Dự kiến hoàn thành vào quý I/2027

Dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam được xem là cơ hội lớn đối với CTCP Tập đoàn Hoà Phát (Mã: HPG) khi doanh nghiệp này lên kế hoạch cho việc sản xuất ray. Với hệ sinh thái sẵn có và kinh nghiệm lâu năm trong ngành thép, dự án này được kỳ vọng sẽ hoàn thành sớm. Theo kế hoạch, dự án sẽ hoàn thành trong vòng 20 tháng và cho sản phẩm đầu tiên vào quý I/2027.

Dự án nằm trong Khu Liên hợp Dung Quất 2 và là một phần trong hệ sinh thái sản xuất thép của Hoà Phát, trong đó có sản phẩm phôi thép - nguyên liệu đầu vào quan trọng của sản phẩm ray đường sắt.

Trao đổi với chúng tôi sáng ngày 18/10, Tổng Giám đốc Tập đoàn Hoà Phát, ông Nguyễn Việt Thắng cho biết doanh nghiệp vẫn đang triển khai dự án này theo kế hoạch.

“Mọi khâu của dự án vẫn đang triển khai bình thường và đúng kế hoạch”, ông Thắng cho biết.

Trước đó, hồi cuối tháng 5, Tập đoàn Hòa Phát và Tập đoàn SMS group (Đức) ký hợp đồng cung cấp công nghệ và dây chuyền sản xuất thép ray và thép hình với công suất 700.000 tấn/năm.

Đây là hệ thống dây chuyền hiện đại nhất của châu Âu với hệ thống giá cán 4 trục siêu linh hoạt, mang đến độ chính xác vượt trội, đảm bảo chất lượng đồng nhất cho sản phẩm theo đúng tiêu chuẩn về đường sắt cao tốc quốc tế. Hiện tại, 90% dây chuyền cán thép ray trên thế giới sử dụng công nghệ, thiết bị của SMS group.

Sản phẩm đầu ra là các loại thép đặc biệt mà chưa doanh nghiệp nào của Việt Nam sản xuất được. Ví dụ như thép ray đường sắt nội đô, ray cầu trục, ray đường sắt cao tốc, hoặc các loại thép hình U, I, H, V và thép đặc biệt, phục vụ các dự án đường sắt trọng điểm quốc gia và xuất khẩu ra thị trường quốc tế.

Hiện nay chỉ có một số tập đoàn thép lớn của thế giới sản xuất được thép ray đường sắt cao tốc như Voestalpine (Áo), JFE (Nhật Bản), Baosteel (Trung Quốc), JSW Steel (Italy),…

“Đối tác SMS group đang gấp rút hoàn thành hợp đồng gia công thiết bị”, ông Thắng cho biết.

Cuối tháng 7, Ban Quản lý Khu kinh tế Dung Quất và các Khu Công nghiệp Quảng Ngãi ban hành quyết định về chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời chấp thuận nhà đầu tư dự án sản xuất ray đường sắt và thép đặc biệt Hòa Phát Dung Quất với thời hạn hoạt động là 50 năm. Khi đưa vào hoạt động, dự kiến doanh thu hàng năm của dự án khoảng 11.000 tỷ đồng, theo Báo Quảng Ngãi.

Trao đổi với chúng tôi bên lề sự kiện tổng kết ngành thép 2024 diễn ra hồi cuối tháng 5, Chủ tịch Hoà Phát Trần Đình Long cho biết nếu bán được 70% sản lượng công suất thiết kế (tương đương khoảng 500.000 tấn), nhà máy bắt đầu hoà vốn.

Riêng đối với dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam, doanh nghiệp dự kiến sẽ cung cấp khoảng 700.000 tấn, ngoài thép ray, nhà máy còn tập trung sản xuất các loại thép hình khác.

“Sau khi làm xong thép ray, chúng tôi sẽ sản xuất thép hình. Bản chất thép ray cũng là một loại thép hình và là một phần sản phẩm của nhà máy. Thép hình mới là sản phẩm lâu dài bởi hiện tại nhu cầu mặt hàng này cũng đang tăng cao. Bây giờ thép hình dùng nhiều điển hình như ở các lĩnh vực như điện gió hay xây nhà cao tầng”, ông Long cho biết.

Bên cạnh thị trường nội địa, Hoà Phát cũng tính đến chuyện xuất khẩu  các sản phẩm từ nhà máy này. Tuy nhiên, điểm nghẽn vẫn là hàng phòng vệ thương mại mà các nước dựng lên trong thời gian qua.

“Chúng tôi làm sản phẩm gì cũng sẽ tính đến chuyện xuất khẩu và thép ray không ngoại lệ. Thường tỷ trọng xuất khẩu của chúng tôi khoảng 30%. Tuy nhiên, hiện việc xuất khẩu cũng đang gặp nhiều vấn đề bởi các nước dựng lên hàng rào bảo hộ thị trường trong nước. Thép ray thì không đáng lo vì chưa thấy nước áp thuế cả nhưng với thép hình thì có rất nhiều nước đang làm việc này”, ông Long chia sẻ.

