Báo cáo tại cuộc họp với các bộ ngành và một số ngân hàng thương mại nhà nước về các giải pháp nâng cao khả năng tiếp cận vốn và giảm lãi suất, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết trong ba tháng gần đây, lãi suất điều hành đã trải qua 3 lần điều chỉnh giảm 3 lần lãi suất điều hành với mức 0,5-1,5%.

NHNN cho biết quyết định này thể hiện tính quyết đoán rất cao vì NHNN là một trong số ít ngân hàng trung ương đầu tiên trên thế giới điều chỉnh giảm lãi suất điều hành ngay trong các tháng đầu năm 2023, trong bối cảnh các NHTW vẫn còn đang trong trong tiến trình tăng lãi suất trong cuộc chiến chống lại lạm phát.

Số liệu của NHNN cho thấy tính đến ngày 16/5/2023, huy động vốn của các tổ chức tín dụng đạt trên 12,4 triệu tỷ đồng, tăng 2,1% so với cuối năm 2022 và tăng 6,28% so với cùng kỳ năm 2022. Dư nợ toàn nền kinh tế đạt trên 12,25 triệu tỷ đồng, tăng 2,72% so với cuối năm 2022 và tăng 9,32% so với cùng kỳ năm 2022.

Báo cáo nhấn mạnh mặc dù các tổ chức tín dụng có điều kiện để tăng tín dụng trong những tháng đầu năm do thanh khoản của hệ thống dồi dào và chưa bị giới hạn chạm trần. Tuy nhiên, mức tăng trưởng tín dụng vẫn thấp so với cùng kỳ các năm trước.

Nguyên nhân là do cầu tín dụng giảm, sự hấp thụ vốn của doanh nghiệp và nền kinh tế khó khăn khi 3 động lực tăng trưởng suy yếu; một số nhóm khách hàng có nhu cầu nhưng chưa đáp ứng điều kiện vay vốn hoặc còn vướng mắc về thủ tục pháp lý.

"Doanh nghiệp sống sót, ngân hàng mới sống sót"

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương,cho biết trên thực tế hiện nay có nhóm doanh nghiệp không dám vay vì sợ kinh doanh thua lỗ. Có nhóm doanh nghiệp bảo đảm đủ điều kiện để vay vốn, nhưng không muốn vay vì đơn hàng giảm, hàng hóa tồn kho nhiều, không sản xuất nên không có nhu cầu vay vốn.

Còn lại là nhóm không thể vay vốn, đây là nhóm đông nhất, đa số là doanh nghiệp nhỏ và vừa, thiếu điều kiện vay vốn… Do đó, Thứ trưởngTrần Quốc Phương đề xuấthệ thống ngân hàng xem xét, nghiên cứu để có giải pháp phù hợp đối với nhóm doanh nghiệp này.

"Phải có giải pháp để xử lý tận gốc của vấn đề. Kinh tế thế giới nói chung đang suy thoái và hệ thống doanh nghiệp trong nước chưa khỏe mạnh, nên phải xử lý dần dần. Hiện nay, lạm phát đang được kiểm soát, kinh tế vĩ mô ổn định, do đó có thể thúc đẩy tăng trưởng tín dụng để tiếp sức cho doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn này",Thứ trưởng Trần Quốc Phương đề xuất.

Trên thực tế hiện tại, theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, bên cạnh câu chuyện về khả năng tiếp cận của doanh nghiệp với ngân hàng, còn có một câu chuyện khác là "các ngân hàng cũng đang đỏ mắt tìm doanh nghiệp để cho vay.

Ngân hàng nào cũng muốn tìm khách hàng tốt để giải ngân. Chẳng có ngân hàng nào muốn giữ tiền trong két. Bởi nếu khư khư ôm vốn thì ngân hàng cũng "khó mà sống khỏe".

"Tiếp cận tín dụng là điểm giữa của con đường, cả doanh nghiệp và tổ chức tín dụng phải chủ động tìm đến nhau, phải có sự chủ động từ cả 2 phía",Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nói. Tuy nhiên, trong bối cảnh "cầu" giảm, nhiều doanh nghiệp không bán được hàng nên chưa có nhu cầu vay vốn, do đó các giải pháp cần phải kiên nhẫn, nóng vội cũng không được.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh đề nghị rà soát xem trong Thông tư 39 của NHNN về điều kiện tín dụng xem có nới được gì không, để gỡ cho doanh nghiệp. Theo bà, cề lâu dài trong Luật Tổ chức tín dụng sửa đổi cần nghiên cứu, đề xuất cơ chế để có thể "ứng vạn biến" trong công tác điều hành.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nhấn mạnh: Ngân hàng và doanh nghiệp "phải đi chung con đường". Tuy nhiên, ngân hàng là định chế đặc biệt quan trọng, nên phải đảm bảo an toàn cho hệ thống; việc điều hành thị trường tiền tệ cũng phải tuân thủ các quy luật của thị trường…

Phó Thủ tướng đề nghị NHNN và hệ thống ngân hàng tiếp tục triển khai các giải pháp tiết giảm chi phí hoạt động, hạ lãi suất huy động, để thiết lập mặt bằng lãi suất hợp lý hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn, khắc phục khó khăn, phát triển sản xuất kinh doanh.

Đồng thời, yêu cầu NHNN phân tích sâu sắc hơn nữa các yếu tố liên quan đến cung cấp tín dụng cho doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ; đánh giá kỹ lưỡng khả năng hấp thụ vốn của các nhóm doanh nghiệp; rà soát cơ chế chính sách để sửa đổi, bổ sung hoàn thiện hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét quyết định;…

Chia sẻ tại cuộc họp lãnh đạo các ngân hàng thương mại lớn (Agribank, Vietinbank, BIDV, Vietcombank, MB, Techcombank) đồng thuận sẽ tiếp tục "chắt chiu", tiết giảm chi phí hoạt động, nỗ lực để tiếp tục giảm lãi suất huy động, tiến tới giảm mặt bằng lãi suất cho vay; hướng tín dụng vào những lĩnh vực có khả năng tiếp cận vốn, các lĩnh vực ưu tiên để thúc đẩy sản xuất, kinh doanh…

Về ý kiến sửa đổi quy định điều kiện cho vay, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết NHNN sẽ sửa đổi lại một số điểm của Thông tư 39 theo hướng "cởi mở hơn nhưng không phải hạ chuẩn".

Đồng thời, NHNNsẽ tiếp tục chỉ đạo hệ thống ngân hàng thương mại tiết giảm chi phí hoạt động để có thể tiếp tục hạ lãi suất, chia sẻ lợi nhuận với doanh nghiệp; rà soát, giảm các loại phí; tạo sự đồng bộ cho các ngân hàng; cơ cấu lại các khoản nợ.