Sáng 29/9, Ủy ban Kinh tế đã tiến hành Thẩm tra đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021, dự kiến Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022.

Phiên họp dưới sự chủ trì của Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh. Dự phiên họp còn có đại diện thường trực Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội; đại diện lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ngân hàng Nhà nước, các cơ quan, tổ chức hữu quan cùng các thành viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội tham gia họp trực tiếp từ điểm cầu Nhà Quốc hội và trực tuyến.

Phát biểu mở đầu phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, năm 2021 là năm đặc biệt với nhiều sự kiện lớn của đất nước nhưng cũng phải đối mặt với diễn biến phức tạp, khó lường của đại dịch Covid-19 tác động đến đời sống người dân và các hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động của các cơ quan, tổ chức. Các hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống của người dân đang chịu ảnh hưởng rất tiêu cực và dự báo vẫn có khả năng kéo dài trong thời gian tới. Do vậy, cần đánh giá toàn diện, khách quan thực trạng nền kinh tế Việt Nam, các chính sách ứng phó đối với đại dịch Covid-19 trong năm 2021, đề xuất, khuyến nghị chính sách nhằm hỗ trợ nền kinh tế vượt qua khó khăn, duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh, đồng thời, chuẩn bị những điều kiện cơ bản và các kịch bản phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội trong năm 2022.

Ghi nhận 8 kết quả nổi bật

Trình bày tình hình thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021, dự kiến Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương đã nêu rõ 8 kết quả nổi bật trong thực hiện Nghị quyết số 124/2020/QH14 của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021.

Theo đó, năm 2021 đã chuẩn bị tốt nhất và tổ chức thành công Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp; thông qua các kế hoạch 5 năm về kinh tế - xã hội, ngân sách Nhà nước, đầu tư công trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19, bảo đảm an ninh, an toàn, hiệu quả.

Hai, tiếp tục thực hiện "mục tiêu kép" linh hoạt trong bối cảnh mới. Với quan điểm chăm lo, bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người dân là trên hết, trước hết, nhờ sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự nỗ lực, cố gắng, phối hợp chặt chẽ của các cơ quan Trung ương và địa phương, nhất là các lực lượng tuyến đầu chống dịch như y tế, quân đội, công an.... Đến nay, tình hình phòng, chống dịch đã có chuyển biến tích cực.

Ba, kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát dưới 4%, các cân đối lớn của nền kinh tế cơ bản được giữ vững, thu NSNN ước vượt dự toán, cơ bản bảo đảm nguồn lực cho công tác phòng, chống dịch bệnh và các nhiệm vụ cấp bách khác; bội chi NSNN trong phạm vi dự toán. Huy động vốn đầu tư toàn xã hội ước đạt 35% GDP, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước tăng 10,7% so với năm 2020. Mặt bằng lãi suất bình quân giảm; tỷ giá và thị trường ngoại tệ ổn định; dự trữ ngoại hối Nhà nước tiếp tục được củng cố.

Bốn, công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu lực, hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật tiếp tục được xác định là nhiệm vụ trọng tâm. Thứ trưởng cho biết đang khẩn trương xây dựng trình Quốc hội Luật sửa đổi, bổ sung 10 luật .

Năm, các hoạt động văn hóa, xã hội được tổ chức dưới nhiều hình thức phù hợp với tình hình dịch bệnh, nhất là tăng cường ứng dụng công nghệ, trực tuyến.

Sáu, các hoạt động đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ được thúc đẩy mạnh mẽ.

Bảy, quốc phòng, an ninh được bảo đảm, trật tự, an toàn xã hội được tăng cường.

Tám, công tác đối ngoại được triển khai đồng bộ, toàn diện, linh hoạt, hiệu quả, phù hợp với bối cảnh tình hình dịch bệnh, nhất là ngoại giao vaccine; tăng cường hiệu quả hợp tác giữa Việt Nam và các đối tác quốc tế, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định và thuận lợi cho phát triển, nâng cao vị thế của quốc gia trên trường quốc tế.

Một bộ phận cán bộ quản lý các cấp còn hạn chế, né tránh, sợ trách nhiệm

Thứ trưởng Trần Quốc Phương cũng nêu 8 nhóm hạn chế khó khăn. Theo đó, dự kiến 4/12 chỉ tiêu chủ yếu chưa đạt mục tiêu đề ra. Gồm tốc độ tăng trưởng GDP ước 3,5-4% (mục tiêu là 6%) tốc độ tăng năng suất lao động xã hội ước 3,7% (mục tiêu là 4,8%) tỷ trọng đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp vào tăng trưởng ước 28% (mục tiêu từ 45-47%)và mức giảm tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ước khoảng 0,5-1% (mục tiêu 1-1,5%).

Tăng trưởng kinh tế ước chỉ đạt 3,5-4%; kinh tế vĩ mô còn tiềm ẩn một số rủi ro, sức ép lạm phát tăng; xuất khẩu giảm tốc trong khi giá hàng hóa nhập khẩu tăng mạnh, ước nhập siêu cả năm khoảng 02 tỷ USD; xuất, nhập khẩu còn phụ thuộc vào một số ít thị trường và khu vực FDI, tỷ trọng xuất khẩu của khu vực kinh tế trong nước còn thấp.

