Phát biểu tại Hội thảo Khoa học ‘Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế’ do Hội Doanh nhân Tư nhân Việt Nam tổ chức sáng 26/5, TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia nhấn mạnh, Nghị quyết 68 như một con đường lớn dành cho các doanh nghiệp.

Theo ông, trước đây doanh nghiệp Việt Nam tồn tại và phát triển bền vững, nhưng Nghị quyết 68 thực sự là một con đường lớn để doanh nghiệp tăng tốc độ phát triển.

"Chắc chắn khi ra đường lớn, có thể doanh nghiệp thoải mái hơn nhưng để Việt Nam có 20 tập đoàn toàn cầu không phải mục tiêu đơn giản", chuyên gia nói và cho biết, nền kinh tế tư nhân ở Thái Lan, Malaysia, Indonesia… cũng tự do thoải mái nhưng kinh tế không mạnh bằng Hàn Quốc và Trung Quốc.

Điều này cho thấy, doanh nghiệp đã ra đường lớn nhưng cần có thêm các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ để thực sự cất cánh.

Đồng quan điểm, PGS.TS Trần Đình Thiên, Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, Nghị quyết 68 mới đã không chỉ khẳng định vai trò của kinh tế tư nhân mà sẽ định hình sứ mệnh của các doanh nhân. Nghị quyết mới cũng sẽ thay đổi thái độ ứng xử, cơ chế chính sách cho cái khu vực kinh tế tư nhân.

"Nói rộng hơn nữa là cách thức ứng xử đối với kinh tế tư nhân đã được thay đổi, 'vòng kim cô' cho doanh nghiệp tư nhân đã được cởi bỏ", ông Thiên nói.

Chuyên gia cũng chỉ ra rằng các doanh nghiệp nhà nước có thể dẫn dắt hay đồng hành cùng kinh tế tư nhân. Cùng với đó là đào tạo, dẫn dắt để khu vực kinh tế tư nhân có thể lớn mạnh hơn nữa. Đặc biệt là những chính sách phát triển khu vực này phải khác biệt so với trước đây.

Nghị quyết chỉ thành công khi được thực thi tốt

Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đã có và Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết 198 để hiện thực hoá các giải pháp, nhiệm vụ phát triển kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, theo TS. Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, để thực thi hai nghị quyết đòi hỏi nỗ lực của chính phủ và song hành của doanh nghiệp.

Nghị quyết 68 đã được thể chế hóa bằng Nghị quyết 198 của Quốc hội, đây cũng là lần đầu tiên trong lịch sử mà không đợi đến cuối kỳ họp mới bấm nút thông qua, vì nếu đợi đến cuối kỳ họp thì chậm ngày nào, doanh nghiệp thiệt ngày đó.

"Chúng tôi đã làm việc ngày đêm để ban hành Nghị quyết 198 này chỉ trong vòng 10 ngày, điều chưa từng có trong lịch sử Quốc hội đối với một nghị quyết quy phạm".

Về nguyên tắc thanh tra, kiểm tra không quá một lần/năm trừ khi có dấu hiệu vi phạm. Điều này không có nghĩa là mỗi năm doanh nghiệp chỉ bị thanh tra, kiểm tra một lần hoặc có thể không có lần nào. Đồng thời, để tránh trùng lặp, đã thanh tra thì không kiểm tra. Vì vậy, doanh nghiệp tuân thủ đúng pháp luật sẽ yên tâm làm ăn, ông Phan Đức Hiếu cho hay.

Thứ hai, về hỗ trợ lãi suất. Chính phủ sẽ chi tiền hỗ trợ 2% lãi suất cho các dự án xanh, tuần hoàn. Tuy nhiên, việc thực thi cụ thể như thế nào thì cần phải có tiêu chí rõ ràng. Ngân hàng Nhà nước sẽ phải sửa đổi các quy định liên quan.

