Trong 6 tháng đầu năm 2022, hãng xe điện Trung Quốc BYD đã bán được 641.000 xe điện, tăng hơn 300% so với cùng kỳ năm 2021 và cao hơn đáng kể so với doanh số 564.000 xe mà hãng xe điện Tesla của tỷ phú Elon Musk báo cáo. Như vậy, BYD đã vượt qua Tesla để trở thành hãng ô tô điện hàng đầu hành tinh nếu tính về doanh số.

Kết quả kinh doanh sụt giảm của Tesla trong quý II được cho là do áp lực từ nhiều yếu tố, nổi bật là sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, tác động của các biện pháp kiểm dịch COVID-19 chặt chẽ hơn ở Thượng Hải, Trung Quốc - nơi Tesla đặt nhà máy - và sự sụt giảm doanh số bán hàng ở thị trường Trung Quốc do các hạn chế đi lại.

Khoảng một nửa số xe bán ra của hãng ô tô điện BYD trong nửa đầu năm là xe hybrid (nhiên liệu kết hợp) được Trung Quốc coi là xe năng lượng mới cùng với xe chạy bằng pin và hydro. 

Việc BYD vượt Tesla là điều không phải hãng xe nào cũng có thể làm được, từ những ông lớn như General Motors, Ford cho đến Volkswagen. Tu Le, Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Sino Auto Insights có trụ sở tại Bắc Kinh nói: "Thậm chí Elon Musk từng đánh giá thấp Wang Chuanfu (tỷ phú đứng sau thành công của BYD). Nhưng tham vọng của tỷ phú Wang trong việc "san bằng tỷ số" với các hãng xe điện cùng trình độ phát triển, các đối thủ là không có gì để nghi ngờ". 

Thành công của BYD đã đưa nhà sản xuất có trụ sở Thâm Quyến, vốn kín tiếng ngoài Trung Quốc, lên tuyến đầu trong cuộc đua xe điện toàn cầu khi ngày càng nhiều nhà sản xuất xe trên thế giới dịch chuyển sang xu hướng điện khí hóa và tự động hóa. 

Chân dung vị tỷ phú đứng sau thành công của BYD

Năm ngoái, tỷ phú Wang Chuanfu được xếp hạng là người giàu thứ 22 Trung Quốc với khối tài sản trị giá hơn 25 tỷ USD.

Thuở niên thiếu, vốn không xuất thân khá giả, ông Wang là con áp út trong một gia đình có 8 người con ở Vũ Uy, phía đông tỉnh An Huy. Sau khi cha qua đời, anh em trong cả gia đình dồn hết kỳ vọng vào tương lai của Wang trong con đường học vấn. Sau khi tốt nghiệp đại học, ông giành một suất tại viện nghiên cứu kim loại màu ở Bắc Kinh, ban đầu là vị trí nghiên cứu, sau đó tiến lên vai trò giảng dạy. Tại Bắc Kinh khi ấy, ý tưởng rằng các nhà sản xuất pin Trung Quốc có thể cạnh tranh với Nhật Bản bắt đầu lan rộng. 

Cảm thấy không còn phù hợp với môi trường nhà nước, giữa những năm 1990, ông Wang chuyển đến Thâm Quyến, miền nam Trung Quốc, khi nơi này bước đầu chuyển mình từ làng chài ngủ yên thành trung tâm sản xuất toàn cầu. Làn sóng di cư ồ ạt từ nông thôn lên thành phố đã mang lại nguồn lao động giá rẻ cho các nhà máy để có thể cạnh tranh với các đối thủ Nhật Bản, Hàn Quốc. 

Tỷ phú Wang Chuanfu (Vương Truyền Phúc) khi đó đã gây bất ngờ với kế hoạch về tập đoàn BYD (viết tắt của Build Your Dreams) với ý tưởng mua lại một nhà sản xuất ô tô đang làm ăn thất bại, quyết tâm vực dậy hãng từ tình trạng thảm hại.  Ý định của ông là loại bỏ động cơ đốt trong ngốn xăng ra khỏi ô tô và thay thế bằng pin. Đối với các cổ đông của BYD, những người từng đầu tư vào các nhà sản xuất pin điện thoại, chiến lược này có vẻ như đầy tham vọng và hấp dẫn.

Sáu năm sau, ông Wang đã tạo bước đột phá khi thu hút khoản đầu tư 232 triệu USD của huyền thoại phố Wall - tỷ phú Warren Buffett vào BYD. Đến thời điểm hiện tại, ông đã chứng minh tầm nhìn của mình và sự đánh cược của Warren Buffett là đúng đắn.

