Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 140 quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng, trong đó có quy định cụ thể về thẩm quyền cấp phép xây dựng.

Nghị định quy định về phân định nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng; trình tự, thủ tục thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã đối với hoạt động xây dựng; lĩnh vực nhà ở, kinh doanh bất động sản; lĩnh vực kiến trúc, phát triển đô thị, hạ tầng kỹ thuật; lĩnh vực giao thông.

Theo đó, UBND xã có thẩm quyền cấp phép xây dựng và chấp thuận địa điểm xây dựng. Trình tự, thủ tục liên quan được thực hiện theo Luật Xây dựng năm 2014 (sửa đổi) và Nghị định số 175/2024 của Chính phủ.

Liên quan đến nhà ở xã hội, cấp xã mới được giao đảm nhận trách nhiệm trong hầu hết các khâu, từ công bố thông tin liên quan đến các dự án nhà ở xã hội trên địa bàn; tiếp nhận và xét duyệt hồ sơ mua, thuê nhà ở xã hội; xác nhận đối tượng được hưởng chính sách, bao gồm cả trường hợp bị thu hồi đất, giải tỏa, phá dỡ nhà.

UBND xã tiếp nhận trách nhiệm của cấp huyện trong việc phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường thẩm định, xác nhận đối tượng, điều kiện nhà ở, thu nhập để được vay vốn ưu đãi.

Trong đó, HĐND xã có trách nhiệm quyết định nguồn vốn cho vay ưu đãi thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội đối với nguồn vốn ủy thác từ Quỹ phát triển nhà ở địa phương (nếu có), ngân sách địa phương hỗ trợ hàng năm, vốn từ phát hành trái phiếu, công trái nhà ở và từ các nguồn hợp pháp khác.

Chủ tịch UBND xã có thể thành lập ban cưỡng chế thu hồi nhà ở xã hội trường hợp được UBND cấp tỉnh ủy quyền. Trong đó, trách nhiệm tham gia giám sát việc cưỡng chế thu hồi nhà ở xã hội do Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam cấp xã thực hiện.

UBND cấp xã có thẩm quyền tổ chức thực hiện việc cưỡng chế, giải quyết khiếu nại liên quan đến việc cưỡng chế theo quy định của pháp luật; phê duyệt phương án cưỡng chế và dự toán kinh phí cho hoạt động cưỡng chế.

Nghị định cũng giao nhiệm vụ thực hiện quản lý nhà nước về kinh doanh bất động sản cho UBND cấp xã.

Theo hướng dẫn, trong thời gian nghị định có hiệu lực (từ 1/7/2025 đến 1/3/2027), nếu có sự khác biệt giữa quy định của nghị định này và các văn bản pháp luật khác, thì sẽ ưu tiên áp dụng theo Nghị định này. Điều này nhằm đảm bảo tính thống nhất trong việc thực thi các thẩm quyền mới được phân định.

Trường hợp cơ quan chuyên môn về xây dựng của địa phương được phân quyền, phân cấp chưa đủ điều kiện để thực hiện nhiệm vụ, khi nhận được đề nghị của chủ đầu tư, cơ quan được phân quyền, phân cấp hướng dẫn chủ đầu tư gửi hồ sơ tới cơ quan chuyên môn về xây dựng trước ngày nghị định này có hiệu lực thi hành để tiếp tục thực hiện.

Quy trình cấp giấy phép xây dựng theo quy định hiện hành

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 102 Luật Xây dựng 2014 được sửa đổi bởi khoản 36 Điều 1 Luật Xây dựng sửa đổi 2020 về quy trình cấp giấy phép xây dựng theo quy định hiện hành như sau:

Chủ đầu tư nộp 2 bộ hồ sơ đề nghị cấp giấy phép xây dựng, điều chỉnh giấy phép xây dựng cho cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng;

Cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng có trách nhiệm tiếp nhận hồ sơ của tổ chức, cá nhân đề nghị cấp, điều chỉnh giấy phép xây dựng; kiểm tra hồ sơ; ghi giấy biên nhận đối với trường hợp hồ sơ đáp ứng theo quy định hoặc hướng dẫn để chủ đầu tư hoàn thiện hồ sơ đối với trường hợp hồ sơ không đáp ứng theo quy định;

Trong thời hạn 7 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ, cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng phải tổ chức thẩm định hồ sơ, kiểm tra thực địa. Khi thẩm định hồ sơ, cơ quan có thẩm quyền phải xác định tài liệu còn thiếu, tài liệu không đúng theo quy định hoặc không đúng với thực tế để thông báo một lần bằng văn bản cho chủ đầu tư bổ sung, hoàn chỉnh hồ sơ:

Trường hợp hồ sơ bổ sung chưa đáp ứng được yêu cầu theo văn bản thông báo thì trong thời hạn 05 ngày làm việc, cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm thông báo bằng văn bản hướng dẫn cho chủ đầu tư tiếp tục hoàn thiện hồ sơ. Chủ đầu tư có trách nhiệm bổ sung, hoàn thiện hồ sơ theo văn bản thông báo.

Trường hợp việc bổ sung hồ sơ vẫn không đáp ứng được các nội dung theo thông báo thì trong thời hạn 03 ngày làm việc, cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm thông báo đến chủ đầu tư về lý do không cấp giấy phép;

Cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng có trách nhiệm đối chiếu các điều kiện theo quy định của Luật này để gửi văn bản lấy ý kiến của cơ quan quản lý nhà nước về những lĩnh vực liên quan đến công trình xây dựng theo quy định của pháp luật;

Trong thời gian 12 ngày đối với công trình và nhà ở riêng lẻ kể từ ngày nhận được hồ sơ, các cơ quan quản lý nhà nước được hỏi ý kiến có trách nhiệm trả lời bằng văn bản về những nội dung thuộc chức năng quản lý của mình. Sau thời hạn trên, nếu các cơ quan này không có ý kiến thì được coi là đã đồng ý và phải chịu trách nhiệm về những nội dung thuộc chức năng quản lý của mình; cơ quan cấp giấy phép xây dựng căn cứ các quy định hiện hành để quyết định việc cấp giấy phép xây dựng;

 Kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng phải xem xét hồ sơ để cấp giấy phép trong thời gian 20 ngày đối với trường hợp cấp giấy phép xây dựng công trình, bao gồm cả giấy phép xây dựng có thời hạn, giấy phép xây dựng điều chỉnh, giấy phép di dời và trong thời gian 15 ngày đối với nhà ở riêng lẻ.

Trường hợp đến thời hạn cấp giấy phép nhưng cần phải xem xét thêm thì cơ quan cấp giấy phép xây dựng phải thông báo bằng văn bản cho chủ đầu tư biết lý do, đồng thời báo cáo cấp có thẩm quyền quản lý trực tiếp xem xét và chỉ đạo thực hiện, nhưng không được quá 10 ngày kể từ ngày hết hạn theo quy định tại khoản này. Thời gian cấp giấy phép xây dựng đối với công trình quảng cáo được thực hiện theo quy định của pháp luật về quảng cáo.