Từ nhập khẩu ô tô cũ đến nhà sản xuất số 1 Việt Nam

Công ty Cổ phần Ô tô Trường Hải (Thaco) được thành lập năm 1997, từ một công ty nhỏ kinh doanh chủ yếu là nhập khẩu xe đã qua sử dụng về tân trang lại để cung cấp ra thị trường, đồng thời cung cấp các vật tư phụ tùng cho việc sửa chữa ô tô. Năm 2001, Thaco tiến hành đầu tư một nhà máy lắp ráp ô tô tại khu Công nghiệp Biên Hòa 2. Dây chuyền sản xuất và công nghệ do Tập đoàn Kia Motors (Hàn Quốc) chuyển giao, các sản phẩm được sản xuất lắp ráp là xe tải nhẹ và xe bus mang thương hiệu Kia. Tháng 9/2001, sản phẩm đầu tiên được xuất xưởng mang tên Thaco đã được thị trường chấp nhận và luôn kín đơn đặt hàng.

Với tham vọng phải phát triển quy mô sản xuất đủ lớn để cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài như: Toyota, Mitsubishi, Honda... năm 2003 chính là bước ngoặt của Thaco khi quyết định hy sinh, từ bỏ những gì vừa xây dựng ở Biên Hòa để dời nhà máy về Khu kinh tế mở Chu Lai (tỉnh Quảng Nam). Khu liên hợp sản xuất ô tô Chu Lai - Trường Hải chính thức đi vào hoạt động từ tháng 10/2003.

Quyết định đầu tư vào Chu Lai của Thaco được đưa ra vào thời điểm những chính sách mới để phát triển vùng đất nghèo của miền Trung lúc đó vừa mới "cựa mình" đã cùng lúc đem lại cho Thaco nhiều lợi thế. Thaco được hưởng nhiều ưu đãi thuế mà ít doanh nghiệp có được (5% cho 9 năm hoạt động đầu tiên từ 2004-2012 và 10% cho 15 năm sau đó).

Nhờ vậy, Thaco tiết kiệm được rất nhiều kinh phí và lại được tái đầu tư mở rộng quy mô. Cũng từ dải đất miền Trung đầy nắng và gió, sản phẩm của Thaco với chi phí rẻ hơn xe nhập khẩu đã nhanh chóng tỏa ra khắp cả nước, nhất là hai thị trường lớn là Hà Nội và TP.HCM. Thaco cũng là hãng ô tô duy nhất tại Việt Nam đầu tư từ sản xuất linh kiện, phụ tùng đến cung cấp tốt các dịch vụ bán hàng, hậu mãi và thậm chí cả logistics với hệ thống cảng và đội tàu vận tải.

Khu liên hợp sản xuất ô tô Chu Lai - Trường Hải.

Thaco tiếp tục tập trung sản xuất xe tải, xe bus. Với việc sản phẩm đạt tỷ lệ nội địa hóa trên 50%, một loạt sản phẩm hợp tác của Thaco với hai đối tác Hyundai, Kia đã nghiễm nhiên được gắn thương hiệu riêng Thaco. Chưa đầy một thập niên, Thaco đã trở thành một "ông kẹ" của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam ở hai dòng xe tải và xe bus.

Năm 2007, Thaco tiếp tục tiến sang mở nhà máy sản xuất và lắp ráp các loại xe du lịch và hợp tác với ba thương hiệu: Kia (Hàn Quốc), Mazda (Nhật Bản) và Peugeot (Pháp). Thaco chọn cách đi "dễ làm trước, khó làm sau". Sản xuất xe du lịch đòi hỏi đầu tư lớn về công nghệ và phụ thuộc nhiều vào thị trường nên xe tải và xe bus đã được ông Trần Bá Dương chọn là điểm khởi đầu cho con đường sản xuất ô tô tại Việt Nam. Thaco hiện là doanh nghiệp ô tô Việt Nam duy nhất sản xuất và lắp ráp đầy đủ ba dòng xe: Xe du lịch, xe tải và xe bus với tỉ lệ nội địa hóa từ 16 - 50%.

Năm 2013, trong khi nhà sản xuất ô tô hàng đầu Nhật Bản Toyota vẫn là cái tên dẫn đầu thị trường với thị phần 34,4% trong Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), Thaco đứng thứ 2 với thị phần 29,3%. Tuy nhiên, Thaco đã soán ngôi Toyota trong năm 2014, khi vươn lên chiếm 31,7% thị phần khi Toyota chỉ còn 30,6%. Cũng trong năm 2014, Thaco đã chính thức gia nhập doanh nghiệp tỷ USD.

Đến năm 2015, cùng với sự thăng hoa của toàn ngành, Thaco tăng trưởng thần tốc, doanh số tăng đột biến từ 42.300 lên 80.400 xe, thị phần lên tới 38,6% và trở thành doanh nghiệp đứng đầu ngành ô tô Việt Nam. Với doanh số tăng 37% so với năm 2015, thị phần của Thaco tiếp tục dẫn đầu với 41,5% và năm 2016 cán mốc doanh thu 3 tỷ USD. Theo kế hoạch đặt ra, tổng doanh thu năm 2017 của Thaco sẽ tương đương năm 2016, đạt gần 64.000 tỷ đồng (khoảng 2,8 tỷ USD).

