Đánh thuế thu nhập với giao dịch vàng là công bằng và minh bạch 

Theo Nghị quyết 278 ngày 13/9 phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 9, Chính phủ yêu cầu quy định rõ thu nhập từ hoạt động giao dịch mua bán vàng thuộc đối tượng chịu thuế để nâng cao tính minh bạch của thị trường, hạn chế đầu cơ vàng.Nếu đi vào thực tiễn, đây sẽ là lần đầu tiên thuế thu nhập cá nhân được áp dụng đối với thị trường giao dịch vàng.

Bộ Tài chính được giao phối hợp với Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thống nhất nội dung này trong dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi).

Chỉ đạo này được đưa ra trong bối cảnh giá vàng trong nước liên tục tăng cao, có lúc chạm mốc 135 triệu đồng/lượng và chênh 20 triệu đồng/lượng so với thị trường thế giới.

Theo đánh giá từ giới chuyên gia, thuế thu nhập cá nhân sẽ giúp minh bạch thị trường vàng và tạo sự công bằng trong xã hội tuy nhiên quy định này lại vấp phải nhiều điểm khó khi thực hiện.

Trao đổi với chúng tôi, chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu, cho rằng bất kỳ sản phẩm nào bán ra, mang lại lợi nhuận cho người bán thì cũng đều phải chịu thuế. Do đó, chính sách đánh thuế vào giao dịch vàng cũng tạo ra sự công bằng với các kênh đầu tư khác như chứng khoán hay bất động sản.

“Ngay cả tiền lương người lao động cũng đã phải chịu thuế, đầu tư vàng cũng cần phải như vậy”, ông Hiếu nói.

Chia sẻ với người viết, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cũng cho rằng việc đánh thuế thu nhập đối với hoạt động giao dịch vàng cũng sẽ góp phần giúp thị trường minh bạch hơn và giảm tình trạng đầu cơ hơn.

Trao đổi với VnEconomy, Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLaw, cho rằng trong bối cảnh giá vàng biến động như hiện nay thì việc không kiểm soát thuế thu nhập cá nhân đối với những người lướt sóng, đầu cơ kim loại quý này có thể vừa gây thất thu ngân sách, vừa thiếu công bằng với người dân và doanh nghiệp khác.

Không chỉ Việt Nam, mới đây, mà Thái Lan cũng đang cân nhắc đánh thuế lên vàng, tuy nhiên với mục đích khác. Hôm 15/9, tờ Bloomberg đưa tin các nhà chức trách Thái Lan đang cân nhắc đánh thuế với giao dịch vàng vật lý để kìm hãm đà tăng của đồng nội tệ.

Theo nguồn tin của Bloomberg, Bộ Tài chính và Ngân hàng Trung ương Thái Lan (BoT) đang thảo luận các phương án đánh thuế đối với vàng được mua bán qua các kênh trực tuyến và thanh toán bằng đồng baht.

Mục tiêu của loại thuế mới là hạn chế xuất khẩu vàng và làm tăng chi phí sở hữu vàng của người Thái Lan. Nguồn tin cho biết thêm rằng lượng USD đổ vào Thái Lan từ hoạt động xuất khẩu vàng là một trong những yếu tố khiến đồng baht tăng giá trong năm nay.

Nên đánh thuế thế nào?

Mặc dù nhiều chuyên gia đồng tình trong việc đánh thuế thu nhập từ giao dịch vàng nhưng để thực hiện được điều này lại không dễ dàng.

Theo quy định hiện hành, Thông tư 111 của Bộ Tài Chính về hướng dẫn thực hiện Luật thuế thu nhập cá nhân, thu nhập từ hoạt động kinh doanh (kể cả kinh doanh tài sản) thì phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Nhưng Thông tư lại chưa làm rõ: nếu cá nhân không đăng ký kinh doanh, mà chỉ thực hiện mua – bán vàng miếng thường xuyên, thì có bị coi là một hoạt động kinh doanh hay không.

Về cách thức thực hiện, chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu cho rằng nên đánh thuế dựa trên lợi nhuận từ hoạt động mua - bán vàng thay vì đánh thuế dựa trên giá trị giao dịch, mức thuế có thể dao động 20 - 30% lợi nhuận.

“Không nên đánh thuế trên tính trên giá trị giao dịch bởi có thể xảy ra tình trạng thuế chồng thuế. Ví dụ, khi tôi mua 1 lượng vàng trị giá 131 triệu đồng. Nhưng trong số tiền đó đã bao gồm nhiều thuế khác rồi. Nếu đánh tiếp thuế thu nhập trên tổng số 131 triệu đó thì thành ra chịu hai lần thuế”, ông lý giải.

Tuy nhiên, ông Hiếu cũng thừa nhận rằng nếu đánh thuế theo cách này sẽ khiến sức hút của vàng đối với những nhà đầu tư tích sản, nắm giữ dài hạn.

“Dĩ nhiên, nếu đánh thuế theo cách này có thể ảnh hưởng đến thị trường vàng, giảm nhu cầu tích trữ. Tuy nhiên tệ nạn đầu cơ sẽ giảm xuống vì khi người dân đầu cơ mà lợi nhuận cao thì đồng nghĩa tiền thuế thu nhập cũng cao lên. Điều này sẽ làm giảm động cơ để đầu cơ vàng”, ông Hiếu cho biết.

Tuy nhiên, việc đánh thuế dựa trên lợi nhuận cũng gây ra những khó khăn trong việc thực thi. Điều này cũng gặp trường hợp tương tự như đề xuấtđánh thuế thu nhập cá nhân theo hướng tính 20% trên phần lãi từ chuyển nhượng bất động sản khi khó khăn trong việc xác định thời gian mua vàng, giá vốn và chi phí mua vàng (có thể bao gồm cả lãi vay).

Có thể hình dung rằng những người mới mua vàng rất dễ để xác định vì đã có hoá đơn chứng từ, lịch sử giao dịch cả bản “cứng” lẫn bản “mềm” (tức lịch sử giao dịch trên hệ thống cửa hàng vàng). Tuy nhiên, với những người mua vàng tích trữ cách đây hàng chục năm mà không có hoặc đã làm mất chứng từ thì việc xác định giá vốn trở thành một thách thức lớn.

“Trong trường hợp này cơ quan thuế cần đưa ra một nguyên tắc đặc thù để xác định giá đầu vào, có thể dựa vào thời gian mua vàng chẳng hạn”, ông Hiếu cho biết.

Cũng có ý kiến khác cho rằng nên đánh thuế dựa trên giá trị giao dịch bởi cách làm này đơn giản hơn. Theo ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, không nên đánh thuế thu nhập cá nhân dựa trên chênh lệch giá mua - bán vàng mà chỉ nên tính trên giá bán ra, với mức thuế là 1,5% (trong đó, thuế giá trị gia tăng là 1% và thuế thu nhập cá nhân là 0,5%), VnEconomy trích dẫn.

Đồng thời, ông cho rằng cần xem xét bổ sung vàng miếng vào diện chịu thuế VAT nhằm đảm bảo tính đồng bộ với các loại vàng trang sức, vàng mỹ nghệ – vốn đã được xem là hàng hóa và chịu thuế đầy đủ theo quy định hiện hành.