Mới đây, tại trụ sở Bộ Y tế, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn đã chủ trì buổi làm việc trực tuyến với Công ty Xenothera (Pháp) về hợp tác thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 và chuyển giao cho Việt Nam công nghệ sản xuất kháng thể đa dòng XAV-19 điều trị Covid-19 do Công ty nghiên cứu và phát triển.

Xenothera là đối tác do Công ty Cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC Group) tiếp cận, kết nối và giới thiệu hoàn toàn miễn phí để Bộ Y tế và các chuyên gia, đơn vị trong nước chủ động bàn bạc, đánh giá và tìm phương án hợp tác nhằm chủ động được nguồn cung thuốc điều trị Covid-19 tại Việt Nam.

Cùng tham dự cuộc họp còn có lãnh đạo, chuyên viên Cục Khoa học công nghệ và Đào tạo, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Vụ Hợp tác Quốc tế, Cục Quản lý Dược, Tập đoàn Vingroup và các chuyên gia. Đại diện phía Pháp có bà Odile Duvaux, Chủ tịch và ông Bernard Vanhove, Giám đốc Điều hành Công ty Xenothera.

Hỗn dịch truyền XAV-19 là kháng thể đa dòng chuyên điều trị bệnh nhân SARS-CoV-2 thể trung bình, được Xenothera phát triển dựa trên công nghệ sản xuất kháng thể bản quyền của hãng, kết hợp giữa bí quyết trong các lĩnh vực di truyền học và miễn dịch học.

Kết quả nghiên cứu lâm sàng giai đoạn 1 và 2 cho thấy thuốc đảm bảo tính an toàn và có hiệu quả tốt trong việc ngăn bệnh tiến triển xấu hơn, có tác dụng trung hoà virus và giảm viêm ở bệnh nhân.

Đặc tính đa dòng của thuốc XAV-19 được ghi nhận có hiệu quả chống lại các biến chủng SARS-CoV-2 đã được phát hiện đến thời điểm này. Kháng thể đa dòng này cũng có khả năng tạo miễn dịch tức thời và ngăn chặn vi rút xâm nhập vào các tế bào. Đây là khác biệt quan trọng so với các kháng thể đơn dòng đang được sử dụng để điều trị cho các bệnh nhân ở giai đoạn mới nhiễm.

Thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 của XAV-19 đang được thực hiện tại Pháp và một số quốc gia châu Âu (Hy Lạp, Bulgaria, Romania, Tây Ban Nha...). Chủ tịch Công ty Xenothera cho biết, hãng sẵn sàng hợp tác thử nghiệm giai đoạn 3 tại Việt Nam và bày tỏ thiện chí trong việc trao đổi sâu hơn về việc chuyển giao công nghệ để Việt Nam có thể chủ động sản xuất trong tương lai.

Cuối tháng 5/2021, Xenothera cũng nhận được đơn hàng của Bộ Y tế và Đoàn kết Pháp đặt trước 30.000 liều XAV-19, dự kiến bắt đầu cung cấp cho các bệnh nhân tại Pháp sau khi được phê duyệt sử dụng trong tình huống khẩn cấp.

Tại buổi làm việc, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn đánh giá cao những kết quả đáng khích lệ mà XAV-19 đã đạt được sau thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1 và 2, đồng thời khẳng định, Việt Nam sẵn sàng hợp tác thử nghiệm giai đoạn 3 và tiếp nhận chuyển giao công nghệ với mong muốn sớm bổ sung được nguồn thuốc điều trị cho các bệnh nhân Covid-19 trong nước nếu thử nghiệm cho kết quả khả quan.

Cần phát triển nhanh thuốc điều trị Covid-19

Theo các chuyên gia dịch tễ học khắp thế giới, SARS-CoV-2 và các biến chủng của loại virus này sẽ không biến mất hoàn toàn mà sẽ tồn tại giống như cúm mùa. Vì thế, việc phát triển các loại thuốc chữa Covid-19 tại nhà, giảm thiểu khả năng nhập viện cho người bệnh là rất cần thiết.

Giáo sư Dale Fisher, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm thuộc Đại học Quốc gia Singapore (NUS) cho rằng: "Thuốc điều trị Covid-19 vô cùng quan trọng khi vaccine khó có thể cho hiệu quả phòng bệnh 100%. Một số người sẽ từ chối tiêm vaccine, trong khi người đã tiêm vaccine vẫn có khả năng tái nhiễm. Vì vậy, chúng tôi hy vọng sẽ tìm ra nhiều sự lựa chọn tốt hơn, hữu hiệu hơn để điều trị cho họ".

