Mỹ không muốn sản xuất áo phông

Hôm 25/5, Tổng thống Donald Trump tuyên bố chính sách thuế quan của ông nhắm mục tiêu thúc đẩy sản xuất các sản phẩm công nghệ trong nước, chứ không phải những mặt hàng như giày dép và áo phông.

Ông Trump nói: “Nói thật, tôi không muốn Mỹ sản xuất áo phông. Tôi không muốn sản xuất tất. Doanh nghiệp Mỹ có thể sản xuất những mặt hàng đó rất tốt ở những nơi khác. Chúng tôi muốn Mỹ sản xuất chip, máy tính và nhiều thứ khác, xe tăng và tàu thuyền".

Đáp lại phát biểu của ông Trump, Hiệp hội May mặc và Giày dép Mỹ một lần nữa bày tỏ thuế quan gây ảnh hưởng tiêu cực đến ngành này. Hiệp hội nhấn mạnh thuế quan sẽ khiến giá cả gia tăng và làm tổn thương người tiêu dùng thu nhập thấp.

Phát biểu này của ông Trump được xem là “cơn mưa rào giữa trời nắng hạn” đối với những nước xuất khẩu dệt may trên thế giới, đặc biệt là Việt Nam. Theo đó, cổ phiếu các doanh nghiệp dệt may ngay lập tức phản ứng tích cực với thông tin này khi tăng kịch trần như VGT, MSH, TCM, TNG….

Ở thời điểm hiện tại, các doanh nghiệp đang tranh thủ 90 ngày hoãn thuế để đẩy mạnh sản xuất và giao hàng cho đối tác Mỹ. Điều này thể hiện trong số liệu Cục Hải quan Việt Nam khi xuất khẩu hàng dệt may sang Mỹ trong tháng 4 đạt gần 1,4 tỷ USD, tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái.

Phát biểu tại Diễn đàn “Thúc đẩy năng lượng xanh trong khu công nghiệp: Giải pháp cho doanh nghiệp triển khai hiệu quả”, do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức vào chiều ngày 15/5, ông Trương Văn Cẩm, Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) cho biết hiện tại các doanh nghiệp trong ngành đang chạy đua với thời gian để tận dụng 90 ngày, giao hàng cho khách.

Chia sẻ bên lề ĐHĐCĐ 2025 diễn ra hôm 18/4, ông Trần Như Tùng, Chủ tịch HĐQT Công ty Dệt may - Đầu tư - Thương mại Thành Công (May Thành Công - Mã: TCM) cho biết hiện tại khách hàng yêu cầu cầu May Thành Công xúc tiến sản xuất để kịp 90 ngày hoãn thuế.

Ngoài ra, đơn hàng gia công dệt may lẽ ra do Trung Quốc thực hiện cũng đang chuyển hướng sang các doanh nghiệp Việt Nam, trong đó có Thành Công, do thuế của nước này cao. Trong khi đó, công ty phải tuân thủ nghiêm ngặt về quy định giờ làm của công nhân.

“Đây là một áp lực rất lớn đối với chúng tôi. Chắc chắn đơn hàng sẽ còn tăng hơn nữa bởi mức thuế mà Mỹ áp dụng với Việt Nam thấp hơn so với Trung Quốc. Do vậy, đơn hàng sẽ từ quốc gia này đổ về”, ông Tùng cho biết.

“Việc tìm kiếm thị trường mới không phải là dễ. Hiện tại, May Thành công cũng gấp rút đẩy đơn hàng trước ngày thứ 90. Thay vì đơn hàng xuất khẩu vào tháng 8 thì chúng tôi rời sang giao hàng vào tháng 6”, ông nói thêm.

Để hài hoà lợi ích giữa các bên, ngành dệt may đang chia sẻ chi phí tăng lên do thuế quan. Ông Cẩm cho biết mặc dù chưa bị áp mức thuế 46% nhưng hiện dệt may Việt Nam đang chịu mức tối thiểu 10%. Trong bối cảnh hiện tại VITAS cũng khuyến cáo các doanh nghiệp chia sẻ mức thuế 10% với các khách hàng Mỹ.

