Tại buổi làm việc, đánh giá những tác động có thể có đến hoạt động xuất nhập khẩu do dịch nCoV, ông Phan Văn Chinh – Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) – thông tin, năm 2019 Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc là hơn 41 tỷ USD, trong đó xuất khẩu nông lâm thủy sản là 7 tỷ USD, hàng hóa qua cửa khẩu đường bộ khoảng 3 tỷ USD, trao đổi cư dân biên giới 1,2 tỷ USD. Về nhập khẩu, Việt Nam nhập rất nhiều từ Trung Quốc, tuy nhiên, trong khi xuất khẩu nông sản chủ yếu qua đường bộ thì việc nhập khẩu hàng công nghiệp, nguyên phụ liệu chủ yếu qua đường biển và các đường vận chuyển khác.

Ông Phan Văn Chinh cho hay, dịch nCoV khiến xuất khẩu nông sản qua cửa khẩu đường bộ chịu tác động. Cụ thể trước mắt là 2 mặt hàng thanh long và dưa hấu đang khó khăn, hiện còn khoảng 100 container thanh long đang tắc ở Lào Cai. Cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị Quan (Lạng Sơn) mở cửa vào ngày 3/2/2020, tuy nhiên phía bạn quy định không tập trung đông người, không có người ra nhận hàng. Hàng hóa giao dịch gặp khó khăn và vẫn phải chờ đến sau ngày 8/2.

Trong khi đó, theo thống kê, lượng hàng trái cây (chủ yếu thanh long, dưa hấu) các tỉnh sản xuất nhiều. Hiện thanh long tồn khoảng 55 - 57 nghìn tấn ở các địa phương, dưa hấu cũng tương đương với con số 50 – 60 nghìn tấn, đây là thách thức trong tiêu thụ do tiêu thụ theo vụ. Đối với mặt hàng gạo sẽ không chịu nhiều tác động do Trung Quốc không nhập khẩu nhiều. Riêng thủy sản, Việt Nam xuất khẩu qua đường bộ sang Trung Quốc khoảng 400 - 500 triệu USD/năm, ngoài ra còn giao hàng qua đường biển.

Cục Xuất nhập khẩu cũng dự báo, nếu dịch bệnh nCoV diễn ra từ 1 - 2 tháng thì khả năng sẽ tác động làm giảm kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản từ 200 – 300 triệu USD. Nếu diễn ra 3 - 6 tháng thì xuất khẩu nông lâm thủy sản sẽ giảm từ 600 – 800 triệu USD.

Đối với hàng nông sản, hiện nay có 4 nhóm giải pháp cơ bản như: Đôn đốc các địa phương trao đổi với phía bạn trong giao hàng; thay đổi phương thức giao hàng; mở rộng thị trường cho các mặt hàng này; đẩy mạnh tiêu thụ trong nước. Tuy nhiên, theo ông Phan Văn Chinh, các giải pháp dù đã được đẩy mạnh triển khai nhưng hiệu quả chưa cao do các nguyên nhân khách quan, chủ quan. Ví dụ, việc mở cửa thị trường đối với các mặt hàng nông sản trong một vài ngày là rất khó mà là vấn đề dài hơi, hay trước đây, tại cửa khẩu Lào Cai có từ 1.000 – 2.000 người mua hàng theo hình thức cư dân biên giới, tuy nhiên, do dịch nên không có người giao hàng.

Không chỉ tác động đến xuất khẩu mà dịch nCoV còn tác động đến hoạt động nhập khẩu. Tuy nhiên, ông Phan Văn Chinh cho hay, vấn đề mấu chốt nhất hiện nay là dệt may, da giày, thiết bị máy tính, thiết bị điện tử… chúng ta phụ thuộc rất nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc. Nếu các nhà máy phía Trung Quốc đóng cửa không sản xuất hoặc sản xuất chậm lại sẽ ảnh hưởng đến đơn hàng, chu trình sản xuất của các doanh nghiệp trong nước. Đây là vấn đề rất lớn và ảnh hưởng lớn đến kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam trong năm 2020. “Dịch nCoV khiến kinh tế Trung Quốc suy giảm, Trung Quốc cũng kéo dài thời gian nghỉ Tết và đưa ra các quy định không tập trung đông người, khiến nguồn hàng cung cấp cho nhập khẩu của Việt Nam cũng gặp khó khăn, nhất là dệt may, máy móc, linh kiện máy tính…”, ông Phan Văn Chinh thông tin thêm.

Về lý thuyết có thể tìm nguồn nguyên liệu khác để thay thế, nhưng trên thực tế đây là cả vấn đề, vì giá nguyên liệu nhập khẩu sẽ cao hơn, khiến giá hàng xuất khẩu sẽ kém sức cạnh tranh. “Mặt hàng công nghiệp điện tử, công nghiệp chế biến và dệt may sẽ chịu tác động rất lớn, hơn cả mặt hàng nông sản”, ông Phan Văn Chinh nói.

Trong khuôn khổ buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh nhấn mạnh, tình hình dịch nCoV tiếp tục diễn biến phức tạp, đây không phải là câu nói cửa miệng. Đo đó, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cũng yêu cầu, các Cục, Vụ thuộc Bộ cần làm rõ những mặt hàng xuất khẩu nào đã, đang và sẽ bị ảnh hưởng do tác động tình hình dịch bệnh nCoV, từ đó đưa ra giải pháp cụ thể cho từng mặt hàng. Bên cạnh đó, phân tích các tác động có thể có đối với hoạt động nhập khẩu, đặc biệt là hoạt động nhập khẩu nguyên phụ liệu đầu vào phục vụ cho sản xuất trong nước. Từ đó, đưa ra được định hướng, giải pháp cụ thể.