Sáng 2/11 Quốc hội thảo luận tại hội trường về ngân sách, nhiều đại biểu phản ánh khó khăn của doanh nghiệp trong hoàn thuế VAT.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (Quảng Ninh) nêu những ách tắc, tồn đọng hoàn thuế VAT khiến các doanh nghiệp và một số hiệp hội ngành hàng phải bức xúc gửi đơn thư kêu cứu.

Bà Hà nêu con số tổng hợp đến ngày 7/6/2023 của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, số tiền thuế VAT của doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ chưa được hoàn đến nay là 6.100 tỷ đồng, trong đó các doanh nghiệp xuất khẩu dăm gỗ khoảng hơn 4.000 tỷ đồng. Riêng 11 doanh nghiệp xuất khẩu dăm lớn trên địa bàn Quảng Ninh chưa được hoàn 1.105 tỷ đồng.

"Việc yêu cầu xác minh ở nhiều khâu là không cần thiết, không có cơ sở, gây khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh", bà Hà nhận xét, và đề nghị Bộ Tài chính chỉ đạo, tháo gỡ vướng mắc, thực hiện hoàn trước, kiểm tra sau với các đơn vị xuất khẩu uy tín.

Cũng đề cập tới hoàn thuế VAT, ông Trần Văn Lâm, Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính ngân sách nhận xét, quá trình thu phức tạp, diễn ra ở nhiều khâu khiến phát sinh chi phí cho hoàn thuế, nhưng ngân sách không được bao nhiêu.

Mặt khác, thuế này được coi là sắc thuế tiên tiến nhưng số thu lớn, tiền hoàn cũng lớn qua từng năm. Như năm 2022, số thu thuế VAT khoảng 190.000 tỷ đồng, thì hoàn thuế tới 38% thu. Tương tự, số tiền hoàn thuế này các năm 2023 và dự kiến 2024 lần lượt 44% và 43% thu thuế. Đây là bất cập, theo ông Lâm, Bộ Tài chính, ngành thuế cần rà soát, xem xét.

Tại phiên thảo luận, một số đại biểu cũng đề nghị kéo dài thời gian  giảm 2% VAT với tất cả mặt hàng. Ông Trần Hoàng Ngân cho rằng đây sẽ là giải pháp kích cầu tiêu dùng nội địa trong bối cảnh tổng cầu yếu, xuất nhập khẩu chưa hồi phục. Việc giảm thuế này với tất cả mặt hàng sẽ có tác dụng nhiều hơn so với việc loại trừ lĩnh vực bất động sản, ngân hàng, chứng khoán... như hiện nay.

Giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nói "nếu giảm nhiều quá sẽ gây áp lực cho ngân sách". Do đó, Chính phủ trình Quốc hội kéo dài chính sách tài khóa này và áp dụng như Nghị quyết 43, tức loại trừ một số lĩnh vực. Dự toán thu ngân sách 2024, ông cho biết, cũng xây dựng dựa trên việc loại trừ hai khoản giảm 50% thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu, nhiên liệu bay và kéo dài giảm 2% thuế VAT tới giữa năm sau.

Giải trình thêm về chính sách tài khóa, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nói Chính phủ thực hiện tài khóa mở rộng. Tức là, tài khóa thâm hụt, giảm thuế nhưng vẫn tăng chi ngân sách.

Thông tin về thực hiện dự toán ngân sách năm 2023, ông Phớc nói, đến ngày 30/10, thu ngân sách được 85%, tức 1.366.000 tỷ. Có nhiều đại biểu cho rằng thu tăng từ tiền đất, nhưng tiền đất chỉ đạt 57,8%, tức chỉ đạt có 86.482 tỷ. Các khoản thu dầu thô cũng rất nhỏ bé, chỉ 46.000 tỷ, tức chỉ 2,6% tổng thu ngân sách. Cho nên nguồn thu ngân sách chủ yếu từ sản xuất kinh doanh, đặc biệt thu nội địa, ông giải thích.

Người đứng đầu ngành tài chính cũng trao đổi lại với một số ý kiến là việc thực hiện các vấn đề về ngân sách không vướng luật. Nhưng theo ông, nếu hoàn thiện pháp luật tốt thì tăng trưởng sẽ mạnh hơn, nền kinh tế bền vững hơn và doanh nghiệp sẽ phát triển mạnh mẽ hơn. Ông dẫn chứng những vướng mắc trong Luật Đất đai về tính giá đất, hay Luật quy hoạch, giải ngân đầu tư công...

Ông Phớc ví dụ, muốn điều chỉnh danh mục công trình cũng phải ra Quốc hội, muốn điều chỉnh vốn từ dự án này sang dự án khác cũng phải ra Quốc hội.

Bất cập ở đây, theo Bộ trưởng, là muốn lập dự án phải có tiền, tiền phải đưa vào kế hoạch đầu tư công, có dự án mới được bố trí tiền. Những dự án trong gói phục hồi không giao được vốn chứ đừng nói giải ngân. "Như gói 14.000 tỷ để  xây dựng trạm y tế của các phường, xã thì đến nay chưa giao được vốn. Kể cả gói Sân bay Long Thành là công trình trọng điểm quốc gia, đến hôm nay cũng chưa giao được vốn, vì có dự án được phê duyệt đâu, mà muốn có dự án phê duyệt thì phải có tiền, nếu lấy chi thường xuyên đưa vào chuẩn bị đầu tư thì lại sai quy định của Luật Đầu tư công", Bộ trưởng lý giải.

“Luật Đầu tư công phải mở ra, phải đa dạng hóa nguồn vốn, cân đối được tài khóa và quy định chủ yếu trình tự thủ tục. Tôi nghĩ phải sửa và sắp tới có thể sửa Luật Ngân sách thì đưa vào một chương phù hợp với Luật Ngân sách về chi thường xuyên và chi đầu tư. Ngay cả vấn đề chi thường xuyên, chi đầu tư bây giờ cũng còn tranh luận. Cho nên vấn đề vướng pháp luật thì tôi nghĩ là có và chúng ta tiếp tục hoàn thiện”, ông Phớc thẳng thắn.