Sáng 18/11, Cục Xúc tiến thương mại tổ chức Hội thảo tập huấn chuyên môn về xu hướng thị trường và yêu cầu bền vững trong xuất khẩu nông sản - công nghiệp. Đây được xem là một hoạt động quan trọng trong chuỗi hợp tác thường niên giữa Bộ Công Thương và các tổ chức quốc tế nhằm nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ xúc tiến thương mại và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp.

Phát biểu khai mạc, ông Hoàng Trần Phương, Phó Trưởng phòng Phòng Quan hệ quốc tế, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), nhấn mạnh, hoạt động thương mại toàn cầu đang hình thành nhiều xu hướng mới, đặc biệt trong lĩnh vực nông sản và công nghiệp, nơi Việt Nam có nhiều tiềm năng nhưng cũng đối mặt không ít thách thức.

Nếu trước đây, thị trường nhập khẩu chủ yếu quan tâm đến chất lượng sản phẩm, thì hiện nay, yêu cầu đã mở rộng sang một loạt tiêu chí mang tính bắt buộc như: truy xuất nguồn gốc đầy đủ, kiểm soát rủi ro chuỗi cung ứng, minh bạch trong quản trị, tuân thủ tiêu chuẩn môi trường, xã hội, phát triển bền vững…

"Những tiêu chí này đang trở thành “giấy thông hành” để hàng hóa Việt Nam thâm nhập và đứng vững tại các thị trường khó tính như EU, Thụy Sĩ, Bắc Mỹ hay châu Á - Thái Bình Dương", ông Phương nêu. 

Trước thực tế đó, theo ông Phương, các cơ quan hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là hệ thống xúc tiến thương mại phải giữ vai trò tiên phong trong cung cấp thông tin, hướng dẫn doanh nghiệp tiếp cận yêu cầu mới, đồng thời tham gia tư vấn chiến lược xuất khẩu theo hướng xanh và bền vững.

Do đó, việc nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ làm công tác xúc tiến thương mại là yêu cầu bắt buộc nếu Việt Nam muốn tận dụng tối đa cơ hội từ các hiệp định thương mại, đồng thời giảm thiểu rủi ro trước các rào cản kỹ thuật ngày càng phức tạp.

Hội thảo được tổ chức nhằm cập nhật kiến thức nền tảng và xu hướng thị trường thế giới; tăng cường kỹ năng phân tích, tư vấn và hỗ trợ doanh nghiệp; trang bị công cụ đánh giá tác động của các quy định bền vững lên chuỗi sản xuất nông sản, công nghiệp; góp phần xây dựng mạng lưới hỗ trợ doanh nghiệp chuyên nghiệp, đồng bộ giữa các tổ chức xúc tiến thương mại, hiệp hội ngành hàng và đơn vị liên quan.

Ông Phương nhấn mạnh, với sự tham gia của các chuyên gia SIPPO, chương trình tập huấn mang lại góc nhìn thực tiễn từ những thị trường lớn, nơi yêu cầu về tính minh bạch, bền vững và tuân thủ chuẩn mực quốc tế đã trở thành thông lệ bắt buộc.

Hợp tác quốc tế, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt

Chuyên gia Adriana Tascon nhấn mạnh, giảm phát thải, đo lường minh bạch và truy xuất nguồn gốc đang trở thành yêu cầu bắt buộc để các ngành nông sản - thực phẩm Việt Nam giữ vững năng lực cạnh tranh xuất khẩu. Trong bối cảnh EU siết chặt quy định về dấu chân carbon (ISO 14067), truy xuất GS1, EUDR, và minh bạch dữ liệu thông qua Digital Product Passport, doanh nghiệp cần “chứng minh bằng dữ liệu, không chỉ bằng tuyên bố”.

Bà đưa ra mô hình REDUCE – PROVE – PROMOTE, cho thấy giảm phát thải tại nông trại, nhà máy và logistics phải đi cùng hệ thống đo lường (PCF), truy xuất (GTIN/GLN/EPCIS) và truyền thông minh bạch với người mua. Thông qua các nghiên cứu điển hình quốc tế, bà chỉ ra lợi ích rõ ràng của chuyển đổi xanh: giảm chi phí, tăng giá trị thương hiệu, đáp ứng tiêu chuẩn EU và tiếp cận thị trường bền vững. Bài trình bày kết luận: Việt Nam cần hành động ngay trong 1–2 năm tới để không bỏ lỡ xu hướng toàn cầu về “xuất khẩu carbon thấp và truy xuất được đến từng lô hàng”.

Theo ông Laurent Corpartaux - Chuyên gia SIPPO, các-bon hàm chứa trong vật liệu và quá trình sản xuất đang trở thành yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh của sản phẩm công nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế. Trong bối cảnh EU triển khai CBAM, yêu cầu doanh nghiệp thực hiện Đánh giá Vòng đời Sản phẩm (LCA) để phân tích tác động môi trường và Tuyên bố Sản phẩm Môi trường (EPD) tăng mạnh, và xu hướng xây dựng xanh bùng nổ, Việt Nam buộc phải chuyển sang sản xuất ít carbon, áp dụng kinh tế tuần hoàn và minh bạch dữ liệu phát thải.

Hiện Việt Nam mới có 44 EPD - mức rất thấp so với thế giới – khiến doanh nghiệp mất cơ hội tham gia các dự án xanh toàn cầu. Ông Laurent đề xuất Bộ Công Thương sớm thúc đẩy các công cụ đo lường LCA/EPD, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn và tận dụng FTA nhằm biến tăng trưởng xanh thành lợi thế cạnh tranh xuất khẩu.

Dự án SwissTrade và Chương trình SIPPO là hai sáng kiến tiêu biểu của Thụy Sĩ nhằm hỗ trợ các quốc gia đang phát triển nâng cao năng lực thương mại và tăng khả năng tiếp cận thị trường. Tại Việt Nam, các chương trình này đã đồng hành cùng Bộ Công Thương và Cục Xúc tiến thương mại trong nhiều năm với một loạt hoạt động thiết thực.

Cụ thể, tập huấn kỹ thuật cho cán bộ xúc tiến thương mại và BSO về phân tích thị trường, quản lý thông tin, thiết kế hoạt động xúc tiến theo chuẩn quốc tế; hỗ trợ các hiệp hội ngành hàng xây dựng tài liệu, hướng dẫn doanh nghiệp tuân thủ tiêu chuẩn thị trường EU, EFTA, Bắc Mỹ; tham vấn chính sách về phát triển xuất khẩu xanh, chuỗi cung ứng bền vững. Đồng thời, kết nối doanh nghiệp Việt Nam với các đối tác quốc tế thông qua hội chợ, kết nối giao thương, phái đoàn khảo sát thị trường; xây dựng mô hình hỗ trợ doanh nghiệp theo phương pháp châu Âu, giúp nâng cao tính chuyên nghiệp và hiệu quả của các tổ chức xúc tiến trong nước.

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu biến động mạnh, hợp tác quốc tế trở thành nhân tố không thể thiếu để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Những chương trình như SwissTrade và SIPPO góp phần bù đắp khoảng trống thông tin, tăng cường khả năng thích ứng, đồng thời giúp Việt Nam tiến nhanh hơn trong tiến trình hội nhập thương mại bền vững.