những điều kiện bên ngoài bớt khó khăn thì bên trong phải có những nỗ lực chính sách để thúc đẩy tăng trưởng.

"Dù vậy, có thể nhìn nhận nửa cuối năm sẽ bớt khó khăn hơn, có tia sáng le lói ở đâu đó, tích cực hơn", TS. Thành dự báo.