Dây chuyền nhà máy sản xuất và lắp ráp Thaco.

Với lợi thế nắm trong tay tới 3 thương hiệu ô tô du lịch lớn, Thaco đã và đang dần trở thành người nắm "quyền" điều tiết giá sản phẩm trên thị trường ô tô hiện nay. Chiến lược giảm giá đang được Thaco sử dụng một cách triệt để nhằm nâng cao số lượng sản phẩm bán ra, chiếm lĩnh thị phần. Chiến lược của hãng là lấy doanh số bù lợi nhuận trên mỗi xe, vì thế khi quy mô sản xuất càng tăng, hãng càng có cơ sở giảm giá bán.

Thaco bắt đầu chiến lược này từ khoảng 2014, 2015 khi đều đều hàng tháng Kia và Mazda thay nhau giảm giá những mẫu xe có sức tiêu thụ kém hoặc tặng kèm các gói bảo hành, sửa chữa. Bước sang 2016, chiến lược giảm giá của Thaco là áp dụng vào những mẫu xe có doanh số bán chạy để đạt doanh số cao, tăng thị phần.

Chiến lược của Thaco đương nhiên tác động tới các doanh nghiệp khác như: Toyota, Hyundai, Honda, Ford... Các chương trình giảm giá, khuyến mại của các thương hiệu này lần lượt xuất hiện để giữ chân khách hàng. Và đương nhiên các hãng chiếm thị phần nhỏ như Chevrolet, Suzuki, Mitsubishi, Nissan cũng phải "theo" nếu không muốn "bỏ cuộc chơi".

Vững chân với xe tải, xe bus, Trường Hải rất nhanh chóng tạo ra một hiện tượng mới trong ngành công nghiệp ô tô Việt Nam khi được 3 nhãn hiệu ô tô du lịch quốc tế cộng tác đồng thời là Kia, Mazda, Peugoet cùng doanh số bán ra luôn thuộc top đầu ở thị trường trong nước. Năm 2018, với việc thâu tóm Euro Auto và trở thành đại lý phân phối độc quyền của hãng xe hạng sang BMW, đã giúp chuỗi kinh doanh ô tô của Thaco được phủ đầy các chủng loại, từ xe du lịch, xe bus, xe tải, xe chuyên dụng, xe máy phục vụ khách hàng ở hầu hết các phân khúc từ trung cấp, cao cấp đến hạng sang.

Đến nay, sau 24 năm hình thành và phát triển, Thaco đã trở thành Tập đoàn công nghiệp đa ngành, trong đó ô tô và cơ khí là chủ lực, đồng thời phát triển các lĩnh vực sản xuất kinh doanh bổ trợ cho nhau, tạo ra giá trị cộng hưởng và nâng cao năng lực cạnh tranh, bao gồm cả nông nghiệp; đầu tư xây dựng, logistics và thương mại & dịch vụ.

Thaco ghi tên xe Việt trên bản đồ thế giới

Ông Trần Bá Dương - Chủ tịch HĐQT Thaco cho biết, thực hiện chiến lược phát triển ngành Công nghiệp ô tô Việt Nam của Bộ Công Thương và Chính phủ, đồng thời hưởng ứng lời kêu gọi của Lãnh đạo tỉnh Quảng Nam, từ năm 2003, Thaco đã đầu tư vào Khu kinh tế mở Chu Lai. Đây cũng là cột mốc đầu tiên đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển hướng đến hội nhập khu vực ASEAN vào năm 2018 (khi thuế suất nhập khẩu về 0%).

Từ năm 2004, Thaco đã nghiên cứu, sản xuất lắp ráp xe bus, đồng thời liên tục đẩy mạnh đầu tư cho hoạt động R&D, nghiên cứu, thiết kế và phát triển sản phẩm theo yêu cầu thị trường trong và ngoài nước. Đến nay, có thể nói Thaco là nhà sản xuất xe bus hàng đầu Việt Nam với các sản phẩm đa dạng, được thiết kế theo yêu cầu riêng biệt của khách hàng và đã cung cấp cho thị trường hơn 17 ngàn xe bus (từ 2005 đến nay), chiếm 65% thị phần.

Thaco đã chính thức xuất khẩu 15 xe bus thương hiệu Thaco cho đối tác Autodelta để phục vụ thị trường Philippines.

Từ năm 2017 đến nay, Thaco và Công Autodelta (Philippines) đã tiến hành nghiên cứu, khảo sát thị trường Philippines để thiết kế và phát triển sản phẩm xe bus theo yêu cầu của khách hàng. Ngày 16/5/2019, Thaco đã hoàn thiện 2 xe bus mẫu xuất sang Philippines để chạy thử nghiệm và đã được khách hàng Philippines đón nhận, hài lòng về chất lượng sản phẩm.

