Giải mã hoạt động nghiên cứu hạt nhân đầy bí ẩn của nhà khoa học vừa bị ám sát Mohsen Fakhrizadeh
15:08 | 29/11/2020
Doanh Nhân Việt Nam trên
Cuộc đời và hoạt động nghiên cứu hạt nhân của nhà khoa học Iran Mohsen Fakhrizadeh đều bí ẩn như nhau. Nhiều nguồn tin cho rằng, ông là người đứng đầu hàng loạt chương trình hạt nhân của Iran.
Truyền thông Iran đưa tin ngày 27/11, nhà khoa học Mohsen Fakhrizadeh, 59 tuổi đã thiệt mạng trong một vụ tấn công phục kích chưa rõ nghi phạm. Khoảng 5 - 6 tay súng đã phục kích sẵn để tấn công nhà khoa học này khi ô tô của ông chạy qua một con đường ở thị trấn Absard, vùng Damavand.
Hãng tin Sepah Cybery cho hay, vụ đấu súng nổ ra giữa nhóm tấn công và các vệ sĩ của ông Fakhrizadeh. Vụ tấn công khiến ông bị thương nặng và tử vong sau khi đưa vào cấp cứu ở bệnh viện bằng trực thăng. Một số vệ sĩ và người nhà của ông Fakhrizadeh cũng bị thương.
Ngay sau khi vụ ám sát xảy ra, Iran đã lên án, đồng thời cảnh báo đáp trả các thế lực đứng sau. Hossein Dehghan, cố vấn quân sự của Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei, viết trên Twitter: "Chúng tôi sẽ tấn công như sấm sét vào những kẻ giết người này và sẽ khiến họ hối hận về hành động của mình".
Ông Fakhrizaden bị ám sát vào ngày 27/11
Hãng tin AFP đưa tin, Tổng thống Hassan Rouhani của Iran cũng đã cáo buộc Israel làm "lính đánh thuê" cho Mỹ và tìm cách gây hỗn loạn. Ông đổ lỗi cho Israel về vụ ám sát. Trong một cuộc họp nội các phát trên truyền hình, ông Hassan tuyên bố Iran sẽ phản ứng "vào lúc thích hợp". Ông còn tuyên bố, các nhà khoa học trẻ sẽ đảm nhiệm vị trí của ông Fakhrizadeh.
Lãnh tụ tối cao của Iran Iran Ayatollah Ali Khamenei cũng cam kết trả thù cho ông Fakhrizadeh. Vị lãnh tụ này nói rằng, giới chức nước này sẽ tiếp tục theo đuổi "những nỗ lực khoa học và công nghệ của ông Fakhrizadeh trong mọi lĩnh vực ông tham gia".
Nói về ông Fakhrizadeh, cơ quan Năng lượng Nguyên tử Liên Hợp Quốc (IAEA) khẳng định: Họ nghi ngờ ông Fakhrizadeh giám sát chương trình mật để tìm cách đưa đầu đạn hạt nhân lên tên lửa đạn đạo, thử nghiệm chất gây nổ cao phù hợp với vũ khí hạt nhân và xử lý uranium.
Vào hồi năm 2011, IAEA xác định ông Fakhrizadeh có thể là người đứng đầu kế hoạch AMAD, được cho là ra đời trước đó 2 thập kỷ để giám sát các yếu tố chính của chương trình vũ khí hạt nhân.
Song chương trình này được cho là đã bị ngưng vào năm 2003. IAEA khẳng định trong một báo cáo hồi năm 2011 rằng, một vài nỗ lực liên quan vẫn tiếp diễn và ông Fakhrizadeh được trao "vai trò tổ chức chính".
Thủ tướng Israeli Benjamin Netanyahy cho rằng Tehran nói dối về quy mô của các hoạt động hạt nhân trong quá khứ
Đến năm 2015, IAEA lại tiếp tục khẳng định trong "đánh giá cuối cùng" rằng những nỗ lực này dường như đã bị chấm dứt vào năm 2009. Ông Fakhrizadeh là nhà khoa học Iran duy nhất có tên trong báo cáo năm 2015.
Kể từ khi ông Donald Trump lên nắm quyền và cam kết rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran 2015, Israel đẩy mạnh chiến dịch tố cáo Iran nói dối về quy mô của các hoạt động hạt nhân trong quá khứ.
Cụ thể, năm 2018, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahy thông báo, đất nước ông thu được hàng loạt tài liệu chứng minh Tehran đã tiến hành nhiều hoạt động hạt nhân hơn so với từng công bố.
Theo các nhà ngoại giao, loạt tài liệu này dương như cung cấp thông tin bổ sung những hoạt động được tiến hành trong khuôn khổ kế hoạch AMAD dưới sự lãnh đạo của ông Fakhrizadeh vào đầu những năm 2000.
Khi đó, Thủ tướng Netanyahu khẳng định: "Hãy nhớ cái tên này, Fakhrizadeh".
Các chuyên gia nghiên cứu về Trung Đông tại Trường ĐH Columbia (Mỹ) cho rằng, cái chết của nhà khoa học hạt nhân Fakhrizadeh là một tổn thất đối với Iran. Vụ việc có liên quan đến vụ ám sát Tướng Qassem Soleimani hồi đầu năm nay. Song cái chết của ông Fakhrizadeh sẽ không thay đổi lộ trình hạt nhân của Iran.
Trong khi đó, Michael P. Mulroy, cựu quan chức phụ trách chính sách Trung Đông của Bộ Quốc phòng Mỹ, nhận định cái chết của ông Fakhrizadeh có thể là một bước lùi cho chương trình hạt nhân của Iran. Ông cũng cảnh báo, Iran có thể sẽ đáp trả vụ tấn công bằng vũ lực.
Hương Quỳnh