Còn tình trạng đứt gãy chuỗi sản xuất, chuỗi cung ứng; lưu thông hàng hóa có lúc, có nơi ách tắc cục bộ, đặc biệt là vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Các thị trường tài chính, bất động sản, chứng khoán có thời điểm tăng nóng. Tiến độ giải ngân vốn đầu tư công chưa đạt yêu cầu đề ra, nhất là vốn ODA và vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài . Khu vực dịch vụ gặp khó khăn nghiêm trọng, nhất là du lịch, dịch vụ lưu trú, ăn uống, vận tải hành khách.

Hạn chế tiếp theo được nêu tại báo cáo là công tác phòng, chống dịch có lúc, có nơi còn chủ quan, lơ là, chưa quán triệt đầy đủ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo; tổ chức triển khai các giải pháp chưa thống nhất, chưa quyết liệt, nhất là trong thực hiện yêu cầu giãn cách.

Có địa phương còn nóng vội khi nới lỏng các biện pháp phòng, chống dịch; chưa chuẩn bị kỹ lưỡng, thay đổi nhanh, thiếu nhất quán trong ban hành biện pháp phòng, chống dịch, gây bức xúc trong xã hội, nhất là quy định đi lại của người dân, lưu thông hàng hóa, tạo ra ách tắc cục bộ, chậm được tháo gỡ.

Số ca nhiễm bệnh tăng nhanh, tỷ lệ tử vong cao; lượng vaccine tiếp nhận chưa đáp ứng yêu cầu. Năng lực hệ thống y tế bộc lộ nhiều hạn chế, nhất là ở cấp cơ sở. Việc triển khai công tác cứu trợ, bảo đảm an sinh xã hội tại một số địa bàn, nhất là các khu cách ly còn khó khăn do số lượng người cần được hỗ trợ là rất lớn. Hoạt động dạy và học trực tuyến còn bất cập - Thứ trưởng báo cáo.

Theo báo cáo, năm 2021 tình hình sản xuất kinh doanh và đời sống một bộ phận người dân gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là người lao động làm việc trong các khu công nghiệp, lao động tự do...; sức chống chịu của nền kinh tế suy giảm mạnh.

Dưới tác động nghiêm trọng của dịch bệnh Covid-19, số lượng người lao động thiếu, mất việc làm gia tăng; đời sống tinh thần, tâm lý của người dân bị tác động mạnh, nhất là tại các địa bàn thực hiện giãn cách xã hội; số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới dự báo giảm so với năm 2020, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường vẫn ở mức khá cao; tỷ lệ nợ xấu có xu hướng tăng .

Trong các nguyên nhân của hạn chế yếu kém, theo Thứ trưởng, một số cơ quan Trung ương, địa phương, cá nhân còn lơ là, chủ quan, mất cảnh giác trong công tác phòng, chống dịch Covid-19, nhất là chưa đánh giá kịp thời mức độ nghiêm trọng của biến thể Delta để có các giải pháp phù hợp; công tác chỉ đạo, điều hành có lúc, có nơi còn chậm, lúng túng, chưa quyết liệt, chưa nắm chắc tình hình.

Năng lực một bộ phận cán bộ quản lý các cấp còn hạn chế, né tránh, sợ trách nhiệm; việc thực hiện các biện pháp, hướng dẫn của Trung ương về phòng, chống dịch, lưu thông hàng hóa, tổ chức sản xuất an toàn chưa nghiêm, thiếu linh hoạt; công tác phối hợp chưa hiệu quả, còn vướng mắc về thể chế chưa được tháo gỡ; chưa kịp thời sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các cơ chế, chính sách để đáp ứng yêu cầu thực tiễn; thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, người dân còn bất cập.

Tập trung tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp

Cũng tội phiên họp, các đại biểu đã có đánh giá về các chính sách hỗ trợ kinh tế, an sinh xã hội; kết quả, tỷ lệ giải ngân các gói hỗ trợ, công tác điều hành, phối hợp thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 của các địa phương; và cho rằng cần đánh giá tổng thể các nguồn lực đã chi cho công tác phòng, chống dịch bao gồm các nguồn chi từ ngân sách Nhà nước, đóng góp của tổ chức cá nhân, các nguồn hỗ trợ.

Các đại biểu chỉ ra việc thu ngân sách Nhà nước dự kiến hụt thu khá lớn sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc triển khai nhiệm vụ của ngân sách Trung ương, tình trạng giải ngân đầu tư công vẫn đang rất chậm, tác động lớn đến thực hiện các mục tiêu tăng trưởng, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn đầu tư; cơ cấu lại và cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước quá chậm; nguy cơ lạm phát; thu hút vốn FDI giảm, xuất khẩu, lưu thông hàng hóa, nông sản gặp khó khăn.

