Cơn sốt vàng hiện tại rất khác, Trung Quốc là trung tâm của động lực tăng giá

Từ đầu năm đến nay,  giá vàng thế giới đã tăng hơn 12% so với đầu năm và xấp xỉ bằng mức tăng của cả năm 2023 (13%). Nhà phân tích từ Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) chỉ ra rằng hành vi của thị trường vàng hiện tại có nhiều điểm thú vị đáng xem xét. 

Đầu tiên, trong quá khứ, giá vàng tăng thường đi cùng với các làn sóng tích trữ vàng của các quỹ giao dịch hoán đổi (ETF) vàng vật chất. Tuy nhiên đợt tăng mới nhất của vàng đang đi ngược với xu hướng bán ròng liên tục của các quỹ này. Trên thực tế, lượng nắm giữ của các quỹ ETF vàng đã giảm trong 11 tháng qua, lượng vàng các quỹ này nắm giữ tính đến cuối tháng 4/2024 chỉ còn 3.079 tấn. Theo đó, họ đã bán ròng 146,1 tấn vàng trong 4 tháng đầu năm 2024 sau khi đã bán khoảng 244,2 tấn trong năm 2023.

Thứ hai, mặc dù áp lực chốt lời của các quỹ ETF vàng là rất lớn, lượng vàng bán ra vẫn chưa đáp ứng được cơn khát vàng đến từ các ngân hàng trung ương (NHTW) và thị trường châu Á, mà người mua nổi bật nhất là Trung Quốc. 

Cụ thể, NHTW Trung Quốc (PBoC) đã bắt đầu dự trữ vàng từ tháng 11/2022 và hành động này đã kéo dài 18 tháng liên tiếp cho đến nay. Lượng vàng mà PBoC tích trữ trong quý I/2024 là 27,1 tấn, tương đương khoảng 12% tổng lượng mua vào của ngân hàng này trong năm 2023 (khoảng 224,9 tấn). Trong khi đó, nhu cầu đầu tư vàng miếng và đồng xu vàng của người dân Trung Quốc cũng chứng kiến một sự gia tăng mạnh mẽ, đạt 110,5 tấn trong Q1/2024, tăng 68% so với cùng kỳ năm 2023.

Như vậy, có thể hiểu đơn giản rằng Trung Quốc là trung tâm của động lực tăng giá vàng hiện tại, tuy nhiên, diễn biến giá vàng hiện đang được bao phủ bởi sự phức tạp và đa dạng của nhiều yếu tố đằng sau. Nếu bóc tách động lực tăng giá vàng trong các tháng đầu năm nay dựa theo mô hình phân bổ lợi suất của vàng (GRAM) do Hội đồng Vàng thế giới xây dựng, những yếu tố khác biệt về cơn sốt vàng hiện tại sẽ càng rõ ràng hơn.

Đầu tiên, thông thường vàng sẽ tăng giá khi lãi suất thực giảm, và do đó, mối tương quan giữa giá vàng và lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ sau khi điều chỉnh lạm phát (TIPS) thường là nghịch biến. Thực tế, mối liên hệ này có vẻ đã bị cắt đứt hoàn toàn kể từ đầu năm 2023 khi lợi suất TIPS liên tục tăng cùng chiều với giá vàng.

Tiếp theo, xem xét tương quan của vàng với các đồng tiền khác, nổi bật là USD thì vàng thường tương quan nghịch biến với đồng USD do vàng và USD được coi là hai tài sản thay thế nhằm hướng đến kênh trú ẩn an toàn. Vàng được giao dịch bằng USD, khi USD tăng giá thì người mua phải mất chi phí nhiều hơn để mua vàng, vì vậy làm cản trở động lực tích trữ vàng. Tuy vậy mối tương quan này cũng không còn giải thích được đà tăng của giá vàng trong các tháng đầu năm nay khi USD và vàng cùng mạnh lên.

Cuối cùng, rủi ro địa chính trị (chẳng hạn như căng thẳng leo thang ở khu vực Trung Đông) và yếu tố mang tính động lượng và xu hướng được coi là hai yếu tố thúc đẩy đà tăng giá vàng trong tháng 3/2024. Tuy nhiên, đến tháng 4/2024, yếu tố động lượng và xu hướng đã không còn đi theo hướng có lợi cho giá vàng, trong khi đó, tác động từ rủi ro địa chính trị lên giá vàng thu hẹp. 

Kết quả là phần lớn đà tăng của giá vàng trong 3 tháng gần đây được giải thích bằng “yếu tố chưa được giải thích cụ thể trong mô hình”, vốn chưa cập nhật chỉ số đo lường sức mạnh trong nhu cầu vàng liên tục đến từ Trung Quốc.

Kịch bản giá vàng 2.700-3.000 USD có xác suất xảy ra cao

Nhìn về triển vọng giá vàng thế giới, nhiều nhà phân tích khẳng định rằng việc tích trữ vàng của NHTW là một xu hướng dài hạn và còn kéo dài trong bối cảnh các NHTW tìm kênh trú ẩn an toàn, giảm sự phụ thuộc đồng USD trong bối cảnh nợ công của Mỹ ngày càng tăng cao. 

Đồng thời, yếu tố bất ổn địa chính trị do căng thẳng leo thang ở một số khu vực trên thế giới và việc đối đầu giữa các nhóm quốc gia cũng là một động lực không bàn cãi. 

Tính đến cuối tháng 3/2024, dự trữ vàng của Trung Quốc là 2.262,4 tấn, tương đương 4,6% tổng lượng dự trữ ngoại hối của nước này. Các nhà phân tích VDSC chỉ ra rằng xu hướng tăng dự trữ vàng của Trung Quốc chỉ mới được tăng cường từ cuối năm 2022 đến nay, và quy mô dự trữ vàng của Trung Quốc mặc dù đã tương đương Nga nhưng mới chỉ bằng khoảng 28% dự trữ vàng mà Mỹ nắm giữ. Như vậy, dự báo việc tích trữ vàng của PBoC có thể còn lâu mới kết thúc.

Trong khi đó, bất chấp giá tăng cao kỷ lục, lượng cầu vàng của người dân Trung Quốc vẫn tăng mạnh, được hỗ trợ bởi tâm lý muốn bảo vệ tài sản trong bối cảnh các kênh tài sản khác như chứng khoán hay bất động sản tại nước này suy giảm. Nhu cầu tích trữ vàng của Trung Quốc có lẽ chỉ dừng lại khi nền kinh tế và thị trường bất động sản của nước này thể hiện đà phục hồi rõ nét.

Do vậy, VDSC cho rằng mặc dù trong ngắn hạn, động lực tăng của vàng đã chững lại, nhưng yếu tố dài hạn đang ủng hộ vàng trở lại đà tăng giá. Giá vàng đang ở mức đỉnh cao nhất của thời đại, nhưng nếu xét đến yếu tố lạm phát, giá vàng sau khi điều chỉnh lạm phát hiện vẫn thấp hơn 21% so với mức đỉnh của cơn sốt mua vàng năm 1980.