Các chuyên gia y tế cũng cho biết, kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát, rất nhiều tiến bộ trong nghiên cứu thuốc đặc trị được ghi nhận. Trong đó, từ năm 2020, Trung Quốc là nước đầu tiên cấp phép sử dụng thuốc để điều trị Covid-19. Sau đó, các nước như Nga, Nhật Bản, Ấn Độ, Italy… cũng có quyết định tương tự.

Tháng 7 vừa qua, tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã đưa ra khuyến nghị sử dụng thuốc trị viêm khớp Actemra của hãng dược phẩm Roche (Thụy Sĩ) và thuốc Kevzara của hãng dược Sanofi (Pháp) cho bệnh nhân Covid-19 thể nặng.

Mới đây, ngày 20/7, Nhật Bản đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới phê chuẩn thuốc kháng thể Ronapreve để điều trị cho các bệnh nhân mắc Covid-19 ở mức độ nhẹ tới trung bình.

Tại Mỹ - nơi có nền y tế phát triển hàng đầu thế giới, Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm của nước này cũng đã thông qua sử dụng thuốc Remdesivir để điều trị bệnh nhân Covid-19 từ 12 tuổi trở lên và nặng tối thiểu 40 kg.

Liên minh châu Âu cũng cấp phép lưu hành một cách có điều kiện Remdesivir để điều trị cho bệnh nhân Covid-19 cần trợ thở. Với khả năng rút ngắn thời gian hồi phục và giảm mạnh tỉ lệ tử vong ở bệnh nhân diễn tiến nặng, Remdesivir đã được 50 quốc gia như Mỹ, EU, Úc, Nhật Bản, Singapore, Ấn Độ... đưa vào phác đồ điều trị từ tháng 5/2020. Tuy nhiên Remdesivir là một trong những loại thuốc điều trị khó tiếp cận hàng đầu thế giới. 

Thuốc Remdesivir có hai dạng là nước và đông khô. Dưới dạng nước, Remdesivir đòi hỏi bảo quản trong kho lạnh 2- 8 độ C với điều kiện kỹ thuật khắt khe, hệ thống trang thiết bị cầu kì, tốn kém. Để khắc phục tình trạng này, Remdesivir cũng đã được bào chế dưới dạng đông khô.

Remdesivir ở dạng này dễ dàng bảo quản trong nhiệt độ khoảng 25 độ C giúp vận chuyển dễ dàng hơn giữa các khu vực, quốc gia, châu lục. Tại các nước đang phát triển, số ca bệnh tăng nhanh, diễn biến phức tạp, (trong đó có Việt Nam), điều này lại càng ý nghĩa hơn bao giờ hết, giúp đơn vị điều trị bệnh nhân dễ dàng bảo quản, nhất là tại các bệnh viện dã chiến, trang thiết bị, vật tư y tế còn gặp nhiều khó khan, thiếu thốn.

Tại Mỹ, thuốc Remdesivir được bán với giá 520 USD/lọ, hoặc 3.120 USD/liệu trình điều trị. Các bệnh viện sẽ dùng thuốc này điều trị cho bệnh nhân có bảo hiểm tư nhân (theo Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ (HHS) và Gilead Science - nhà sản xuất thuốc). Ngoài ra, giá sẽ được đặt ở mức 390 USD/lọ, hoặc 2.340 USD/liệu trình điều trị với bệnh nhân được bảo hiểm do chính phủ tài trợ.

Tại Việt Nam, ngày 5/8, những lô thuốc Remdesivir điều trị Covid-19 đầu tiên đã cập cảng hàng không Tân Sơn Nhất (TP.HCM). Hội đồng Chuyên môn của Bộ Y tế sau đó cũng đã thống nhất quyết định bổ sung Remdesivir vào phác đồ điều trị cho bệnh nhân Covid-19 tại Việt Nam và sử dụng Remdesivir để điều trị tại một số cơ sở y tế. Kết quả bước đầu cho thấy, thuốc Redemsivir giúp bệnh nhân giảm lượng virus nhanh.

Theo BS Phạm Văn Phúc, Phó trưởng Khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, việc Bộ Y tế quyết định đưa thuốc Remdesivir vào điều trị bệnh nhân Covid-19 sẽ giúp các bác sĩ có sự lựa chọn liệu pháp điều trị thuốc kháng virus hiệu quả cho những bệnh nhân nặng. Bác sĩ Phúc lưu ý, đây là thuốc kháng virus dạng tiêm truyền, cần chỉ định của bác sĩ dựa trên tình trạng từng bệnh nhân.