Trên cơ sở đó, vào cuối năm 2019, Thaco đã chính thức xuất khẩu 15 xe bus thương hiệu Thaco cho đối tác Autodelta để phục vụ thị trường Philippines và ký kết kế hoạch xuất khẩu sang Philippines trong năm 2020 là 200 xe bus.

Đây được đánh giá là sự kiện có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với ngành công nghiệp ô tô Việt Nam nói chung và Thaco nói riêng trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh trong khu vực hiện nay. Qua đó, khẳng định khả năng hiện thực hóa chiến lược xuất khẩu ô tô và linh kiện phụ tùng của Thaco theo Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến 2035 của Bộ Công Thương và Chính phủ, góp phần giảm nhập siêu và cân bằng cán cân thương mại.

Đánh giá cao chất lượng xe bus của Thaco, ông Roberto Torres - Tổng Giám đốc Auto Delta -cho biết, trước bối cảnh hội nhập ASEAN với thuế suất nhập khẩu bằng 0% giữa các nước trong khu vực, từ năm 2015, hãng bắt đầu tìm hiểu các nhà máy sản xuất xe bus lớn từ khu vực này, để chuẩn bị cho chiến lược nhập khẩu xe bus nguyên chiếc từ năm 2018.

"Chất lượng xe bus Thaco đem lại nhiều hơn những gì chúng tôi từng mong muốn, chúng tôi đã tìm được đối tác và hướng đi đúng. Sự kiện hôm nay đánh dấu bước ngoặt lớn về hợp tác chiến lược giữa Thaco và chúng tôi, cũng như ngành công nghiệp ô tô Việt Nam và Philippines. Có câu nói rằng "muốn đi nhanh hãy đi một mình, muốn đi xa hãy đi cùng nhau", Autodelta mong muốn được Thaco mở cánh cửa chinh phục thị trường 100 triệu dân tại Philippines" - Tổng Giám đốc Auto Delta chia sẻ.

Với nỗ lực của mình, Thaco cũng đã gia tăng tỷ lệ nội địa hóa xe bus lên trên 60%, xe tải 40%, xe du lịch bình quân 25%, trong đó một số mẫu xe du lịch đạt trên 40%, đáp ứng tiêu chí giá trị hàm lượng khu vực RVC (Regional Value Content) để hưởng thuế suất nhập khẩu ưu đãi 0% theo Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (Hiệp định ATIGA). Bên cạnh đó, Thaco đã xuất khẩu linh kiện phụ tùng sang thị trường ASEAN và các nước khác trên thế giới.

Cũng trong năm 2019, Thaco đã xuất khẩu được 186 xe, bao gồm: 21 xe bus (sang Philippines, Thái Lan, Singapore), 33 xe tải (sang Campuchia), 121 xe du lịch (sang Myanmar, Thái Lan), 11 SMRM (sang Mỹ). Trong tháng 12/2019 đã xuất khẩu 1 xe bus mẫu sang Singapore; ngày 24/12 xuất khẩu 120 xe du lịch KIA Cerato sang Myanmar. Và kế hoạch năm 2020, Thaco sẽ xuất khẩu 1.026 xe ôtô các loại ra thị trường khu vực châu Á.

Năm 2020, Thaco Auto xuất khẩu hơn 1.400 ôtô các loại, bao gồm xuất khẩu xe du lịch Kia Grand Carnival sang Thái Lan; xuất khẩu xe du lịch Kia Cerato và Kia Soluto sang Myanmar; xuất khẩu sơmi rơmoóc sang Mỹ, Nhật, Myanmar, Thái Lan; xuất khẩu xe tải sang Campuchia.

Năm 2021, Thaco Auto tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu ôtô (gồm xe du lịch, xe tải, xe bus, sơmi rơmoóc) sang các thị trường hiện hữu như Thái Lan, Myanmar, Philippines, Mỹ, Nhật và mở rộng sang các nước trong khu vực ASEAN.

Bên cạnh đó, Thaco Auto còn được biết đến là nhà sản xuất, xuất khẩu linh kiện phụ tùng và cơ khí hàng đầu Việt Nam. Năm 2020, bất chấp sự ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19 và tình hình khó khăn của kinh tế thế giới, kim ngạch xuất khẩu linh kiện phụ tùng và cơ khí của Thaco Auto vẫn đạt 17 triệu USD, tăng 25% so với năm 2019. Sản phẩm xuất khẩu chính gồm: Cản xe du lịch, dây điện, nhíp ôtô, áo ghế, két dàn nóng, linh kiện xe bus, linh kiện composite… Thị trường xuất khẩu chính là Hàn Quốc, Nhật Bản, Malaysia, Ý, Nga…

Với những tính toán và bước đi bài bản, mạnh mẽ như hiện nay, Thaco Auto kì vọng trong thời gian tới sẽ tiếp tục chiếm lĩnh thị phần ôtô trong nước và gia tăng xuất khẩu, cho dù tình hình kinh tế thế giới tiếp tục được dự báo sẽ còn nhiều khó khăn do tác động của dịch Covid-19.

Phạm Giang