Cúm mùa là một bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính do virut cúm gây nên. Bệnh xảy ra hàng năm, thường vào mùa đông xuân, lây nhiễm trực tiếp từ người bệnh sang người lành qua đường hô hấp.

Ở nước ta, các virut gây bệnh cúm mùa thường gặp là cúm A/H3N2, A/H1N1 và cúm B. Bệnh thường tiến triển lành tính nhưng cũng có thể biến chứng nặng, nguy hiểm...

 

Sau khi bị nhiễm virut cúm, người bệnh sẽ có các triệu chứng như sốt cao 39-40 độ C kèm theo rét run, nhức đầu, buồn nôn, đau mỏi toàn thân, mệt mỏi. Hoặc có thể kèm theo các biểu hiện sổ mũi, hắt hơi, nghẹt mũi, đau họng, ho...

Bệnh cúm mùa tiến triển thường lành tính, nhưng cũng có thể biến chứng nặng và nguy hiểm hơn ở những người có bệnh lý mạn tính về tim mạch và hô hấp, người bị suy giảm miễn dịch, người già trên 65 tuổi, trẻ em dưới 5 tuổi và phụ nữ có thai. Bệnh có thể gây viêm phổi nặng, suy đa phủ tạng dẫn đến tử vong.

Theo Trung tâm Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), từ năm 2010 trở lại đây, mỗi năm trên thế giới có khoảng 9 - 45 triệu trường hợp mắc cúm với khoảng trên 61.000 trường hợp tử vong do biến chứng viêm phổi do cúm.

 

Theo VTV News, tháng 12 năm ngoái, trong đợt cao điểm mắc cúm, thuốc Tamiflu rơi vào tình trạng cạn kiệt, khiến cho mặt hàng này khan hiếm và đội giá lên nhiều lần. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, Tamiflu chỉ có tác dụng không làm virus nhân lên mà không thể giết chết nó.

Nói cách khác, loại thuốc này chỉ ức chế được virus cúm A. Trong khi đó, người bình thường vẫn có cơ thể tự ức chế virus mà không cần sự hỗ trợ của Tamiflu.

Tamiflu là thuốc không được sử dụng tùy tiện, chỉ được sử dụng với những trường hợp có các biến chứng như viêm phổi với chỉ định của bác sĩ. Người dân tự ý mua thuốc trong trường hợp này rất nguy hiểm. Người dân có thể tiêm vaccine để ngừa cúm và phòng hộ cá nhân, uống đủ nước, giữ ấm cơ thể.

 

Theo Bộ Y tế, Tamiflu là tên thương hiệu của một loại thuốc chống virus gọi là oseltamivir, được FDA cấp phép lưu hành. Oseltamivir là các chất ức chế neuramiridase, tác động theo cơ chế ngăn chặn không cho virus cúm sao chép trưởng thành và phóng thích ra khỏi tế bào. Các thuốc này có tác dụng điều trị trong cả cúm A và cúm B.

Thuốc có tác dụng điều trị và dự phòng cúm ở những người đã tiếp xúc với người bệnh mà chưa có triệu chứng. Thuốc có thể giúp rút ngắn thời gian mắc cúm khoảng 1 ngày, giảm tỉ lệ mắc cúm trong điều trị dự phòng cúm mùa.

Tuy nhiên, tác dụng của thuốc chỉ được phát huy khi sử dụng sớm, trong vòng 48 giờ kể từ khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên. Nếu sử dụng muộn, thuốc không những không có hiệu quả điều trị mà còn làm gia tăng sự kháng thuốc.

Việc sử dụng tamiflu để điều trị cúm cho đến nay cũng vẫn còn gây nhiều tranh cãi. Một đánh giá năm 2014 về dữ liệu thử nghiệm có sẵn đã kết luận rằng oseltamivir không làm giảm số người nhập viện do cúm hoặc những người gặp phải các biến chứng.

Các tác dụng phụ của việc dùng thuốc có thể bao gồm nôn mửa, tiêu chảy, đau đầu, mất ngủ và co giật... Các chuyên gia y tế cũng cảnh báo, lạm dụng thuốc tamiflu sẽ gây ra nhiều hệ lụy cho sức khỏe, đặc biệt khiến tình trạng kháng thuốc ngày càng gia tăng.

Theo khuyến cáo của nhà sản xuất đã được Bộ Y tế phê duyệt, việc sử dụng Tamiflu để phòng ngừa cúm cần được xác định cụ thể với từng trường hợp dựa vào tình huống và yêu cầu; dựa trên những thông tin về đặc tính của virus cúm lưu hành, về các mẫu nhạy cảm thuốc cúm cho mỗi mùa.

 

Tính nhạy cảm của các chủng virus cúm với olsetamivir đã được chứng minh là thay đổi rất nhiều, do đó người kê đơn nên cập nhật các thông tin mới nhất trên các mẫu nhạy cảm của virus cúm trước khi quyết định có nên sử dụng Tamiflu hay không.

Trong báo cáo sau lưu hành, nhà sản xuất cũng lưu ý đã phát hiện trường hợp sốc phản vệ và phản ứng da nghiêm trọng bao gồm hoại tử thương bì nhiễm độc và phát ban đa hình thái khi dùng Tamiflu.

Hiện thuốc chỉ được phép dùng theo đơn của bác sĩ. Việc dùng Tamiflu sai mục đích sẽ không đem lại tác dụng, điều này đã từng xảy ra với dịch cúm mùa những tháng cuối năm 2019, khi người dân đổ xô đi mua thuốc. Và cũng tương tự như với kháng sinh, việc lạm dụng Tamiflu cũng sẽ dẫn đến hiện tượng kháng thuốc đang là vấn đề nan giải của y tế toàn cầu.