Dự án đường Hồ Chí Minh chưa cân đối được vốn

Theo Tờ trình của Chính phủ, đến hết năm 2020 dự án đường Hồ Chí Minh còn 6 đoạn với tổng chiều dài khoảng 279 km chưa triển khai, trong đó mới cân đối bố trí vốn cho 3 đoạn với tổng chiều dài 108 km, dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2021-2025.

Dự án đã triển khai hoàn thành khoảng 2.362 km/2.744 km, đạt 86,1% và khoảng 258 km tuyến nhánh; đang thực hiện 211 km; chưa bố trí vốn để triển khai thực hiện 171 km còn lại nhằm nối thông toàn tuyến đường Hồ Chí Minh theo 3 đoạn: (1) Chợ Chu-Ngã ba Trung Sơn (thuộc dự án thành phần Chợ Mới - Ngã ba Trung Sơn); (2) Cổ Tiết - Chợ Bến (thuộc dự án thành phần Đoan Hùng-Chợ Bến); (3) Rạch Sỏi-Bến Nhất - Gò Quao-Vĩnh Thuận.

Về nguồn vốn thực hiện Dự án, theo Tờ trình của Chính phủ, tổng mức đầu tư các dự án thành phần để nối thông toàn tuyến đường Hồ Chí Minh là 99.170 tỷ đồng. Các dự án đã và đang đầu tư có tổng mức đầu tư là 88.400 tỷ đồng.

Đến năm 2020, đã bố trí 62.316 tỷ đồng (trong đó, vốn ngân sách nhà nước 43.728 tỷ đồng, vốn ngoài ngân sách 18.588 tỷ đồng). Giai đoạn 2021 - 2025 đã cân đối bố trí 16.706 tỷ đồng vốn ngân sách nhà nước (4.677 tỷ đồng cho dự án chuyển tiếp, 4.686 tỷ đồng khởi công mới 02 dự án thành phần, 7.343 tỷ đồng thanh toán dự án La Sơn - Túy Loan đầu tư theo hình thức BT).

Còn lại 3 đoạn với tổng chiều dài 171 km, tổng mức đầu tư là 10.770 tỷ đồng chưa được bố trí nguồn vốn; trong đó 2 dự án thành phần đoạn Chợ Chu - ngã ba Trung Sơn và Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận cần ưu tiên đầu tư để nối thông tuyến có tổng mức đầu tư 5.570 tỷ đồng.

Thẩm tra Tờ trình số 157/TTr-CP ngày 5/5/2022 của Chính phủ về tổng kết, đánh giá tổng thể tình hình thực hiện Nghị quyết số 66/2013/QH13 và kế hoạch triển khai Dự án đường Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KHCN&MT) của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết về tiến độ triển khai thực hiện, đối với phân kỳ đầu tư đến năm 2020, Dự án chưa đạt yêu cầu nối thông toàn tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) với quy mô 2 làn xe.

 

Trong phiên họp ngày 24/5, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể báo cáo Quốc hội về dự án đường Hồ Chí Minh. Theo nghị quyết của Quốc hội, đến năm 2020 hoàn thành nối thông tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau), quy mô tối thiểu hai làn xe với chiều dài 2.744 km. Đến nay các đơn vị đã hoàn thành 2.362 km, đạt 86% và 258 km tuyến nhánh; đang triển khai 211 km; còn lại còn 171 km chưa bố trí được vốn (dự kiến cần 10.700 tỷ đồng).

Về mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp thực hiện Dự án trong giai đoạn 2022-2025, Ủy ban KHCN&MT đề nghị Chính phủ xem xét, cân đối, bố trí nguồn vốn thích hợp và quyết tâm hoàn thành các dự án thành phần, các đoạn còn lại trong giai đoạn 2022-2025; báo cáo, đánh giá, làm rõ việc cân đối nguồn vốn 4.450 tỷ đồng kế hoạch giai đoạn 2021 - 2025 triển khai 2 dự án thành phần đoạn Chợ Chu - Ngã Ba Trung Sơn và đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận.

Về việc nâng cấp một số đoạn theo phân kỳ đầu tư, Ủy ban KHCN&MT đề nghị Chính phủ làm rõ việc tích hợp Dự án đường Hồ Chí Minh vào Quy hoạch mạng lưới đường bộ đã bảo đảm đầy đủ, toàn diện, hợp lý theo đúng tinh thần Nghị quyết hay chưa.

Bên cạnh đó, đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu đầu tư nâng cấp tuyến đường trong giai đoạn tiếp theo, bảo đảm phù hợp với Quy hoạch; cân nhắc thời hạn hoàn thành các dự án cao tốc phù hợp với Quy hoạch và nguồn lực hiện nay, bảo đảm tính khả thi.

Ủy ban KHCN&MT nhất trí với đề xuất và cơ bản thống nhất với dự thảo nội dung về Dự án đường Hồ Chí Minh đưa vào Nghị quyết chung của kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV theo Tờ trình của Chính phủ; xác định rõ mục tiêu triển khai hoàn thành dứt điểm việc đầu tư xây dựng các đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn và Rạch Sỏi - Bến Nhất - Gò Quao - Vĩnh Thuận trong giai đoạn 2022-2025.

