Tại Diễn đàn Kinh tế xã hội Việt Nam  2023 diễn ra mới đây (19/9), TS.Nguyễn Đình Cung - Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương đã có những chia sẻ về khu vực kinh tế tư nhân đóng góp vào sự phát triển kinh tế-xã hội. Ông Cung cho rằng, Khu vực kinh tế tư nhân là lực lượng quan trọng đóng góp vào phát triển kinh tế xã hội cũng như tạo ra phần lớn việc làm cho người lao động. Khu vực kinh tế tư nhân đóng góp khoảng gần 50% GDP. Trong kinh tế tư nhân có 2 bộ phận là doanh nghiệp hoạt động theo Luật Doanh nghiệp và khu vực kinh tế theo dạng hộ sản xuất kinh doanh. Theo ông Cung, hiện kinh tế tư nhân gặp một số khó khăn từ bên ngoài và nội tại.

Khó khăn từ bên ngoài là mức độ, năng lực hội nhập khu vực kinh tế tư nhân còn hạn chế. Đầu tư của kinh tế tư nhân ra nước ngoài còn thấp. Gần như công nghiệp chế biến, chế tạo là do doanh nghiệp nước ngoài thực hiện bởi doanh nghiệp trong nước còn chưa chế tạo được nhiều nên không tham gia được vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Về mặt chính sách, tuy chúng ta có nhiều cải cách nhưng hiện nay, doanh nghiệp tư nhân khó tiếp cận được nguồn lực, huy động nguồn vốn cho nên họ khó thể phát triển được để dẫn dắt được chuỗi giá trị sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp tư nhân còn cảm thấy lo ngại, chưa yên tâm trong sản xuất kinh doanh hoặc họ sợ làm sai khi những quy định trong các luật, nghị quyết, thông tư còn chồng chéo, chưa thống nhất với nhau...

TS.Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh, không phải ngẫu nhiên mà chủ đề của Diễn đàn Kinh tế- Xã hội Việt Nam năm 2023 là “Tăng cường năng lực nội sinh, tạo động lực tăng trưởng”. Theo tôi, sự phát triển kinh tế phải dựa vào nội lực doanh nghiệp tư nhân, con người của mỗi quốc gia.

Khu vực kinh tế tư nhân là khu vực không thể thiếu để thúc đẩy kinh tế xã hội. Nếu kinh tế tư nhân không duy trì được thì sẽ khó thúc đẩy phát triển kinh tế. Theo tôi, doanh nghiệp Việt Nam đang rơi vào tình trạng khó khăn nhất từ trước đến nay. Do đó, nhiều doanh nghiệp đều phải thắt chặt chi tiêu, chi phí để có được lợi nhuận cho sự tồn tại. Trong số những doanh nghiệp không thể tồn tại được đã rút khỏi thị trường thì cũng có những doanh nghiệp được mua lại hoặc sáp nhập với doanh nghiệp khác. Với những trường hợp như này, chính sách của chúng ta phải ứng xử với họ như thế nào là vấn đề cần quan tâm. Theo tôi, chúng ta cần tiết giảm chi phí cho doanh nghiệp như miễn giảm lãi suất, phí, thuế để cùng với họ cắt giảm chi phí để tồn tại.

Trong bối cảnh như vậy, chúng ta cần tạo thuận lợi tối đa, cắt giảm mọi rào cản để doanh nghiệp vượt qua khó khăn để phục hồi, tiếp cận với những cơ hội mới để phát triển.

Ngoài ra, chúng ta cần tạo ra một thể chế chắc chắn, rõ ràng, minh bạch và có thể dự báo được những thời cơ, thách thức để doanh nghiệp tiên liệu được trong hoạt động của mình.

Cuối cùng, TS. Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh, nguồn lực không được đầu tư vào sản xuất kinh doanh là nguồn lực “chết”. Nhân tài, trí tuệ không được sử dụng vào sản xuất kinh doanh là nguồn lực “chết”. Để phát huy hết nguồn lực và trí lực vào sản xuất kinh doanh cũng như sự phát triển kinh tế thì các cơ quan Nhà nước, Bộ ngành cần xem lại thể chế, chính sách để có sự bổ sung, thay đổi cho phù hợp với thực tế.