"Chúng tôi khuyến cáo các doanh nghiệp phối hợp với các nhãn hàng chia sẻ rủi ro và chi phí. Đồng thời, doanh nghiệp cần tích cực đàm phán với các nhãn hàng để cùng tồn tại. Có thể chia sẻ 3 - 5%", ông Cẩm nóil.

Ông Tùng cho biết hiện may Thành Công cũng đang chia sẻ chi phí với các khách hàng không chỉ thuế mà còn cước vận tải. Đặc thù của ngành dệt may là giao FOB (tức giao đến cảng, người mua hàng chịu phí vận chuyển). Thời gian qua, cước tàu tăng mạnh do doanh nghiệp xuất khẩu nào cũng muốn nhanh chóng đẩy hàng sang Mỹ để tranh thủ thời gian hoãn thuế.

“Chi phí thuế quan, cước tàu,…tăng lên thì 3 đối tượng sẽ cùng nhau phải gánh là nhãn hàng/các nhà bán buôn; nhà sản xuất; và người tiêu dùng cuối cùng. Bản thân các nhà sản xuất như chúng tôi cũng phải chấp nhận lợi nhuận giảm một chút và người tiêu dùng cũng cần phải trả mức giá cao hơn”, ông Tùng cho biết.

Nơi trú ẩn an toàn của dệt may

Trong bối cảnh ngành dệt may toàn cầu thấp thỏm nỗi lo thuế quan thì câu hỏi đặt ra lúc này là đâu sẽ là lựa chọn tối ưu cho Mỹ khi định hướng thời gian tới vẫn là nhập khẩu, thay vì kéo sản xuất về nước như lời ông Trump phát biểu hôm 25/5?

Theo số liệu Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC), Trung Quốc, Việt Nam, Bangladesh và Ấn Độ là 4 nhà cung cấp hàng dệt may lớn nhất cho Mỹ, chiếm khoảng 55% thị phần.

Trong đó, tính đến quý I năm nay, Trung Quốc dẫn đầu thị phần tại Mỹ với 18,9%. Việt Nam đứng thứ hai với khoảng chênh lệch rất lệch rất nhỏ là 0,2 điểm phần trăm, chiếm 18,7%. Hai quốc gia còn lại chiếm lần lượt 10,6% và 7,5%.

Thực tế, thị phần của Trung Quốc đang có xu hướng thu hẹp lại. Năm 2024, nước này chiếm 22% thị phần tại Mỹ. So sánh với quý I năm nay, mức sụt giảm thị phần của Trung Quốc khá lớn và “miếng bánh” đang được chia ra các nước, đặc biệt là nhóm thuộc top 4.

Tuy nhiên, với mức thuế 46% mà Việt Nam sắp phải gánh chịu nếu kết quả không thay đổi sau cuộc đàm phán thì đây được xem là áp lực cạnh tranh lớn đối với hai quốc gia còn lại (Bangladesh: 37% và Ấn Độ: 27%).

"Điều này có tác động rất lớn với chúng tôi - một ngành có lợi nhuận khá mỏng. Nếu so sánh với các nước đối thủ cạnh tranh, mức thuế của Việt Nam cao hơn rất nhiều. Đây là điều tác động rất lớn. Chúng tôi hy vọng vào các cuộc đàm phán của chính phủ có thể đưa về con số có thể chấp nhận được.", ông Cẩm cho biết.

Trên thực tế, Việt Nam có lợi thế cạnh tranh khác mà thuế quan không thể bù đắp đó chính là trình độ và tính ổn định. Ông Tùng cho rằng điểm cộng lớn nhất đối với ngành dệt may Việt Nam là khả năng gia công những hàng phức tạp và trình độ ngang ngửa với Trung Quốc.

