Mục tiêu cuối cùng là không để người dân nghèo phải mua vàng với giá đắt hơn nước ngoài 

Tại Hội thảo “Thị trường vàng Việt Nam: Thuận lợi và thách thức trong giai đoạn mới” do Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức ngày 24/11, ông Vũ Hùng Sơn, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Vàng bạc đá quý Bảo Tín Mạnh Hải, Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh vàng cho biết, thị trường vàng Việt Nam đang trải qua giai đoạn nhiều biến động khi cả người dân lẫn doanh nghiệp đều đối mặt với những trở ngại chưa từng có. Tình trạng xếp hàng mua vàng chỉ phản ánh phần nổi của khó khăn, còn phía sau là sự thiếu hụt kéo dài của nguồn cung nguyên liệu chính thức.

"Ngân hàng Nhà nước đang nghiên cứu cấp quota nhập khẩu vàng cho năm 2026 cũng như chuẩn bị cấp phép cho một số doanh nghiệp, ngân hàng được nhập khẩu vàng. Hy vọng năm 2026, tình trạng khan hiếm nguyên liệu của thị trường sẽ được giải quyết bớt", ông Sơn thông tin.

Liên quan tới câu chuyện nhập khẩu vàng, TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng đề nghị cần thay đổi tư duy, cách nhìn về vàng. Theo ông Nghĩa, lâu nay, chúng ta vẫn coi vàng là mặt hàng nhạy cảm, song thực chất vàng không "ghê gớm" và phức tạp đến thế.

Cũng theo TS. Lê Xuân Nghĩa, mỗi năm, Việt Nam chi khoảng 11 tỷ USD để nhập khẩu xì gà, rượu ngoại và mỹ phẩm, trong khi nếu nhập khẩu khoảng 50 tấn vàng (ước lượng vàng nhập lậu vào Việt Nam mỗi năm chỉ 30 - 50 tấn) thì chỉ mất 5 tỷ USD. Việc chi ra số ngoại tệ này để nhập khẩu vàng sẽ không tác động lớn đến nền kinh tế.

Trong khi đó, việc người dân giữ vàng như một hình thức tiết kiệm, phòng thân là hoàn toàn chính đáng. Từ những lập luận này, TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng, việc người dân giữ vàng là tốt, vàng trong dân cũng là một dạng dự trữ quốc gia, không nên coi người dân tích trữ vàng là đầu cơ, tiêu cực.

Nhìn dài hạn, chuyên gia này cho rằng, vàng vẫn trong xu hướng tăng giá. Nguyên nhân là tổng lượng vàng khai thác hàng năm trên thế giới chỉ tăng từ 1,2% - 1,5%, trong khi cung tiền toàn cầu tăng 3,5% - 4,5%.

“Tiền tăng nhanh hơn vàng thì vàng phải tăng giá, đó là quy luật. Người dân hiểu điều đó nên giữ vàng là chuyện bình thường, không nên trách người dân hay kêu gọi người dân không tích trữ vàng, mà nên đặt ra câu hỏi tại sao người dân Việt Nam phải mua vàng đắt hơn thế giới trong khi thu nhập thấp hơn”, vị chuyên gia đặt câu hỏi.

Nhận định áp lực từ nhập khẩu vàng là không quá lớn, TS. Nghĩa cho rằng, trong giai đoạn đầu, có thể chấp nhận việc thận trọng trong cấp quota song về lâu dài, Ngân hàng Nhà nước nên sớm mở rộng quyền nhập, xuất khẩu cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện; lập sàn vàng vật chất; công khai giá theo chuẩn thế giới; kiểm soát buôn lậu bằng nghiệp vụ, chứ không phải bằng siết cung.

“Quota chỉ là giải pháp tình thế. Mục tiêu cuối cùng phải là thị trường minh bạch, công bằng, không để người dân nghèo phải mua vàng với giá đắt hơn nước ngoài”, TS. Lê Xuân Nghĩa nhấn mạnh.

Nhiều vi phạm trong lĩnh vực kinh doanh vàng

Cũng tại diễn đàn, ông Nguyễn Đức Lê – Phó Phòng Nghiệp vụ Quản lý Thị trường (Bộ Công Thương) cho biết, trong thời gian qua, Bộ Công Thương, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cũng đã tăng cường kiểm tra thị trường kinh doanh vàng. “Góc khuất” ở đây chính là kiểm định vàng trang sức, do không thống kê được số cơ sở kinh doanh vàng trang sức, chất lượng vàng do cơ sở tự công bố lại không yêu cầu bắt buộc nên xảy ra không ít vi phạm.

“Thực tế kiểm tra, chúng tôi đã phát hiện nhiều sản phẩm có tuổi vàng không đồng nhất. Người tiêu dùng mua sản phẩm không so sánh được chất lượng sản phẩm cùng loại của các đơn vị khác nhau. Trong khi thị trường có muôn vàn loại vàng (vàng Hàn Quốc, Thái Lan, Ý, vàng mỹ nghệ gắn thêm đá quý, 18K, 24K...)”, ông Nguyễn Đức Lê cho hay.

Đáng nói, nhiều cơ sở, đơn vị kinh doanh vàng trang sức khai báo sai về chất lượng vàng, sai lệch về trọng lượng so với thông tin, số liệu công bố của sản phẩm.

“Chưa kể là chúng ta chưa xác nhận được nguồn gốc của vàng và gặp khó khăn trong vấn đề truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Chính vì vậy, câu hỏi đặt ra là có nên nhập vàng về hay không? Lượng vàng cung ứng để sản xuất vàng trang sức như vậy đã đủ chưa?”, đại diện Bộ Công Thương nói.

Trước tình trạng đó, đề cập về giải pháp, ông Nguyễn Đức Lê cho rằng, công tác kiểm tra thị trường giúp cho việc nâng cao năng lực của các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh vàng trang sức đáng kể.

Do đó, để khắc phục những tồn tại và nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh vàng, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đề xuất: Cần phải có khung pháp lý và tiêu chuẩn rõ ràng; Cần ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc vàng; Có chế giám sát rủi ro, năng lực kiểm định tốt hơn, chứng thực được sản phẩm của mình; Bảo vệ người tiêu dùng bằng việc minh bạch thông tin, có cơ chế bồi thường cho người tiêu dùng nếu xảy ra rủi ro.

Bên cạnh đó, đại diện Bộ Công Thương cũng kiến nghị các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh vàng trang sức cần nghiên cứu thành lập mô hình khu vực thí điểm kinh doanh vàng trang sức (tuyến phố) tham gia truy xuất nguồn gốc rõ ràng, công khai xếp hạng uy tín của các cửa hàng vàng nhằm tạo động lực để các cơ sở đầu tư vào việc sáng chế sản phẩm, nâng cao chất lượng sản phẩm, thêm lựa chọn cho người tiêu dùng.

Qua đó, hình thành các thương hiệu vàng trang sức uy tín, nâng cao chất lượng sản phẩm vàng trang sức của Việt Nam, cũng như góp phần lành mạnh hóa thị trường vàng Việt Nam.