Tại sự kiện DNSE Future Tech Summit 2025, các chuyên gia nhận định thị trường chứng khoán Việt Nam đang tiến sát một cuộc chuyển đổi lớn khi cơ chế T+0 chuẩn bị triển khai, bên cạnh các công nghệ và hệ thống mới khác.

Hiện tại, chu kỳ thanh toán vẫn tuân theo quy định của Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam là T+2. Tức là, tiền hoặc cổ phiếu sẽ vào tài khoản sau hai ngày làm việc kể từ ngày giao dịch phát sinh.

So sánh với thị trường Việt Nam, các thị trường chứng khoán toàn cầu đang sử dụng cơ chế giao dịch nào?

Mỹ, Canada và Mexico

Từ ngày 28/5/2024, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) đã chuyển sang cơ chế T+1, áp dụng cho cổ phiếu, ETF, trái phiếu doanh nghiệp và một số loại chứng khoán nợ khác.

Đây là động thái nhằm giảm tình trạng chênh lệch giữa giá tại thời điểm giao dịch phát sinh và giá thanh toán. SEC lo ngại sâu sắc về tình trạng này sau khi cổ phiếu meme GameStop tăng sốc vào năm 2021.

Trước kia, các giao dịch thường mất nhiều ngày để xử lý hơn. Chẳng hạn, trong giai đoạn từ thập niên 1960 đến cuối những năm 1980, cơ quan quản lý Mỹ áp dụng cơ chế T+5.

Sau cú sập chứng khoán vào năm 1987, để giảm bớt rủi ro, các nhà quản lý bắt đầu sử dụng cơ chế T+3. Và phải mất 30 năm cho đến năm 2017, Mỹ mới chuyển sang cơ chế T+2.

Đáng chú ý, hai quốc gia láng giềng Canada và Mexico đã chuyển sang cơ chế T+1 trước Mỹ một ngày (tức từ ngày 27/5/2024) nhằm giảm thiểu nguy cơ gián đoạn thị trường .

Châu Âu

Tại Liên minh châu Âu (EU), các nhà quản lý đã bắt đầu sử dụng chu kỳ thanh toán T+2 vào năm 2015. Tuy nhiên, kể từ đó, do thị trường khu vực tiếp tục phát triển và thu hút lượng vốn cao hơn, ngày càng nhiều người kêu gọi EU chuyển sang T+1.

Vì vậy, các nhà chức trách của khối kinh tế chung đang chuẩn bị để triển khai cơ chế mới. Cơ quan Chứng khoán và Thị trường châu Âu đề xuất ngày triển khai chính thức là 11/10/2027, cùng lúc với quá trình chuyển đổi của Anh và Thuỵ Sỹ.

Song, các chuyên gia tài chính tin rằng việc áp dụng cơ chế thanh toán mới trong thời gian tới sẽ phức tạp hơn nhiều do tính chất phân mảnh của giao dịch chứng khoán trong khối.

Châu Á

Tương tự Việt Nam, hầu hết các thị trường chứng khoán tại châu Á đều vận hành theo cơ chế T+2, bao gồm các thị trường phát triển như Nhật Bản và Singapore cũng như các thị trường mới nổi như Hàn Quốc, Thái Lan, Indonesia và Malaysia.

Giới chuyên gia cho rằng đã đến lúc châu Á bắt đầu lên kế hoạch và chuẩn bị hạ tầng để chuyển sang T+1. Tuy nhiên, các thị trường lớn như Hong Kong, Singapore, Nhật Bản hay Australia vẫn chưa công bố kế hoạch cụ thể.

Trong khi đó, Ấn Độ và Trung Quốc là hai thị trường đi đầu trong quá trình chuyển đổi sang các chu kỳ thanh toán rút ngắn hơn. Hiện, cả hai đang chủ yếu áp dụng cơ chế T+1 và triển khai một phần cơ chế T+0.

Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Ấn Độ hoàn tất quá trình chuyển đổi sang cơ chế T+1 vào tháng 1/2023. Sau đó, vào cuối năm ngoái, cơ quan này thông báo kể từ ngày 1/1/2025, tuỳ chọn thanh toán trong ngày (T+0) sẽ có sẵn cho 500 cổ phiếu lớn nhất theo vốn hoá tại ngày 31/12/2024.

Các nhà quản lý đang triển khai kế hoạch từ từ, bắt đầu với 100 công ty có vốn hoá thấp nhất trong nhóm kể trên, thêm 100 công ty mỗi tháng cho đến khi tất cả 500 doanh nghiệp đều có thể giao dịch T+0.