Theo dữ liệu của công ty phần mềm và dữ liệu tài chính FactSet, giá cổ phiếu Microsoft đã tăng gần 57% trong năm 2023, mức tăng hàng năm tốt nhất kể từ năm 1999.

Tuy vậy, hiện thực "phũ phàng" mà cổ phiếu của một số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ AI trải qua trong vài tháng gần đây đã gây lo ngại cho cổ đông của Microsoft. Dù góp phần đưa ứng dụng AI ChatGPT đến với thế giới, song hiệu suất tài chính của Microsoft vẫn kém hơn các tập đoàn công nghệ có mức vốn hóa lớn khác và những doanh nghiệp có tên trong chỉ số S&P 500.

Có một nghịch lý trong câu chuyện trên. Theo dữ liệu của công ty nghiên cứu thị trường S&P Global Market Intelligence, hoạt động kinh doanh của Microsoft thực tế đang tăng trưởng mạnh. Doanh thu của Microsoft trong năm tài chính kết thúc vào tháng 6/2024, đạt 245,1 tỷ USD, tăng gần 16% so với năm tài chính trước đó và là mức cao kỷ lục. Trong khi đó, biên lợi nhuận hoạt động hàng năm của Microsoft trong năm tài chính vừa qua là 44,6%, mức cao nhất kể từ năm 2001 - khi quy mô doanh nghiệp của Microsoft chỉ bằng khoảng 10% mức hiện tại. 

Nhưng việc duy trì vị trí dẫn đầu trong cuộc đua AI đang cho thấy sự tốn kém đáng kể ngay cả đối với một tập đoàn có nguồn lực khổng lồ như Microsoft. Các tập đoàn công nghệ lớn đều tăng cường đầu tư cho công nghệ AI nhưng việc mạnh tay chi tiền của Microsoft vẫn thu hút sự chú ý của thị trường. Tổng chi phí tài sản cố định cùng với chi phí thuê thiết bị là 55,7 tỷ USD trong năm tài chính vừa kết thúc. Chi phí tài sản cố định là số tiền mà doanh nghiệp bỏ ra để mua, nâng cấp, và bảo trì những tài sản hữu hình như đất đai, nhà cửa, xí nghiệp, công nghệ hay trang thiết bị.

Con số trên chiếm 23% doanh thu trong năm tài chính vừa kết thúc của Microsoft, tăng từ mức 14% doanh thu trong 5 năm trước đó. Giám đốc Tài chính của Microsoft, bà Amy Hood, cho biết chi phí tài sản cố định của Microsoft sẽ lại tăng trong năm tài chính hiện nay. Theo ước tính của công ty dịch vụ đầu tư Visible Alpha, chi phí tài sản cố định sẽ chiếm 28% doanh thu của Microsoft trong năm tài chính này và 27% trong năm tài chính tiếp theo.

Trong khi đó, các nhà phân tích dự kiến dòng tiền tự do của Microsoft sẽ chỉ tăng 3% trong năm nay so với mức tăng 25% của năm ngoái. Dòng tiền tự do là một thước đo phản ánh hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp trong việc sản sinh dòng tiền mặt. Dòng tiền tự do được sử dụng để chỉ nguồn tiền mặt do doanh nghiệp tạo ra từ những hoạt động sản xuất và kinh doanh của mình, sau khi trừ đi những chi phí tài sản.

Vì phần lớn chi phí tài sản cố định sẽ dành cho cơ sở hạ tầng AI, Microsoft cũng sẽ phải đối mặt với chi phí khấu hao cao hơn so với thu nhập của tập đoàn này. Chuyên gia Keith Bachman của công ty dịch vụ tài chính BMO Capital Markets ngày 3/10 cho biết chi phí tài sản cố định ở mức cao của Microsoft có thể hạn chế việc cải thiện biên lợi nhuận trong ngắn hạn và trung hạn.

Cũng có những thắc mắc về việc khoản chi tiêu nói trên thực sự sẽ mang lại hiệu quả lợi nhuận như thế nào. Cho đến nay, Microsoft vẫn chưa tiết lộ doanh thu cụ thể từ các dịch vụ AI tạo sinh (GenAI) như công cụ Copilot, một trợ lý AI, mặc dù bà Hood cho rằng mức tăng trưởng doanh thu 29% của dịch vụ đám mây Azure của Microsoft trong quý gần đây nhất bao gồm 8 điểm phần trăm đến từ các dịch vụ AI. Chuyên gia Keith Weiss của ngân hàng Morgan Stanley nhận định "sự kiên nhẫn của các nhà đầu tư dường như đang cạn dần đối với GenAI".

Theo nhà phân tích cao cấp John DiFucci của ngân hàng Guggenheim, khi Microsoft báo cáo kết quả kinh doanh quý đầu tiên của năm tài chính hiện nay, giới chuyên gia trong ngành sẽ rất khó để đánh giá chính xác điều gì thực sự đang xảy ra. Microsoft có một mô hình kinh doanh phức tạp bao gồm sự kết hợp giữa các hợp đồng dịch vụ đám mây, cho thuê phần mềm, doanh số thiết bị di động và máy chơi game cầm tay cùng với doanh thu quảng cáo. Nhà phân tích Mark Moerdler của công ty quản lý đầu tư Bernstei nhận định Microsoft không phải là một doanh nghiệp "dễ hiểu" và những điều chỉnh hoạt động kinh doanh sắp tới của Microsoft sẽ khiến tình hình càng phức tạp hơn.

Sự phụ thuộc của Microsoft vào OpenAI cũng chưa chắc là một thông tin tốt. Microsoft đã tham gia vòng gọi vốn quy mô lớn mới đây của OpenAI và trước đó đã đầu tư 13 tỷ USD vào OpenAI. Nhưng OpenAI cũng đang trải qua giai đoạn bất ổn với một số lãnh đạo cấp cao gần đây đã rời khỏi doanh nghiệp này vì sự thay đổi mục tiêu hoạt động. Quan hệ đối tác chặt chẽ với nhà phát triển ChatGPT cũng không giúp Microsoft tránh khỏi những ánh mắt nghi ngại của các nhà đầu tư về tương lai của tập đoàn này. Tuy vậy, khoảng 93% số nhà phân tích vẫn đánh giá nên mua cổ phiếu Microsoft ở thời điểm hiện tại cho thấy Phố Wall vẫn đặt niềm tin vào "gã khổng lồ" trị giá 3.100 tỷ USD này. Nhiệm vụ còn lại của Microsoft là đảm bảo rằng những nghi ngại trên hoàn toàn vô căn cứ.