Ủy ban Kinh tế họp phiên toàn thể lần thứ 2, thẩm tra báo cáo của Chính phủ về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021, dự kiến Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022

Tập trung trao đổi về dự báo tình hình thế giới và trong nước, trước nguy cơ tụt hậu và lỡ nhịp với xu hướng phục hồi kinh tế thế giới, các đại biểu đề nghị làm rõ động lực tăng trưởng trong nước từ tiêu dùng nội địa, đầu tư công và FDI và từ xuất khẩu để có biện pháp phù hợp. Theo đó, các đại biểu đề nghị làm rõ nhiệm vụ những tháng còn lại ưu tiên đầu tiên tập trung chỉ đạo thực hiện mục tiêu kép, quan tâm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, cần sớm có kế hoạch nghiên cứu gói hỗ trợ phục hồi sản xuất trong điều kiện bình thường mới; cần có biện pháp quyết liệt thực hiện cổ phần hóa doanh nghiệp và thoái vốn để tăng thêm nguồn thu ngân sách trong bối cảnh chi ngân sách rất lớn hiện nay.

Bày tỏ tán thành với chủ trương chuyển trạng thái từ mục tiêu "không có Covid-19" sang thích ứng an toàn, linh hoạt và kiểm soát hiệu quả dịch bệnh Covid-19 của Chính phủ, đại biểu Vũ Tiến Lộc cho rằng để thực hiện được mục tiêu này cần phải có kế hoạch, lộ trình, khung quy định với những phương án cụ thể để tùy mức độ tình hình của dịch sẽ có những phương án ứng xử của chính quyề,n doanh nghiệp, người dân. Từ đó có áp dụng thống nhất giữa các địa phương để người dân doanh nghiệp có thể chủ động trong sản xuất và sinh hoạt, có biện pháp dự phòng, tạo an tâm cho môi trường đầu tư.

Về các biện pháp phục hồi kinh tế, nếu như đại biểu Vũ Tiến Lộc cho rằng mở cửa là giải pháp quan trọng nhất thì đại biểu Phạm Đức Ấn thì cho rằng cần “giã đông nền kinh tế” sau thời gian dài giãn cách. Theo đó, các đại biểu cho rằng bên cạnh tiếp tục triển khai các gói hỗ trợ đã ban hành thì Chính phủ cần tiếp tục nghiên cứu có thêm các gói hỗ trợ lớn hơn, mạnh hơn, cần có chương trình kích cầu sớm; giải quyết bài toán thiếu hụt lao động, chuyển dịch lao động sau dịch. Lưu ý thận trọng trong ban hành chính sách hướng đúng trọng tâm hỗ trợ, tránh dàn trải, quan tâm đến những đối tượng thực sự khó khăn, quan tâm đến người nông dân.

Phát biểu chỉ đạo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đánh giá cao nội dung báo cáo, ghi nhận những cố gắng của Chính phủ, của các Bộ, ngành, các địa phương, các doanh nghiệp và các tầng lớp nhân dân trong giai đoạn đặc biệt khó khăn vừa qua. Bày tỏ băn khoăn trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, thu ngân sách, cân đối ngân sách khó khăn, đòi hỏi phải cân nhắc kỹ lưỡng các chính sách tài khóa và tiền tệ, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị các cơ quan của Quốc hội phối hợp với các cơ quan hữu quan để tổ chức hội nghị chuyên đề về vấn đề này, qua đó, cẩn trọng tham mưu, đề xuất chính sách tài khóa, tiền tệ, giữ vững chỉ tiêu lạm phát và có giải pháp thực hiện cụ thể.

Kết luận phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, qua thảo luận, các đại biểu ghi nhận mặc dù gặp nhiều khó khăn, vẫn có một số điểm sáng nổi bật trong điều hành kinh tế vĩ mô năm 2021. Bên cạnh đó, tình hình kinh tế - xã hội năm 2021 còn nổi lên một số vấn đề khó khăn trong tiếp cận các chính sách, gói hỗ trợ; công tác chỉ đạo, điều hành phòng, chống dịch có nơi, có lúc còn chậm, chưa quyết liệt, chưa nắm chắc tình hình; việc thực hiện các biện pháp, hướng dẫn của Trung ương chưa được đồng bộ và thống nhất. Trong thời gian tới, cần tiếp tục kiên trì mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát dịch bệnh, khẩn trương, quyết liệt thực hiện các gói hỗ trợ người dân, doanh nghiệp đã ban hành; xem xét ban hành các gói hỗ trợ tiếp theo. Xây dựng các kịch bản chi tiết với lộ trình mở cửa nền kinh tế phù hợp với diễn biến của dịch bệnh…

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nêu rõ, trên cơ sở ý kiến của các đại biểu, Ủy ban Kinh tế sẽ xây dựng hoàn thiện báo cáo thẩm tra, gửi xin ý kiến các đại biểu và các cơ quan của Quốc hội để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại phiên họp thứ 4 và trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 2 tới.

Hà Lan