Nhọc nhằn cõng năng lượng tái tạo tại Nam Trung Bộ
(DNVN) - Do phát triển ồ ạt các dự án năng lượng tái tạo (NLTT) nên lưới truyền tải tại các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận bị quá tải nghiêm trọng.
Theo quy hoạch điện VII đã điều chỉnh, đến cuối năm 2020, hệ thống điện sẽ có thêm 850 MW điện mặt trời. Thế nhưng đến cuối tháng 6 vừa qua, cả nước đã có 89 nhà máy điện gió và điện mặt trời (ÐMT) với tổng công suất lắp đặt 4.543,8 MW, chiếm 8,3% tổng công suất của hệ thống điện quốc gia, đi vào hoạt động. Chưa kể, rất nhiều dự án ÐMT đang “xếp hàng” chờ phê duyệt.
Trong đó, riêng hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận hiện có 38 nhà máy điện gió và ÐMT với tổng công suất lắp đặt 2.027 MW. Dự kiến, đến tháng 12/2020, công suất điện gió và ÐMT ở hai tỉnh này sẽ tăng lên 4.240 MW. Trong khi đó nhu cầu phụ tải của Ninh Thuận và Bình Thuận lại rất nhỏ. Theo tính toán cân bằng công suất của Trung tâm Ðiều độ hệ thống điện quốc gia (NLDC), tại tỉnh Ninh Thuận từ nay đến tháng 12/2020 chỉ dao động từ 100-115 MW và Bình Thuận từ 250-280 MW. Sự phát triển nóng này đã dẫn tới thực trạng đa số các đường dây, TBA từ 110-500 kV trên địa bàn đều quá tải. Trong đó có đường dây quá tải lên đến 360%. Mức mang tải của các đường dây còn tiếp tục tăng lên trong thời gian tới.
Theo Trung tâm Điều độ Hệ thống Điện quốc gia (A0) cho hay, ngay từ đầu, việc quá tải lưới điện đã được EVN/A0 cảnh báo tới các chủ đầu tư, rất công khai, minh bạch. Song do sức hấp dẫn của giá mua điện cao (9,35 cent) nên các chủ đầu tư đã phát triển các dự án bằng mọi giá. Để bảo vệ hệ thống truyền tải hiện có trên địa bàn, A0 phải thực hiện phương thức khống chế công suất phát của các nhà máy. Điều này đã làm cho các chủ đầu tư cũng gặp khó vì không được phát hết công suất sớm thu hồi vốn để trả nợ vay ngân hàng khi xây dựng dự án. Do đó, việc xây dựng lưới truyền tải để cõng nguồn năng lượng lớn tại Ninh Thuận Bình Thuận là việc làm cấp bách hiện nay.
Trao đổi thêm về vấn đề này với phóng viên Tạp chí điện tử Doanh nhân Việt Nnam, ông Bùi Văn Kiên, Phó Tổng Giám đốc EVNNPT cho biết: Tổng Công ty đã được giao nhiệm vụ phát triển lưới điện trên địa bàn để giải tỏa công suất NLTT song để triển khai một dự án ÐMT chỉ mất khoảng sáu tháng, thậm chí còn ngắn hơn. Trong khi đó, để thực hiện một dự án LÐTT 220 kV, 500 kV mất từ 3 đến 5 năm. Hiện Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia (EVNNPT) đang triển khai 12 dự án ÐZ và TBA 220 kV - 500 kV; trong đó sáu dự án đang triển khai đã nằm trong quy hoạch và sáu dự án hiện chưa có quy hoạch. Đến nay UB Quản lý vốn nhà nước cũng đã duyệt vốn cho các dự án. EVNNPT cũng giao cho các ban A Miền Nam, Miền Trung tích cực làm việc với các địa phương có dự án đi qua tiến hành kiểm đếm trình lãnh đạo các tỉnh xây dựng phương án đền bù giải phóng mặt bằng với tinh thần duyệt đến đâu giải ngân đến đó. Thời gian hoàn tất thủ tục đền bù mất khoảng 9 tháng.
Bên cạnh đó, do đặc thù của lưới điện nên dự án trải dài qua nhiều tỉnh thành, trong khi đó mỗi địa phương lại xây dựng một đơn giá bồi thường giải phóng mặt bằng khác nhau cũng gây trở ngại khi thuyết phục chủ đất thuộc vùng dự án.
Hiện nay trên địa bàn có hai dự án ở giai đoạn thi công đang gặp khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng (GPMB). Cụ thể, tính đến nay tại dự án TBA 220 kV Phan Rí, đơn vị mới vận động bàn giao được 4.508 m2 trên tổng số 39.619,2 m2 mặt bằng. Diện tích còn lại của một chủ đất thuê đất của Nhà nước để trồng cây. Ban A Miền Nam đã và đang cử cán bộ tìm mọi cách thuyết phục chủ đất nhưng vẫn chưa đạt được tiếng nói chung nên có nguy cơ chậm tiến độ xây dựng của đơn vị. Còn Dự án ÐZ 220 kV Nha Trang - Tháp Chàm, theo kế hoạch sẽ đóng điện vào tháng 12/2019, tuy nhiên, hiện đang gặp vướng mắc ở 55 vị trí móng qua rừng tự nhiên, phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ có quyết định chuyển đổi mục đích sử dụng rừng.
Tương tự, Tổng công ty Ðiện lực miền Nam (EVNSPC) cũng vướng vấn đề GPMB khi triển khai các dự án giải tỏa công suất NLTT, điển hình như Dự án ÐZ 110 kV Lương Sơn - Hòa Thắng - Mũi Né; thay dây dẫn ÐZ 110 kV Ninh Phước - Tuy Phong...
Ngoài ra để phát triển lưới điện, EVNNPT cũng mong muốn nhận được sự chia sẻ, hỗ trợ từ chính quyền các địa phương, các CÐT và các bộ, ban, ngành trong việc đẩy nhanh tiến độ thẩm tra, thẩm định các dự án, rút ngắn thời gian thỏa thuận hướng tuyến ÐZ, vị trí TBA, phê duyệt kế hoạch sử dụng đất. Chính quyền các địa phương cần xem xét, chỉ đạo các sở, ban, ngành quyết liệt hơn nữa trong công tác bồi thường, GPMB; linh động trong việc hỗ trợ các hộ dân bị ảnh hưởng bàn giao mặt bằng trước để nhà thầu thi công.