Tháng 7/2012, một công ty bình phong có trụ sở tại Quần đảo Virgin thuộc Anh đã chuyển 20 triệu USD cho một công cụ đầu tư ở Quần đảo Cayman do một công ty quỹ đầu cơ lớn của Mỹ kiểm soát, theo New York Times.

Những khoản đầu tư bí mật của tỷ phú Roman Abramovich tại Mỹ

Việc chuyển khoản tưởng như đơn giản này thực tế là kết quả của nhiều tháng trời làm việc bởi các nhân viên từ Mỹ, Châu Âu và Caribe. Đó là một hoạt động bí mật, nhằm che giấu nguồn tài chính của một người đặc biệt: Tỷ phú Nga Roman Abramovich.

Hai thập kỷ qua, nhà tài phiệt Nga đã dựa vào chiến lược đầu tư này để triển khai một chuỗi các công ty vỏ bọc, chuyển tiền qua một ngân hàng nhỏ của Áo và khai thác các mối quan hệ của những công ty hàng đầu Phố Wall. Tất cả nhằm phục vụ việc âm thầm đầu tư hàng tỷ USD vào các quỹ đầu cơ và quỹ đầu tư tư nhân ở Mỹ.

Điều quan trọng là mọi luật sư, CEO, nhà quản lý quỹ đầu cơ và cố vấn đầu tư tham gia vào quá trình này đều nói rằng họ không làm việc trực tiếp cho ông Abramovich. Trong một số trường hợp, những người tham gia thậm chí không biết họ đang giúp quản lý tiền của ai.

Những người như tỷ phú Roman Abramovich từ lâu đã có thể chuyển tiền vào các quỹ của Mỹ bằng cách đi đường vòng, tận dụng lợi thế của ngành đầu tư được quản lý khá thoải mái và Phố Wall cũng sẵn sàng không hỏi quá nhiều về nguồn gốc của số tiền.

Giờ đây, khi Mỹ và những quốc gia khác áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với những tỷ phú Nga, việc đi đường vòng như vậy sẽ gặp khó khăn hơn rất nhiều.

Tuần trước, Sở Thuế vụ (IRS) đã yêu cầu Quốc hội Mỹ cung cấp thêm nguồn lực để giúp giám sát chương trình trừng phạt của chính quyền ông Biden. Tại Điện Capitol, các nhà lập pháp đang thúc đẩy một dự luật, trong đó yêu cầu các công ty tài chính và quỹ đầu tư phải sàng lọc khách hàng kỹ hơn.

Ông Abramovich có khối tài sản ròng ước tính khoảng 13 tỷ USD, phần lớn đến từ việc mua đúng thời điểm một công ty dầu khí thuộc sở hữu của chính phủ Nga mà ông đã bán lại cho nhà nước với mức lợi nhuận khủng.

Tài sản của ông Abramovich ở Mỹ bao gồm nhiều bất động sản trị giá hàng triệu USD, chẳng hạn như một cặp dinh thự sang trọng gần Aspen. Tuy nhiên, ông cũng đầu tư một số tiền lớn vào các tổ chức tài chính.

Một công ty đặc biệt

Nhiều khoản đầu tư vào Mỹ của ông Abramovich đã được hỗ trợ bởi một công ty nhỏ có tên Concord Management, do Michael Matlin đứng đầu, theo những người có quan hệ mật thiết với tỷ phú Roman Abramovich.

Ông Matlin đã từ chối trả lời bất kỳ bình luận nào, ngoại trừ việc đưa ra một tuyên bố mô tả Concord là “một công ty tư vấn cung cấp nghiên cứu của bên thứ ba độc lập, thẩm định và giám sát các khoản đầu tư”.

Concord, được thành lập vào năm 1999, không trực tiếp quản lý bất kỳ khoản tiền nào của ông Abramovich. Công ty này hoạt động giống như một đơn vị cố vấn đầu tư và công ty thẩm định, đưa ra khuyến nghị cho CEO của các công ty vỏ bọc ở những thiên đường thuế như Caribe về các khoản đầu tư tiềm năng vào những công ty đầu tư Mỹ.