Về giá bán, ông Long cho biết sẽ bám theo thị trường thế giới, hiện dao động trong khoảng 800 - 1.300 USD/tấn, tuỳ thị trường. Ví dụ ở Trung Quốc, giá thép  sản xuất đường ray khoảng 850 USD/tấn, còn ở Châu Âu sẽ đắt hơn, khoảng 1.300 USD/tấn. Biên lợi nhuận tương đương với thép hình.

Chủ tịch Hoà Phát cũng cho hay dự kiến nhà máy sẽ hoàn thành vào tháng 2/2027 và hoạt động hết công suất sau một năm. Tổng vốn đầu tư cho dự án khoảng 14.000 tỷ đồng trong đó vốn vay 60% từ ngân hàng VietinBank.

“Thông thường ở các dự án khác, chúng tôi chỉ vay 50% nhưng lần này ngân hàng đề nghị vay nhiều hơn nên chúng tôi nâng tỷ lệ lên 60%”, ông Long cho biết.

Tại dự án khu liên hợp Dung Quất 2 của Tập đoàn trước đó có tổng vốn đầu tư khoảng 85.000 tỷ đồng, trong đó, 50% được tài trợ bởi khoản vay hợp vốn với sự tham gia của 8 ngân hàng, còn lại là vốn tự có của doanh nghiệp.

Sức ép cạnh tranh khi có đối thủ mới

Thời điểm công bố dự án và ký kết mua thiết bị, Hoà Phát cho biết họ là doanh nghiệp duy nhất ở Đông Nam Á sản xuất được thép ray cho đường sắt cao tốc.

Tuy nhiên, mới đây, Tập đoàn Vingroup (Mã: VIC) tuyên bố muốn đặt chân vào lĩnh vực công nghiệp luyện kim, với ý định thành lập Công ty Cổ phần Sản xuất và Kinh doanh VinMetal có vốn đầu tư 10.000 tỷ đồng. Trong đó, thép ray đường sắt cũng sẽ là một trong những sản phẩm của VinMetal bên cạnh các sản phẩm như thép xây dựng, HRC, thép đặc chủng cho xe điện, thép ray cao tốc và cầu cảng.

Mục tiêu của công ty mới là đáp ứng nhu cầu nội tại của hệ sinh thái Vingroup và thúc đẩy phát triển công nghiệp nặng tại Việt Nam. Tổ hợp nhà máy dự kiến đặt tại Hà Tĩnh với công suất khoảng 5 triệu tấn/năm trong giai đoạn 1.

Như vậy, nếu VinMetal được thực hiện theo đúng kế hoạch, Hoà Phát sẽ không còn ở thế độc tôn khu vực Đông Nam Á về lĩnh vực thép ray cho đường sắt cao tốc.

Sức ép này càng trở nên lớn hơn khi VinGroup cũng đang đề xuất làm đường sắt cao tốc Bắc Nam.

Bình luận về vấn đề này ông Thắng cho biết “Từ trước đến nay khi làm sắt thép, chúng tôi luôn giữ quan điểm rằng việc cạnh tranh là điều bình thường. Tất cả sẽ cần vận động theo cơ chế thị trường và không có cơ chế độc quyền. Tuy nhiên, điều chúng tôi mong muốn là Nhà nước ưu tiên doanh nghiệp nội địa”

Trước đó, chia sẻ tại Diễn đàn Kinh tế mới - VNEF 2025 và Chương trình Thương hiệu Mạnh lần thứ 22  do Viện nghiên cứu Chính sách và Chiến lược và Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy tổ chức chiều ngày 2/10, ông Thắng bày tỏ mong muốn Chính phủ có chính sách rõ ràng hơn về chính sách đặt hàng.

“Chính phủ cũng có Nghị định về việc đặt hàng doanh nghiệp nhưng đến nay chúng tôi chưa nhận được đơn đặt hàng nào về sản xuất thép ray. Mặc dù vậy, chúng tôi vẫn đang đầu tư nhà máy, triển khai quyết liệt để đến 2027 có thể vận hành.

Hòa Phát mong muốn Chính phủ có chính sách rõ ràng hơn, đặt hàng doanh nghiệp thế nào, chi phí giá cả tiến độ thế nào...", Tổng giám đốc Hòa Phát chia sẻ.

Ông cũng nói thêm: “Nhiều nhà đầu tư, nhiều ngân hàng hỏi chúng tôi là nếu Chính phủ không mua thép của Hòa Phát thì sao? Chúng tôi trả lời rằng chúng tôi có niềm tin mạnh mẽ vào chủ trương của Chính phủ là sẽ đặt hàng doanh nghiệp nếu doanh nghiệp đầu tư sản xuất ra sản phẩm chất lượng với chi phí hợp lý. Đó là niềm tin chúng tôi làm nhà máy”.