“Mỗi quốc gia có một thế mạnh vào mặt hàng khác nhau. Ví dụ như Bangladesh, tuy họ xuất khẩu nhiều nhưng họ không thể nào làm được những đơn hàng như Việt Nam và Trung Quốc làm. Nếu làm được thì họ cũng cần phải có thời gian vì liên quan đến tay nghề, kỹ năng…Trong khi đó, thị phần của Việt Nam và Trung Quốc tại Mỹ đang rất sát nhau. Do đó, việc lựa chọn chuyển đơn hàng từ Trung Quốc sang Việt Nam là lựa chọn tối ưu hơn là chuyển sang Bangladesh, Ấn Độ hoặc một nước nào khác”, ông Tùng nói.

Nhìn vào bức tranh rộng hơn có thể thấy xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang Mỹ đang có xu hướng tăng lên trong khi Trung Quốc giảm xuống, thậm chí tụt xuống vị trí số 2 trong đường đua vào tháng 3.

Còn Bangladesh và Ấn Độ xu hướng chung là đi ngang và còn cách xa có với Trung Quốc và Việt Nam.

Trên thực tế, Ấn Độ gần đây cũng ghi nhận đơn hàng tăng lên nhưng họ đang để mất cơ hội. Theo Reuters, nước này đang đứng trước cơ hội lớn khi các nhà mua hàng Mỹ tìm cách tăng cường nhập khẩu từ Ấn Độ trong bối cảnh các trung tâm may mặc khác ở châu Á phải đối mặt với mức thuế cao hơn. Bởi đây là quốc gia chịu thuế thấp nhất trong top 4 nguồn cung hàng dệt may cho Mỹ. Tuy nhiên, hy vọng tận dụng lợi thế thuế quan của Ấn Độ đang bị cản trở bởi tình trạng thiếu lao động có tay nghề, quy mô sản xuất nhỏ và chi phí cao.

Một số doanh nghiệp muốn mở rộng sản xuất để đáp ứng đơn hàng mới nhưng phải nhập khẩu các máy móc hiện đại để tự động hóa một số khâu may do phụ thuộc chủ yếu vào lao động nhập cư – nguồn lao động vốn rất khó tìm và giữ chân.

Các nhà xuất khẩu may mặc tại Ấn Độ cho biết lao động cần được đào tạo, nhưng nhiều người chỉ làm việc vài tháng rồi chuyển sang các cơ sở nhỏ hơn, không chính thức – nơi họ có thể làm việc nhiều giờ hơn và thu nhập cao hơn. Trong khi đó, các nhà sản xuất lớn gặp khó trong việc cạnh tranh do phải tuân thủ các yêu cầu khắt khe của khách hàng nước ngoài về chi phí và điều kiện làm việc.

Trong báo cáo mới đây, công ty chứng khoán Mirae Asset đánh giá ngành dệt may Việt Nam là nơi trú ẩn giữa xung đột ngay cả khi chịu mức thuế cao.

Theo đó, Mirae Asset cho rằng khả năng sản phẩm của Trung Quốc giành lại thị phần rất thấp và xu hướng sẽ tiếp tục giảm. Đối với Bangladesh, căng thẳng chính trị trong nước tiếp tục có thể gây ra rủi ro ngành này khi khi các vụ bắt giữ và bạo lực của đám đông vẫn tiếp diễn. Còn tại Ấn Độ, hiện đang có nguy cơ xảy ra xung đột trực diện với Pakistan.

Mirae Asset cho rằng nếu các cuộc giao tranh gần đây leo thang thành chiến tranh giữa hai nước, cơ sở hạ tầng và các cơ sở sản xuất như cảng biển, lưới điện và đường cao tốc sẽ trở thành mục tiêu không thể tránh khỏi. Hơn nữa, lòng tin của khách hàng sẽ giảm sút và các đơn hàng có khả năng chuyển ra khỏi các quốc gia này.