Nhiều ngân hàng lớn ở Phố Wall như Credit Suisse, Goldman Sachs và Morgan Stanley thường giới thiệu CEO Concord với các quỹ đầu cơ.

Trong những năm qua, Concord đã thu xếp hơn 100 khoản đầu tư vào các quỹ đầu cơ và công ty cổ phần tư nhân khác nhau, hầu hết cho ông Abramovich, theo một tài liệu nội bộ do Phố Wal cung cấp. Chúng bao gồm các quỹ được quản lý bởi Millennium Management, BlackRock, Sarissa Capital Management, Carlyle Group, D.E. Shaw và Bear Stearns.

Concord không có trang web, không được đăng ký với các cơ quan quản lý của Mỹ. Lần hiếm hoi mà công ty xuất hiện trước công chúng là vào năm 2020, khi Concord nộp đăng ký vay được chấp thuận khoản vay của Chương trình Bảo vệ Phiếu lương trị giá 265.000 USD trong thời gian đại dịch bùng phát

Sự bí mật của Concord khiến một số người ở Phố Wall phải cảnh giác. Trong năm 2015 và 2016, các nhà điều tra tại State Street, một công ty dịch vụ tài chính, đã đệ trình "báo cáo hoạt động đáng ngờ", cảnh báo chính phủ Mỹ về các giao dịch mà Concord đã dàn xếp liên quan đến một số công ty vỏ bọc ở Caribe của ông Abramovich, BuzzFeed News đưa tin.

Những khoản tiền đầu tư không rõ nguồn gốc

Các tổ chức tài chính Mỹ được yêu cầu nộp các báo cáo để giúp chính phủ nước này chống nạn rửa tiền và các tội phạm tài chính khác, mặc dù bản thân các báo cáo này không phải là bằng chứng về bất kỳ hành vi sai trái nào đã được thực hiện.

Tuy nhiên, các nhà tài chính Mỹ phần lớn không hề quan tâm đến nguồn tiền mà Concord đang hướng tới.

Paulson & Company, quỹ đầu cơ do John Paulson điều hành, đã nhận các khoản đầu tư từ một công ty mà Concord làm đại diện. Ông Paulson cho biết ông "không biết gì" về các nhà đầu tư của Concord.

Concord cũng đã chuyển hàng chục triệu USD từ hai công ty vỏ bọc cho Highland Capital, một quỹ đầu cơ của Texas. Highland đã thuê một đơn vị của JPMorgan Chase nhằm đảm bảo rằng các công ty là hợp pháp và các khoản đầu tư tuân thủ đúng quy tắc chống rửa tiền, theo hồ sơ của tòa án liên bang. JPMorgan sau đó đã xóa khoản đầu tư. Hồ sơ tòa án cho thấy Highland không bao giờ biết được nguồn gốc cuối cùng của số tiền này.

Các quỹ đầu cơ lớn có thể chấp nhận khoản tiền này ngay cả khi họ nhận ra nó thuộc về ông Abramovich. Vào thời điểm đó, nhà tài phiệt người Nga không bị trừng phạt.

Sự phức tạp trong quá trình chuyển tiền

Cách thức mà một quỹ đầu cơ nhận tiền của ông Abramovich vào mùa hè năm 2012 cho thấy những thách thức mà các nhà chức trách Mỹ và châu Âu phải đối mặt.

Một đơn vị quản lý quỹ, giám sát hàng tỷ USD nhưng không phải là một tên tuổi lớn ở Phố Wall, đã cung cấp một danh sách chi tiết về sự tham gia của ông Abramovich.

Theo đó, vào năm 2012, Gerald McGinley, một nhà quản lý tài sản có trụ sở tại New York, đã liên hệ với đơn vị quản lý quỹ và cho biết Concord đang đại diện cho gia đình. Ông McGinley quan tâm đến việc đầu tư hàng chục triệu USD với quỹ đầu cơ.

