Trong báo cáo tình hình kinh tế xã hội 9 tháng của Tổng cục Thống kê công bố ngày 29/9, những con số về tỷ lệ thất nghiệp, giảm thu nhập đã cho thấy sự ảnh hưởng rõ rệt từ dịch bệnh toàn cầu Covid-19. 

Cụ thể, trong 9 tháng đầu 2020, đã có 38.600 doanh nghiệp phải tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, tăng 81,8% so với cùng kỳ năm 2019; 27.600 doanh nghiệp ngừng hoạt động và đang chờ làm thủ tục giải thể, giảm 2,4% cùng kỳ năm ngoái; gần 12.100 đã doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể cùng kỳ năm ngoái, tăng 0,1%; 36.500 doanh nghiệp không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký, tăng 39,6% cùng kỳ năm ngoái.

Về số lượng người thất nghiệp, trong tổng 9 tháng có khoảng 4 triệu người thiếu việc làm. Nhưng trong quý 3/2020 con số 1,3 triệu người đã giảm so với quý 2/2020. Quý 2 vừa rồi chính là quý có lệ thất nghiệp cao nhất trong vòng 10 năm qua ở Việt Nam, ở mức 2,73%. Trong báo cáo lần trước của Tổng cục Thống kê, trong 6 tháng đầu năm toàn quốc có 30,8 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch Covid-19, khoảng 1 phần 3 tổng dân số. Thống kê này tính các trường hợp mất việc làm, phải nghỉ giãn việc/nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập,... Chiếm tỷ trọng cao nhất là trường hợp bị giảm thu nhập là 17,6 triệu người.

 

Tuy tỷ lệ người thất nghiệp và bị ảnh hưởng thu nhập cao như vậy, theo Tổng cục Thuế, tổng thuế thu nhập cá nhân trong 8 tháng đầu 2020 ở nước ta vẫn tăng. Nhưng theo bà Nguyễn Thị Thu Hà - Vụ trưởng Vụ Tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế (Tổng cục Thuế) thì lý do chủ yếu là do tình hình kinh tế năm 2019 phát triển tốt, thu nhập của người dân như lương, thưởng Tết đầu năm 2020 cao. Trong nửa đầu tháng 9, thuế thu nhập cá nhân vẫn tăng 7.100 tỷ đồng so với tháng 8, đạt 84.200 tỷ đồng. 

Trong khi vấn đề giảm 30% thuế thu nhập doanh nghiệp đang khá nóng, đã có nhiều đề xuất giảm thuế thu nhập cá nhân để hỗ trợ người dân trong thời buổi kinh tế trì trệ chung toàn cầu vì dịch Covid-19. 

Trả lời báo Thanh niên, Thạc sĩ Trần Minh Hiệp - Giảng viên Khoa Luật thương mại, Trường đại học Luật TP.HCM cho biết việc miễn thuế TNCN với tiền công, tiền lương trong bối cảnh thu nhập người lao động giảm sút và thất nghiệp tăng là cần thiết. Ví dụ, có trường hợp người lao động thất nghiệp tạm thời, phải làm việc bán thời gian có mức thu nhập từ 2 triệu đồng/lần chi trả trở lên vẫn đang bị đơn vị chi trả khấu trừ 10% trên tổng thu nhập theo luật định. Quy định này trong tình huống hiện nay là không hợp lý. 

Ông Hiệp đưa ra đề xuất là nên miễn thuế TNCN với người có thu nhập từ nơi thứ 2 trở lên đến hết năm 2020. Thuế TNCN và thuế GTGT từ hộ kinh doanh (chủ yếu là thuế khoán, ấn định thuế) đề xuất miễn hoặc giảm toàn bộ đến hết năm 2020. Các hộ kinh doanh như bán cà phê, hàng quán, tạp hóa,... trong mùa dịch kinh doanh đa số đều khó khăn, thậm chí có cả tháng dài phải đóng cửa hồi tháng 4 nhưng vẫn phải nộp thuế dù không có thu nhập. 

 

 

Còn PGS-TS Nguyễn Hồng Thắng, Trưởng bộ môn Tài chính công trường Đại học Kinh tế TP.HCM còn chia sẻ thêm rằng miễn giảm thuế ngoài hỗ trợ người dân còn có mục đích quan trọng nữa là kích cầu tiêu dùng. Trước đây, trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế năm 2008 - 2009, Chính phủ cũng đã đưa ra nhiều chính sách miễn, giảm, giãn cả 3 loại thuế lớn là thuế GTGT, thu nhập DN và TNCN. Nay đến đại dịch Covid-19, các chính sách như vậy cũng nên được ban hành. Trước mắt có thể giãn thuế trước sau đó giảm thuế. Thời điểm giảm thuế TNCN cũng cần tính toán cẩn thận để đánh trúng vào lúc có thể kích thích tiêu dùng toàn dân.

TS Đinh Thế Hiển, Viện trưởng Viện Nghiên cứu tin học & kinh tế ứng dụng phân tích biểu thuế TNCN hiện nay chủ yếu đánh vào nhóm người thu nhập trung bình, trung bình khá (từ 20 đến 100 triệu/tháng). Đây chính là lực lượng lao động quan trọng, tạo nhiều công ăn việc làm nhất trong các ngành dịch vụ. Nhóm thu nhập thấp chủ yếu chi tiêu cho tiêu dùng cơ bản, còn nhóm người giàu thì mua hàng xa xỉ phẩm, du lịch nước ngoài. Còn nhóm thu nhập trung bình - trung bình khá sử dụng dịch vụ, du lịch trong nước nhiều nhất. Kích cầu tiêu dùng nhóm này sẽ tốt cho việc phục hồi, phát triển kinh tế trong thời điểm hiện tại.