Việt Nam đã có hơn 10 sản phẩm nông sản xuất khẩu chủ lực

Tại hội thảo, ông Đỗ Kim Lang, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại đưa ra số liệu thống kê đến hết quý II/2018 của Tổng Cục Hải quan: Việt Nam đã có hơn 10 sản phẩm nông sản xuất khẩu chủ lực, có mặt tại hơn 160 nước và vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong đó, có các sản phẩm xuất khẩu trên 1 tỷ USD như cà phê, gạo, điều, rau quả, tiêu… và có mặt ở hầu hết các thị trường nhập khẩu lớn của thế giới như Hoa Kỳ, EU và Nhật Bản.

Một số mặt hàng có vị trí xuất khẩu cao trên thế giới như điều, hồ tiêu (đứng thứ nhất); cà phê (đứng thứ hai); gạo (đứng thứ ba).

“Tính riêng kim ngạch xuất khẩu nông - lâm - thủy sản 5 tháng đầu năm 2018 đạt 15,6 tỷ USD, tăng 9,9% so với cùng kỳ năm 2017 và Việt Nam có cơ hội đứng trong Top 5 các quốc gia xuất khẩu nông sản lớn nhất thế giới”, ông Đỗ Kim Lang nhấn mạnh.

Trong thương mại song phương, Việt Nam đặc biệt có lợi thế về sản xuất và xuất khẩu nông sản nhiệt đới sang khu vực này. Hoạt động xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang EU có mức độ tập trung cao về chủng loại và sản phẩm.

“Đặc  biệt, việc Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam-EU (EVFTA) được dự báo sẽ ký và phê chuẩn vào cuối năm 2018 hoặc đầu năm 2019 sẽ trở thành một lợi thế cho mặt hàng nông sản Việt Nam khi xuất khẩu sang thị trường EU. Cùng với đó, hàng nông sản của Việt Nam cũng có nhiều lợi thế hơn so với các quốc gia khác, bởi thuế các mặt hàng nông sản Việt Nam nhập khẩu sang EU sẽ chỉ ở mức 0% trong vòng 7 năm”, ông Trần Ngọc Quân nói.

Đáng tiếc nhất là chưa phát triển được thương hiệu

“Điều đáng tiếc nhất là hầu như chúng ta mới chỉ xuất khẩu sản phẩm thô, chưa qua chế biến, chưa phát triển được về thương hiệu nên giá trị mang lại chưa cao. Dù xuất khẩu khá nhiều về số lượng nhưng giá trị về kim ngạch chưa tương xứng, lợi nhuận phải chia sẻ cho các bên trung gian”, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại chia sẻ.

Theo ông Đỗ Kim Lang, xuất khẩu các mặt hàng trên sang thị trường EU, doanh nghiệp phải đối mặt với một loạt vấn đề về cạnh tranh thị trường, các biện pháp bảo hộ thông qua những hàng rào kỹ thuật như quy chuẩn, tiêu chuẩn, yêu cầu về an toàn chất lượng, các thủ tục kiểm tra… khắt khe hơn ở các thị trường nhập khẩu.

Chỉ tính riêng sản phẩm hồ tiêu - sản phẩm mà Việt Nam đang là một trong hai nguồn cung lớn nhất cho EU, EU đang cảnh báo về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật từ sản phẩm hồ tiêu của Việt Nam. Một số nước trong khối EU đã chuyển sang nhập hồ tiêu từ Ấn Độ, Brazil.

Mặt hàng rau quả hiện cũng bị EU rà soát, điều chỉnh chặt chẽ quy định về an toàn thực phẩm và gia tăng tần suất kiểm tra, gây bất lợi lớn đến tiến độ xuất khẩu. Điển hình, hiện tần suất kiểm tra thanh long tăng lên 20% và các loại rau gia vị tăng 50%.

Nhấn mạnh thêm về những rào cản, ông Trần Ngọc Quân lưu ý: EU đang dự thảo quy định mới chặt chẽ hơn về tiêu chuẩn chất lượng đối với một số sản phẩm trồng trọt như hồ tiêu, gia vị. Điều này sẽ khiến các sản phẩm của Việt Nam gặp phải khó khăn rất lớn.

Cùng với đó, sản phẩm thủy sản của Việt Nam vẫn đang bị đưa vào diện cảnh báo "vàng" trong Quy định về chống đánh bắt cá bất hợp pháp của EU (Quy định IUU). EU tiếp tục giám sát chặt chẽ sản phẩm thủy sản của Việt Nam đến tháng 10 năm nay. Nếu chúng ta không cải thiện theo đánh giá của EU thì EU sẽ chuyển sang áp dụng thẻ đỏ và điều này vô cùng bất lợi cho Việt Nam.

Sản phẩm phải đạt chuẩn HACCP hay GlobalGAP

Theo ông Trần Ngọc Quân, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu-châu Mỹ,  để có thể xuất khẩu mặt hàng rau quả vào thị trường EU, ngoài vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm, kiểm dịch, các sản phẩm của doanh nghiệp Việt phải đạt chuẩn HACCP hay GlobalGAP.

Các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cũng cần chú ý tới xu hướng tăng tiêu thụ các sản phẩm hữu cơ, vì ngày càng nhiều người tiêu dùng EU thích các sản phẩm thực phẩm được sản xuất và chế biến bằng phương pháp tự nhiên.

Đặc biệt, cần chủ động nắm vững các cam kết của Việt Nam và các nước đối tác, không chỉ các lĩnh vực truyền thống. Thay đổi tư duy kinh doanh, tìm kiếm cơ hội hợp tác với đối tác nước ngoài, tham gia dây chuyền cung ứng toàn cầu, nâng cao năng suất lao động và tay nghề lao động phục vụ cho ngành.

Trong từng ngành hàng cần đưa ra những bộ quy tắc sản xuất, phải có sự chuẩn hóa, tiêu chuẩn ISO của toàn bộ quá trình (từ sản phẩm đầu vào đến sản phẩm đầu ra, trong toàn bộ vòng đời của sản phẩm) vì hiện nay, EU yêu cầu phải trích xuất được nguồn gốc trong toàn bộ vòng đời của sản phẩm.