Đơn vị quản lý quỹ cho biết Credit Suisse đã nói rằng để nhận được khoản đầu tư, ông McGinley sẽ phải thiết lập một phương tiện tài chính đặc biệt ở một khu vực tài phán nước ngoài, để khoản đầu tư này không phải chịu áp thuế của Mỹ. Quỹ đầu cơ sẽ nhận được một tỷ lệ phần trăm nhỏ trong tổng số tiền đầu tư như một khoản phí và Credit Suisse sẽ nhận được 20% khoản phí đó.

Ông McGinley, hiện đang làm việc tại ngân hàng Thụy Sĩ UBS, đã không trả lời các câu hỏi về Concord. Người phát ngôn của Credit Suisse cũng từ chối bình luận.

Sau cuộc gặp ban đầu với nhà quản lý quỹ, các giám đốc điều hành Concord đã giới thiệu người quản lý quỹ đến HighWater, một công ty có trụ sở tại Grand Cayman chuyên cung cấp “dịch vụ quản trị công ty” cho các nhà quản lý đầu tư.

Với khoản phsi 15.000 USD/năm, cộng với các khoản phí khác, HighWater sẽ cung cấp cho một nhân viên ngồi trên phương tiện tài chính mà người quản lý quỹ dự kiến ​​sẽ khởi động để nhận tiền từ gia đình giàu có.

Người quản lý quỹ cũng đưa Boris Onefater, người điều hành một công ty tư vấn nhỏ của Mỹ có tên Constellation, làm thành viên hội đồng quản trị. Ông Onefater cho biết rằng không thể nhớ thời điểm đó đang quản lý tiền của ai.

Người quản lý quỹ đã thuê Mourant, một công ty luật ở nước ngoài, để làm thủ tục giấy tờ cho quỹ Cayman. Ông cũng thuê GlobeOp Financial Services, đơn vị cung cấp dịch vụ quản trị cho các quỹ đầu cơ, để đảm bảo rằng pháp nhân tuân thủ luật chống rửa tiền và không làm ăn với bất kỳ ai đã bị chính phủ Mỹ trừng phạt.

Emma Lowrey, phát ngôn viên của SS&C Technologies, một công ty công nghệ tài chính có trụ sở tại Windsor, Conn, hiện sở hữu GlobeOp, cho biết: “Chúng tôi tuân thủ tất cả luật pháp tại tất cả các khu vực pháp lý mà chúng tôi kinh doanh”.

John Lewis, CEO HighWater cho biết công ty của ông đã nhận được 4 lời giới thiệu từ Concord từ năm 2011 đến năm 2014 và đã không giao dịch với công ty kể từ đó. Ông thừa nhận không biết Concord có mối quan hệ gì với tỷ phú Roman Abramovich hay các nhà tài phiệt Nga khác.

Quỹ Cayman bắt đầu hoạt động vào tháng 7/2012 khi 20 triệu USD đến bằng hình thức chuyển khoản. 20 triệu USD được chuyển đến từ một tổ chức có tên Caythorpe Holdings, được đăng ký tại Quần đảo Virgin thuộc Anh. Quỹ Cayman được điều hành như một thực thể độc lập, sử dụng cùng một chiến lược đầu tư - mua và bán các quỹ giao dịch trao đổi - được sử dụng bởi quỹ đầu cơ chính của nhà quản lý quỹ tại Mỹ.

Các tài liệu đi kèm cho thấy số tiền có nguồn gốc từ ngân hàng Kathrein Privatbank ở Vienna. Nó được chueyern đến Grand Cayman sau khi đi qua một ngân hàng Áo khác có tên Raiffeisen, và sau đó là JPMorgan.

Người quản lý quỹ nhận thấy rằng một số tài liệu đã được ký bởi một luật sư tên là Natalia Bychenkova. Cái tên nghe bằng tiếng Nga khiến anh ta kết luận rằng có lẽ bản thân đang quản lý tiền cho một nhà tài phiệt người Nga. Dù vậy, ông không hề bận tâm, vì GlobeOp đã xác minh rằng Caythorpe tuân thủ các quy tắc và luật chống rửa tiền.

Cho đến đầu tháng 3 này, ông mới nhận ra rằng mình đã đầu tư bằng tiền của Roman Abramovich.