Sáng 19/6, Quốc hội tiến hành phiên chất vấn Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng về các vấn đề trong lĩnh vực tài chính.

Tham gia chất vấn Bộ trưởng, Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận) đặt vấn đề hiện nay công tác quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh trên các nền tảng thương mại điện tử gặp không ít khó khăn. Thực tế xảy ra nhiều vụ việc gian lận thuế, vừa ảnh hưởng đến thu ngân sách, vừa tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh đối với tiểu thương, hộ kinh doanh truyền thống, kể cả các siêu thị và trung tâm thương mại.

Vừa qua, Quốc hội thông qua luật sửa đổi 9 luật trong lĩnh vực tài chính và ngân sách Nhà nước, trong đó có quy định quản lý thuế đối với hoạt động thương mại điện tử. Đại biểu hỏi Bộ trưởng tình hình triển khai các quy định trên và các giải pháp căn cơ để tăng cường quản lý hoạt động thương mại điện tử thời gian tới.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết vừa qua Bộ Tài chính đã có nhiều giải pháp triển khai quyết liệt nội dung quản lý thuế trong hoạt động thương mại điện tử. Trong đó, ban hành các quy định về hóa đơn chứng từ, trách nhiệm khấu trừ nộp thuế của các sàn thương mại điện tử. Các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có thể ủy quyền cho sàn lập hóa điện tử, định danh số cá nhân bán hàng qua mạng xã hội.

Đồng thời, đẩy mạnh truyền thông chính sách, phối hợp với các sàn thương mại trong và ngoài nước để truyền thông chính sách đến các đối tượng có liên quan. Ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, thậm chí sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý thuế để vận hành các cổng điện tử kê khai nộp thuế.

Bộ trưởng thông tin, kết quả bước đầu cho thấy, đã chuẩn hóa được 95% các cơ sở dữ liệu dân cư; kết nối, chia sẻ thông tin với ngân hàng, website thương mại điện tử. Có 158 nhà cung cấp nước ngoài kê khai và nộp thuế, thu được 23.000 tỷ đồng tiền thuế.

Ngoài ra, có 106.000 hộ kinh doanh cá nhân kê khai và nộp 1.200 tỷ đồng thuế qua cổng thông tin điện tử. Thu thuế thương mại điện tử trong 5 tháng đầu năm 2025 đạt kết quả đáng mừng, tăng trưởng tới 55% - “con số rất lớn”, trên 75.000 tỷ đồng.

Nêu giải pháp cho thời gian tới, Bộ Tài chính tiếp tục hoàn thiện quy định, xác định rõ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử; định danh các tổ chức, cá nhân có kinh doanh thương mại điện tử. Bộ sẽ hướng dẫn kê khai, nộp thuế điện tử; nâng cấp cổng điện tử; tiếp cận hồ sơ kê khai thuế từ các sàn nước ngoài mà không có trụ sở tại Việt Nam. Đồng thời, hoàn thiện cơ sở dữ liệu, sử dụng AI cảnh báo gian lận thuế; rà soát, kiểm tra các tổ chức, cá nhân có phát sinh thu nhập từ thương mại điện tử, nền tảng số.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH Đồng Tháp) tranh luận: Hiện rất nhiều hộ cá nhân, tiểu thương vẫn còn lúng túng về hóa đơn điện tử. Bộ trưởng có giải pháp gì để các hộ kinh doanh có thể thực hiện tốt việc này, vì họ đang sợ bị phạt, như vậy sẽ khó khăn cho tư thương. Đồng thời, hiện nhiều hộ tư thương lách luật khi thu bằng tiền mặt nhưng không xuất hóa đơn điện tử, vậy cơ quan thuế sẽ giải quyết thế nào?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết: Hiện nay ngành thuế chưa xử phạt bất kỳ hộ kinh doanh nào trong quá trình triển khai hóa đơn điện tử. Trước mắt, cơ quan chức năng tập trung hỗ trợ tối đa. Việc xử phạt chỉ được áp dụng nếu phát hiện trường hợp cố tình vi phạm.

Về phản ánh tình trạng lách luật trong sử dụng hóa đơn điện tử, Bộ trưởng cho biết đây không phải hiện tượng phổ biến, mà chỉ xảy ra ở một số ít trường hợp. Dù vậy, đây vẫn là hành vi vi phạm pháp luật và sẽ bị xử lý theo đúng quy định.