Trải qua 2 thập kỷ phát triển của BYD, tỷ phú Wang giờ đây đang tìm cách nhân rộng các công nghệ cơ bản, phá vỡ lối mòn mắc kẹt giữa các tập đoàn Đông Á thành công trong việc vượt qua các sản phẩm của Nhật Bản và Mỹ. 

Ông Wang và các cộng sự cấp cao của mình đã nói với một nhóm nghiên cứu vào đầu năm 2018 rằng trong những năm đầu BYD sản xuất pin và các linh kiện khác cho Siemens, Nokia và Motorola, họ đã được học một bài học quan trọng trong sản xuất. Có những vấn đề nhỏ và tưởng chừng vô hại trong các linh kiện nhỏ, nhưng khi được nhân lên trong số lượng lớn các nhà cung cấp, đã tích lũy nhiều hệ lụy, chẳng hạn, điện thoại không hoạt động. Đây là lý do BYD tạo ra một quy trình làm chủ công nghệ từ pin thành phẩm cho đến tận mỏ lithinum và niken. 

Ngày nay, sự tích hợp theo chiều dọc của BYD - kiểm soát chuỗi cung ứng từ nguyên liệu thô cho đến chip máy tính sử dụng trong xe, được giới theo dõi ngành đánh giá là đẳng cấp thế giới. 

Trong khi các nhà sản xuất ô tô điện đối thủ vài năm qua phải đối diện với hàng loạt thách thức vì sự tắc nghẽn hậu cần và thiếu hụt linh kiện quan trọng, BYD vẫn tiếp tục sản xuất chip ô tô của riêng mình và bán pin sản xuất cho các đối thủ, bao gồm cả Tesla. 

Alex Payette, giám đốc điều hành của Cercius Group, một công ty tư vấn tập trung đánh giá: "Tỷ phú Wang có mối quan hệ thuận lợi với chính phủ Trung Quốc vì đã đầu tư mạnh mẽ vào công nghiệp, đặc biệt là lĩnh vực công nghệ cao".

Trong khoảng 1 thập kỷ gần đây, Trung Quốc đã tăng cường nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào các ngành nhập khẩu chủ chốt, bao gồm dầu và chip máy tính. Chính phủ cũng tập trung phát triển công nghệ sạch như là một ưu tiên hàng đầu. Trong chủ trương chung của chính phủ, tỷ phú Wang có một vai trò quan trọng khi BYD là nhà sản xuất pin xe điện lớn thứ hai Trung Quốc sau CALT. Đây cũng là một trong những nhà sản xuất xe điện và pin có chi phí thấp nhất, theo một nghiên cứu từ Bernstein. 

Phong cách điều hành doanh nghiệp: "Chỉ có một tiếng nói duy nhất"

Là một nhà lãnh đạo doanh nghiệp, tỷ phú Wang được nhân viên kính trọng vì sự khiêm tốn và đạo đức kinh doanh. Ông cũng đưa ra những đãi ngộ hậu hĩnh cho nhân viên trung thành bằng các quyền chọn mua cổ phiếu. Nhờ đó, BYD đến nay đã sản sinh ra một số tỷ phú trong ban lãnh đạo cấp cao, những người kề vai sát cánh cùng ông Wang từ những năm 1995. 

Một giám đốc điều hành ngành xe hơi nhớ lại: "Ông Wang nói rằng không thể có sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống trong thế hệ lãnh đạo doanh nghiệp thời của ông. Ông làm việc bất cứ khi nào có thể". 

Tuy nhiên, tỷ phú Wang cũng thể hiện quyền lực tối cao của mình - một điều hết sức bình thường ở những người đứng đầu các tập đoàn gia đình châu Á. Trong nội bộ, ông được nhân viên gọi là: "Ngài Chủ tịch". Ông từng chia sẻ với một tạp chí kinh doanh của Trung Quốc: "Công ty của chúng tôi chỉ có một tiếng nói duy nhất và không có một tư tưởng nào chệch hướng". 

Hiện tại, dù đã vượt Tesla về doanh số bán xe trong nửa đầu năm, nhưng nhiều nhà phân tích vẫn nhận định BYD của tỷ phú Wang cũng đối mặt nhiều thách thức. Đặc biệt là khi các nhà sản xuất ô tô của Trung Quốc đang nỗ lực khởi động tham vọng mở rộng thị trường quốc tế. Trong khi đó, doanh số của BYD phần lớn đến từ các mẫu xe giá rẻ cho thị trường nội địa Trung Quốc.

Tuy vậy, các chuyên gia vẫn đánh giá cao năng lực quản trị kinh doanh của tỷ phú Wang. Ông Michael Dunne, cựu giám đốc điều hành GM nhận định: "Ông Wang là một thiên tài trầm lặng, khiêm tốn mà bạn khó nhận ra nếu bắt gặp trên phố".