 Phát huy thế mạnh từ Khu vực kinh tế tư nhân

Trước đó, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia cũng đánh giá cao về sự đóng góp của Khu vực kinh tế tư nhân trong phần trình bày tham luận tại Diễn đàn. Ông Lực cho rằng, Khu vực kinh tế tư nhân đã không ngừng lớn mạnh và đã từng bước khẳng định được vị thế, vai trò của mình, tiến tới là động lực quan trọng đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội; huy động các nguồn lực cho đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, chuyển dịch cơ cấu, tăng thu NSNN, tạo việc làm, cải thiện đời sống, bảo đảm an sinh xã hội…v.v.

Theo đó, kinh tế tư nhân năm 2022: Đóng góp khoảng 34% thu NSNN (cao hơn mức đóng góp 27,7% của 17 DNNN lớn) và đóng góp khoảng 42% GDP; Là thành phần quan trọng tạo nhiều việc làm mới (chiếm khoảng 85% tổng số lao động cả nước); Đóng góp lớn vào NSNN, từ 2016 đến nay, thu NSNN từ khu vực kinh tế tư nhân tăng nhanh (tốc độ tăng trưởng bình quân trên 15%/năm), năm 2018 là năm đầu tiên đạt trên 30% tổng thu NSNN, vượt khu vực DNNN và khu vực FDI; Đóng vai trò quan trọng trong hoạt động thương mại của Việt Nam, hiện đang chiếm khoảng 35% tổng kim ngạch nhập khẩu và 25% tổng kim ngạch xuất khẩu, gấp gần 7 lần về nhập khẩu và 10 lần về xuất khẩu so với khu vực DNNN (không kể dầu thô); Khu vực kinh tế tư nhân phát triển khá nhanh, nhất là về đổi mới, sáng tạo, ý tưởng đột phá và năng lực triển khai; một số thương hiệu đã được ghi nhận trong nước và quốc tế, góp phần lan tỏa mạnh mẽ đến các khu vực kinh tế khác và toàn xã hội; góp phần thúc đẩy và tạo động lực cải cách…v.v.

Mặc dù đã có nhiều chuyển biến tích cực, khu vực này chưa thực sự là động lực quan trọng của nền kinh tế như Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 3/6/2017 về phát triển kinh tế tư nhân.

Về động lực tăng trưởng đến năm 2025 và năm 2030, TS. Cấn Văn Lực tiếp tục nhấn mạnh đến yếu tố Khu vực kinh tế tư nhân. Ông Lực cho biết, đầu tư tư nhân hiện nay chiếm khoảng 42% GDP và thu hút khoảng 85% lực lượng lao động cả nước, tiếp tục trở thành động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế, bổ sung, bù đắp cho những nguồn đầu tư truyền thống là đầu tư công và đầu tư FDI; và  lấp đầy những lĩnh vực, ngành nghề mà khu vực công và khu vực FDI không hoặc chưa quan tâm đầu tư hoặc bị hạn chế về nguồn lực. Tăng cường đầu tư tư nhân không chỉ là động lực mới, giải pháp về vốn và nguồn tài chính mới mà còn đảm bảo chất lượng dịch vụ và áp dụng các công nghệ và ý tưởng mới.

Với động lực tăng trưởng mới: Động lực từ khu vực kinh tế tư nhân sẽ ngày càng đóng quan trọng cho nền kinh tế, bổ sung và làm giàu các nguồn lực mà khu vực Nhà nước không làm hoặc không làm được. Tuy nhiên, cần phải có đột phá về cơ chế, chính sách thì khu vực này mới có thể đóng góp khoảng 45% GDP đến năm 2025 và 50-55% GDP đến năm 2030 (ở cận dưới của mục tiêu đóng góp 55-65% GDP theo tinh thần Nghị quyết 10-NQ/TW ngày 3/6/2017 của Trung ương, Nghị quyết 45/NQ-CP ngày 31/3/2023 của Chính phủ về chính sách phát triển kinh tế tư nhân đến năm 2030).