Bộ Tài chính khẳng định sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan, cơ quan báo chí và chính quyền địa phương để tăng cường truyền thông, chấn chỉnh những hành vi vi phạm, bảo đảm việc sử dụng hóa đơn điện tử đúng mục đích và minh bạch.

Theo Nghị định 70 của Chính phủ, ngành thuế đang từng bước thay thế hóa đơn giấy và cơ chế thuế khoán bằng hóa đơn điện tử. Mục tiêu là tiến tới xóa bỏ hoàn toàn thuế khoán từ năm 2026, chuyển sang cơ chế tự khai, tự nộp, hướng tới hệ thống thuế hiện đại và minh bạch.

Trong phần chất vấn, Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội) nêu vấn đề Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đã đề ra giải pháp phát triển hộ kinh doanh là bỏ thuế khoán và Nghị quyết 198 của Quốc hội quyết định bỏ thuế khoán với hộ kinh doanh từ ngày 1/1/2026. Đại biểu cho biết chính sách này đang tác động đến hàng triệu hộ kinh doanh với tâm lý e ngại.

Đại biểu cho biết, trong phiên thảo luận tại hội trường, có đại biểu đề nghị xem xét hay lùi thời hạn thực hiện chính sách. Điều này cho thấy các hộ không ngại việc nộp thuế nhưng e ngại cách tính thuế và thủ tục làm thế nào để nộp cho đúng. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết Chính phủ đã có kế hoạch và giải pháp như thế nào để chuẩn bị thu thuế mới với các hộ kinh doanh sau khi bỏ thuế khoán để họ cảm thấy "thuận lợi, chuyên nghiệp, hứng khởi hơn" trong việc nộp thuế.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết: Hiện nay hệ thống thuế của Việt Nam đã được các cơ quan quốc tế đánh giá đã cơ bản tiếp cận với quốc tế. Tuy nhiên, một số vấn đề liên quan đến tính minh bạch trong một số loại thuế thu thủ công đang là rào cản rất lớn, dẫn đến không minh bạch trong quản lý thuế. Vừa qua, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 198 của Quốc hội nêu yêu cầu bỏ thuế khoán chậm nhất trong năm 2026.

Bộ trưởng đánh giá cơ chế thuế khoán tuy phù hợp trong giai đoạn nhất định nhưng đến nay đã bộc lộ nhiều bất cập, thiếu minh bạch; dễ lạm dụng và gây bất bình đẳng giữa các loại hình kinh doanh; không tạo được động lực cho hộ kinh doanh để phát triển lớn lên thành doanh nghiệp nhỏ, vừa.

Ông nhấn mạnh việc bãi bỏ thuế khoán từ năm 2026 là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, là bước đi căn cơ, cần thiết để minh bạch hóa hoạt động của các hộ kinh doanh; tạo sự bình đẳng về chế độ thuế giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp; thúc đẩy chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp và mở rộng khu vực kinh tế chính thức.

Theo Bộ trưởng, chính sách này trong quá trình triển khai, mới thực hiện đã có tác động đến hàng triệu hộ kinh doanh nên Bộ Tài chính đang chuẩn bị đồng bộ về pháp lý, công nghệ để hỗ trợ thực hiện, đảm bảo thuận lợi, giảm gánh nặng về thủ tục và chi phí cho các hộ.

Thứ nhất, Bộ đang rà soát, hoàn thiện chính sách thuế. Bộ đang đề xuất sửa Luật quản lý thuế, Luật thuế thu nhập cá nhân hướng đến mô hình quản lý thuế mới và kê khai đơn giản, minh bạch, dễ thực hiện; đơn giản hóa các hóa đơn, chứng từ, đảm bảo hộ kinh doanh không bị áp lực khi chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp.

Thứ hai, tăng cường chuyển đổi số trong quản lý thuế. Trong đó, áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền giúp thu đúng, thu đủ, giảm thời gian, chi phí cho các hộ kinh doanh. Cung cấp miễn phí hệ thống khai thuế điện tử, phần mềm hóa đơn điện tử, phần mềm kế toán, đặc biệt là hỗ trợ các hộ kinh doanh gặp khó khăn trong giai đoạn đầu. Đẩy mạnh chuyển đổ số, nâng cao chất lượng dịch vụ công và năng lực quản lý thuế; tăng cường kết nối dữ liệu.

Thứ ba, đẩy mạnh truyền thông, đào tạo và tư vấn. Tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn các hộ kinh doanh hiểu rõ lợi ích, cách thực hiện hóa đơn điện tử kê khai thuế; đào tạo, tư vấn pháp lý kế toán thuế cho các hộ kinh doanh.