Đối với đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến (thuộc dự án thành phần Đoan Hùng - Chợ Bến), cần làm rõ phương án đầu tư trong thời gian tới, bảo đảm thiết thực, hiệu quả; trường hợp thay đổi phương thức đầu tư, đề nghị Chính phủ chỉ đạo thực hiện đúng theo quy định của pháp luật,báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định và nội dung này cần được thể hiện trong Nghị quyết của kỳ họp.

Ủy ban KHCN&MT kiến nghị Quốc hội xem xét, quyết định đưa nội dung về Dự án vào Nghị quyết chung của kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV; yêu cầu Chính phủ chỉ đạo quyết liệt và triển khai đồng bộ các giải pháp, phấn đấu hoàn thành mục tiêu của Nghị quyết trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV (2021-2025).

Ủy ban KHCN&MT cũng đề xuất một số nội dung đề nghị các đại biểu Quốc hội tập trung thảo luận, gồm: Kết quả triển khai và hạn chế trong quá trình thực hiện Dự án; mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp trong giai đoạn tiếp theo; các nội dung về Dự án cần thể hiện trong Nghị quyết chung của kỳ họp thứ 3…

Đề nghị Chính phủ tập trung bố trí vốn để hoàn thành dự án

Từ tờ trình trên, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Lê Kim Toàn (Bình Định) đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương có liên quan cần đánh giá, kiểm điểm, rút kinh nghiệm về triển khai đầu tư dự án. Bởi đây là dự án kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ, từ Quốc hội khóa XI đã xác định điểm đầu và điểm cuối, xác định tuyến đi như thế nào. Đến nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII, mới bắt đầu đầu tư, đến nay đến năm 2022, quá 2 năm chưa hoàn thành.

"Một công trình giao thông trọng điểm mà qua 4 nhiệm kỳ Quốc hội thì dài quá" – đại biểu Lê Kim Toàn đánh giá.

Chung băn khoăn với nhiều đại biểu, đại biểu Lê Kim Toàn cho biết thêm, về xác định nguồn vốn, đã xác định là công trình giao thông trọng điểm, nhưng vốn cho dự án đường Hồ Chí Minh không được bố trí kịp thời, cần 5.500 tỷ đồng cho các hợp phần còn lại. Trong khi đó, chúng ta vẫn dành vốn cho các công trình đầu tư khác.

"171 km đó, tại sao không báo cáo kịp thời để hoàn thành dự án, thông toàn tuyến đường Hồ Chí Minh theo nghị quyết của Quốc hội. Trong khi chúng ta có nguồn lực để bố trí các dự án công trình giao thông khác. Số tiền hơn 5.000 không phải là nhiều. Khi đã đánh giá tổng kết nghị quyết của Quốc hội, cần đánh giá thấu đáo, tránh những tồn tại ở các công trình đầu tư sau" đại biểu băn khoăn.

Đại biểu Trần Văn Lâm cho rằng, việc Chính phủ giải thích dự án đường Hồ Chí Minh chậm do không cân đối được nguồn vốn (do Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày trong phiên họp 24/5 – PV) là "sự bao biện". Trên thực tế, nhiều dự án không giải ngân, nhiều chỗ phải trả lại vốn, đặc biệt vốn ODA.

"Tại sao chỗ không làm được thì bố trí vốn, còn chỗ cần thiết, quan trọng lại không bố trí được?", ông nói, đề nghị Quốc hội thống nhất đánh giá, yêu cầu Chính phủ kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm. Dự án đã triển khai hơn chục năm nên phải tổng kết để tiếp tục triển khai. Trong đó, phần còn lại cần đưa vào quy hoạch đường bộ quốc gia để bố trí nguồn lực, phát huy hiệu quả toàn tuyến.

Đại biểu Nguyễn Đình Việt (đoàn Cao Bằng) thì cho rằng, trong báo cáo và tờ trình của Chính phủ về dự án đường Hồ Chí Minh, trong 3 dự án thành phần còn lại chưa được bố trí vốn, đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến, tại Nghị quyết 66 xác định đầu tư theo hình thức BOT nhưng đoạn này lại song song với tuyến quốc lộ 32 và quốc lộ 21 hiện hữu, nên không hiệu quả, không hấp dẫn nhà đầu tư và 2 tuyến này đến nay vẫn cơ bản đáp ứng được nhu cầu vận tải. Vì vậy, trước mắt ưu tiên cân đối bố trí vốn cho đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn và đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận.

Cho ý kiến về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đề nghị Chính phủ tập trung bố trí vốn để hoàn thành những đoạn đường còn lại của dự án đường Hồ Chí Minh.

"Chúng ta chậm rồi nhưng đây là nhiệm vụ bắt buộc phải làm" - Chủ tịch Quốc hội nói và đề nghị cần tiến hành tổng kết, đánh giá kỹ lưỡng để rút kinh nghiệm, đề xuất đầu tư giai đoạn sau.

Cũng theo Chủ tịch Quốc hội, Chính phủ đã rà soát trong tổng số vốn đầu tư công trung hạn 5 năm phân bổ cho ngành Giao thông vận tải để bố trí cho hai đoạn tuyến Chợ Chu - Ngã Ba Trung Sơn và đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận. Việc này nhằm tạo điều kiện phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao đời sống người dân ở các vùng tuyến đường đi qua.

Với đoạn Cổ Tiết – Chợ Bến, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ báo cáo làm rõ về tính khả thi của việc hoàn thiện tuyến đường, nối thông toàn tuyến. Báo cáo rõ về phương án sử dụng tuyến đường thay thế.