Nhiều nguyên nhân khiến lạm phát ở Trung Quốc thấp hơn Mỹ và châu Âu?

Trong bối cảnh nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới đang đối diện với áp lực lạm phát kỷ lục, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tại Trung Quốc vẫn tương đối ổn định. Điều này tạo điều kiện cho nền kinh tế thứ 2 thế giới nới lỏng tiền tệ trong khi Mỹ, Liên minh châu Âu và Anh đều chạy đua tăng lãi suất.

Chỉ số CPI của Trung Quốc tăng 2,1% trong tháng 5 so với một năm trước, không đổi so với tháng 4. Tính chung trong 5 tháng đầu tiên, CPI Trung Quốc tăng 1,5%, thấp hơn mức mục tiêu 3%.

Trong khi đó, mức tăng CPI ở Mỹ trong tháng 5 đã vọt lên 8,6%, mức cao kỷ lục trong 4 thập kỷ. Con số này tại khu vực đồng tiền chung châu Âu là 8,1% còn ở Anh là 9%.

Căng thẳng địa chính trị giữa Nga và Ukraine đã góp phần thúc đẩy sự gián đoạn trên thị trường hàng hóa, năng lượng, phân bón và ngũ cốc toàn cầu. Ngân hàng Thế giới cảnh báo xung đột có thể gây ra cú sốc giá cả lớn nhất trong 5 thập kỷ. Tuy nhiên, Trung Quốc phần lớn tự cung tự cấp lương thực, do đó sức ép lạm phát chủ yếu đến từ lạm phát nhập khẩu do giá năng lượng và nguyên liệu thô toàn cầu tăng cao.

CPI lõi của Trung Quốc trong tháng 5, không bao gồm giá các mặt hàng biến động như thực phẩm và năng lượng, chỉ tăng 0,9% so với cùng kỳ năm ngoái. 

Các quan chức và học giả cho rằng một phần nguyên nhân lạm phát tại Trung Quốc thấp hơn so với nhiều nền kinh tế lớn khác là do sự khác biệt về quy mô các biện pháp kích thích kinh tế của nước này so với phương Tây. Trung Quốc chỉ sử dụng gói kích thích khá hạn chế, trong khi đó, Mỹ và các nước châu Âu đã tung ra các gói kích thích quy mô lớn với tốc độ in tiền chưa từng có tiền lệ để cứu nền kinh tế bị đại dịch tàn phá.  

Việc tung ra các gói kích thích kỷ lục và chính sách tiền tệ nới lỏng chưa từng có đã thúc đẩy bảng cân đối của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tăng hơn gấp đôi trong 2 năm qua lên 8,9 nghìn tỷ USD, trong khi Bắc Kinh bằng sự thận trọng trong các biện pháp kích thích kinh tế, đã không nói lỏng một cách quá mức. 

Một phần nguyên nhân khác là cách tính rổ CPI của Trung Quốc. Trong rổ tính CPI của Trung Quốc, các mặt hàng quần áo và thực phẩm chiếm tỷ trọng lớn hơn, phù hợp với một quốc gia có thu nhập trung bình khá. Còn tại Mỹ, rổ tính CPI lại chú trọng nhiều hơn đến nhà ở và giao thông, cả hai lĩnh vực này đều dễ bị ảnh hưởng bởi giá năng lượng toàn cầu và điều kiện tiền tệ trong nước.

Các nhà chức trách Bắc Kinh chưa tiết lộ tỷ trọng các loại hàng hóa trong rổ CPI của Trung Quốc, vốn đã được thay đổi cách tính vào năm 2021. Tuy nhiên, Huang Wentao, một nhà phân tích của China Securities Co, ước tính tỷ trọng mặt hàng thực phẩm đã tăng lên 18,4% (ở Mỹ là 7,8%) và trang phục là khoảng 6,2% (ở Mỹ là 2,8%).

Ngược lại, trong rổ CPI của Trung Quốc, giá thuê nhà chỉ chiếm 16,2%, bằng khoảng một nửa so với tỷ trọng ở Mỹ là 32%; trong khi phương tiện đi lại là 10,1%, thấp hơn 15,1% ở Mỹ. 

Ngoài ra, nền kinh tế Mỹ chủ yếu dựa vào hàng hóa nhập khẩu còn nền kinh tế Trung Quốc có năng lực sản xuất đáng kể để tạo ra lượng hàng hóa cung cấp cho nhu cầu trong nước, từ đó giảm áp lực giá với thị trường nội địa.

Tuy nhiên, Bắc Kinh đến nay vẫn cẩn trọng với áp lực lạm phát. Thống đốc ngân hàng trung ương Trung Quốc (PBoC), ông Yi Gang cho biết vào tháng 4 rằng mục tiêu chính của chính sách tiền tệ tại Trung Quốc là ổn định giá cả và việc làm.

Dự báo lạm phát tại Trung Quốc năm 2022 trong tầm kiểm soát

Thực tế, tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) nhận định rằng nhận thức của người tiêu dùng Trung Quốc về lạm phát lớn hơn nhiều so với những gì được phản ánh qua số liệu.

Giá xăng dầu Trung Quốc đang tăng đáng kể do giá dầu thô quốc tế tăng 68% so với cùng kỳ năm trước. Điều này thúc đẩy nhiều gia đình chuyển sang sử dụng phương tiện giao thông công cộng hoặc xe điện. Trong khi đó, giá ngũ cốc từ tháng 1 đến tháng 5 đã tăng 2,2% so với một năm trước đó, giá trứng tăng 6,8%, dầu ăn tăng 3,7% và rau quả tăng 8,7%.

Một số nhà phân tích lo lắng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Trung Quốc có thể tăng khi giá dầu thô và ngũ cốc tăng trên thế giới. Ngân hàng Thế giới ước tính giá dầu thô Brent và lúa mì sẽ tăng khoảng 40% trong năm nay. 

“Tại Trung Quốc, đà tăng của giá thịt lợn và sự phục hồi của nền kinh tế sẽ thúc đẩy giá tiêu dùng, nhưng mức trung bình có thể vẫn khá ổn định,” ngân hàng Thế giới nhận định và kỳ vọng mức tăng cả năm khoảng 2,1%, vẫn nằm trong phạm vi kiểm soát của chính phủ Bắc Kinh.