Tại phiên chất vấn sáng 15/8, Bộ trưởng  Bộ Tư pháp Lê Thành Long đã giải đáp thắc mắc của các đại biểu và cử tri liên quan đến lĩnh vực tư pháp. Trả lời chất vấn của đại biểu Bùi Mạnh Khoa (Đoàn Thanh Hóa) về khắc phục bất cập trong công tác đấu giá tài sản, nhất là tài sản công, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết: Số liệu thống kê cho thấy, từ đầu năm 2023 đến nay, trong thi hành án dân sự có gần 2.000 vụ đấu giá, trong đó mới chỉ giao được hơn 1.300 vụ, còn hơn 600 vụ chưa thực hiện giao.

Phân tích nguyên nhân, Bộ trưởng cho rằng, đấu giá tài sản và thi hành án dân sự chỉ là 2 lĩnh vực pháp luật được áp dụng quy định về giao tài sản đấu giá. Song bên cạnh đó, còn có các quy định liên quan đến đất đai, quản lý tài sản công… nên phải tính đến các quy định pháp luật khác.

Qua các vụ việc cụ thể, Bộ trưởng cho rằng, có những vụ bán đấu giá đến 6 lần nhưng không ai mua do nhiều yếu tố khác nhau. Thực tế, tình hình kinh tế - xã hội cả nước trong thời gian qua gặp nhiều khó khăn; trình tự thủ tục đấu giá hiện hành chưa có quy định đặc thù cho tài sản thi hành án dân sự.

“Một nguyên nhân nữa là tâm lý e ngại khi mua tài sản thi hành án của người dân và chưa có cơ chế hợp lý để tạo sự phối hợp tham gia của các chủ thể trong vấn đề này”, Bộ trưởng nói.

Đưa ra giải pháp cho vấn đề này, Bộ trưởng Lê Thành Long cho rằng, về lâu dài cần sửa đổi Luật Đấu giá tài sản, Luật Thi hành án dân sự. Cùng với đó, cần cố gắng vận hành tốt cơ chế, tạo sự đồng thuận của Ban Chỉ đạo thi hành án ở các cấp.

Về đề nghị thông tin thêm về định hướng sửa đổi Luật Đấu giá tài sản để phòng ngừa vi phạm pháp luật của đại biểu Ma Thị Thúy (Đoàn Tuyên Quang), Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết, trong pháp luật về đấu giá, sẽ quy định chặt chẽ hơn về quy trình, cách thức, quy chế, đồng thời cập nhật thuật ngữ, siết chặt một số quy định để giảm tình trạng thông đồng, dìm giá, trục lợi, làm thất thoát ngân sách nhà nước. Ngoài ra, có các biện pháp về tăng cường năng lực, chuyên nghiệp hóa đội ngũ làm đấu giá với tư cách là một nghề tư pháp đặc thù và phát triển đến đấu giá trực tuyến…

Về giải pháp đột phá để khắc phục hạn chế trong hoạt động giám định tư pháp đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Đoàn Hà Nội) chất vấn, Bộ trưởng Lê Thành Long cho rằng, cần cân nhắc về thẩm quyền bổ nhiệm giám định viên, thời hạn giám định, phù hợp với Bộ luật Tố tụng hình sự trong các trường hợp giám định bắt buộc…

“Ngoài ra, cần xem xét, sửa đổi Luật Xử lý vi phạm hành chính để kéo dài thời hạn xử phạt vi phạm hành chính trong trường hợp phát hiện chưa đủ yếu tố truy tố trách nhiệm hình sự. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu xã hội hóa các lĩnh vực giám định; làm rõ các vấn đề về kinh phí, chi phí, trách nhiệm trưng cầu giám định của các giám định viên”, Bộ trưởng nói.

Về tình trạng cán bộ sợ trách nhiệm, ông Long khẳng định có và không chỉ ở Bộ Tư pháp. Theo ông Long, vấn đề này “được nói rất nhiều, nhưng lượng hoá ra thì khó”.

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, một số trường hợp không làm được, lại đổ lỗi do hệ thống pháp luật, cực đoan thì đổ lỗi do còn “quan điểm khác”. Vấn đề này, lãnh đạo Đảng, Nhà nước nói rất nhiều. Đánh giá giữa nhiệm kỳ vừa qua, cũng nói khâu yếu của chúng ta là tổ chức thi hành pháp luật.

Theo Bộ trưởng, nhiều trường hợp xem xét vấn đề trong một hệ thống, trong tổng thể nên cứ nói do pháp luật; nói vướng mắc nhưng qua nghiên cứu kỹ thực tế nhiều trường hợp không phải như vậy; một số nơi còn giải thích theo hướng tiện cho mình; cũng có tình trạng hành chính hoá… Cộng với ảnh hưởng việc nọ việc kia trong bối cảnh hiện nay, nên các bộ, ngành chưa chủ động.

“Bộ Nội vụ đang được giao xây dựng Nghị định bảo vệ khuyến khích cán bộ dám nghĩ dám làm. Nhưng đây mới chỉ là tầm nghị định của Chính phủ còn văn bản pháp luật liên quan lại ở tầm luật”, ông Long cho hay.

Trả lời chất vấn đại biểu liên quan đến nguồn nhân lực trong lĩnh vực tư pháp, đặc biệt đội ngũ pháp chế viên và giám định viên, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhận định, lực lượng mỏng, bất cập về cơ chế, chính sách, tổ chức bộ máy. Bộ Nội vụ và Bộ Tư pháp đã làm việc và tìm ra các nguyên nhân và giải pháp khắc phục tình trạng này.

Bộ Nội vụ đề xuất một số giải pháp: Bộ Nội vụ và Bộ Tư pháp xây dựng đề án phát triển nguồn nhân lực trên lĩnh vực tư pháp nói chung, trong đó có đội ngũ pháp chế viên và giám định viên cho giai đoạn 2023-2030. Hiện nay, hai Bộ đang hoàn tất thông tư hướng dẫn về vị trí việc làm và khung năng lực để mô tả vị trí việc làm đối với pháp chế viên cũng như giám định viên để xác định rõ vị trí việc làm, từ đó có cơ sở để xác định biên chế. Bên cạnh đó, khi thực hiện lộ trình cải cách chính sách tiền lương, sẽ đưa cơ chế chính sách đặc thù đối với đội ngũ pháp chế viên và giám định viên cho phù hợp với tính chất của nghề nghiệp.