Thứ ba, đó là tinh thần của việc chủ động khắc phục hậu quả, điều này rất khác biệt. Thông thường, khi xử lý một trách nhiệm nào đó, việc chủ động khắc phục hậu quả được coi là tình tiết giảm nhẹ hoặc tăng nặng. Nhưng bây giờ, quy định đã khác, đó là cho phép chủ động khắc phục hậu quả trước. Sau đó, mới tính toán hậu quả để xem xét có cần áp dụng các biện pháp xử lý tiếp theo hay không.

Tiếp theo, là những chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. "Nếu các gói thầu nếu được đưa ra đấu thầu một cách sòng phẳng, giống như đấu quyền Anh, thì một doanh nghiệp 100kg đấu với một doanh nghiệp 50kg, doanh nghiệp nhỏ sẽ bị "knock-out" ngay lập tức, không bao giờ có cơ hội".

Vì vậy, có riêng các gói thầu dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, nếu họ không đấu thầu được thì mới dành cho doanh nghiệp lớn. Nếu không, doanh nghiệp lớn sẽ thắng thầu, và cuối cùng, doanh nghiệp nhỏ chỉ toàn làm thầu phụ cho doanh nghiệp lớn.

"Ngược lại, đối với các doanh nghiệp lớn, sẽ có các cơ chế đặt hàng, đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu để tạo cơ hội cho doanh nghiệp Việt trong những dự án mà chúng ra "chưa từng làm". Nhưng mọi chính sách đề phải dựa trên nguyên tắc minh bạch, giám sát chặt chẽ, thưởng phạt công minh".

Bên cạnh đó, Chính phủ sẽ sớm triển khai việc miễn phí tất cả các nền tảng phần mềm kế toán số cho doanh nghiệp siêu nhỏ và doanh nghiệp nhỏ. Các khu công nghiệp, cụm công nghiệp hiện nay bắt buộc phải dành ít nhất 20 ha/cụm công nghiệp hoặc 5% trên tổng quỹ đất cho doanh nghiệp vừa và nhỏ thuê.

Điều này tạo sự khác biệt hoàn toàn khi giờ đây doanh nghiệp nhỏ và vừa đến các khu công nghiệp, cụm công nghiệp là chủ đầu tư phải cho thuê, không phân biệt diện tích ít hay nhiều, và phải dành đất cho họ thuê. Nhà nước sẽ hỗ trợ 30% tiền thuê. Với các doanh nghiệp vừa và nhỏ thành lập mới, Nhà nước cũng miễn thuế 3 năm đầu.

Trong việc xử lý và đưa tin về các vụ việc vi phạm của doanh nghiệp, Nghị quyết 198 yêu cầu phải tách bạch giữa trách nhiệm của cá nhân và trách nhiệm của doanh nghiệp.

Doanh nghiệp là một chủ thể khác, có tài sản, có người lao động và có hoạt động sản xuất kinh doanh. Việc xử lý các vụ việc phải tách bạch tài sản của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp chịu trách nhiệm thì đưa tin về việc doanh nghiệp vi phạm. Nếu cá nhân vi phạm thì cá nhân đó vi phạm, không được đánh đồng để gây thiệt hại đến sự phát triển ổn định và bền vững của doanh nghiệp, cũng như phải duy trì được quyền của doanh nghiệp.

"Việc thực thi mạnh mẽ sẽ quyết định sự thành công của Nghị quyết đó. Bản thân nghị quyết không thể tự thành công được, mà phải được thực thi một cách quyết liệt, sớm và mạnh mẽ", ông Hiếu nói.

Tuy nhiên, để tận dụng được những ưu đãi thì các doanh nghiệp cần tăng tốc. Nếu lạc hậu, không phát triển, chậm chân, mô hình kinh doanh kém hiệu quả, thì doanh nghiệp lớn hôm nay, ngày mai có thể chỉ còn là cái bóng.

"Các doanh nghiệp sáng tạo đổi mới, trẻ trung, có ý tưởng, có nguồn lực, sẽ đào thải những doanh nghiệp yếu kém. Vì vậy, sự đào thải sẽ rất lớn, nhưng đồng thời cũng là cơ hội để bứt phá, vươn lên", TS. Phan Đức Hiếu cảnh báo.