Thu ngoài lãi là điểm sáng trong bức tranh KDKQ ngân hàng tư nhân quý III

Trong báo cáo cập nhật ngành ngân hàng công bố gần đây, SSI Research duy trì quan điểm tích cực đối triển vọng ngành trong giai đoạn quý IV/2025 và cả năm 2026. 

Các chuyên gia chỉ ra 4 yếu tố chính được kỳ vọng sẽ tiếp tục hỗ trợ đà tăng trưởng lợi nhuận gồm: tăng trưởng tín dụng duy trì bền vững, chất lượng tài sản cải thiện dần, NIM có dấu hiệu ổn định trở lại, và thu từ nợ xấu đã xóa phục hồi mạnh hơn sau khi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng chính thức có hiệu lực từ ngày 15/10/2025. 

Theo đó, nhóm phân tích dự báo lợi nhuận toàn ngành sẽ tăng tốc, từ khoảng 15% trong năm 2025 lên 18% trong năm 2026.  

Nhìn lại quý III/2025, SSI Research ước tính tổng lợi nhuận trước thuế quý III/2025 của 13 ngân hàng trong phạm vi nghiên cứu ước đạt 74,9 nghìn tỷ đồng (+23% svck, gần như đi ngang so với quý trước). Mức tăng trưởng so với cùng kỳ phần nào được hỗ trợ bởi nền lợi nhuận thấp trong quý III/2024. Kết quả có sự phân hóa rõ rệt giữa các ngân hàng, trong đó, CTG, VPB và OCB ghi nhận kết quả vượt kỳ vọng, ngược lại, STB, VIB và BID thấp hơn dự báo.  

Một điểm sáng trong lợi nhuận đến từ các công ty chứng khoán thuộc sở hữu trực tiếp của ngân hàng, đặc biệt là tại ACB, TCB và VPB. Nhờ đó, thu nhập ngoài lãi ghi nhận tăng trưởng mạnh, với thu nhập từ phí tăng 21% svck và thu nhập từ chứng khoán kinh doanh & chứng khoán đầu tư tăng gấp 33 lần svck.  

Thu nhập lãi thuần cũng được thúc đẩy bởi tăng trưởng tín dụng tích cực. Trong số 13 ngân hàng trong danh sách theo dõi, nhóm ngân hàng TMCP tiếp tục ghi nhận tăng trưởng tín dụng cao hơn so với nhóm quốc doanh, lần lượt đạt +4,5% và +4,0% so với quý trước. 

Các ngân hàng có mức tăng tín dụng cao trong quý gồm VPB (+8,3% so với quý trước), TCB (+6,1%), ACB (+5,6%) và MBB (+5,5%). Ngược lại, HDB ghi nhận mức giảm bất ngờ -3,3% so với quý trước do bán khoản nợ trị giá 10,5 nghìn tỷ đồng cho Ngân hàng Vikki trong quý III/2025. Nếu loại trừ giao dịch này, tăng trưởng tín dụng của HDB trong quý III chỉ giảm nhẹ -1,3 điểm% so với quý trước.

SSI Research chỉ ra rằng ngoại trừ HDB có tín dụng giảm tốc, động lực tăng trưởng tín dụng chính của nhóm ngân hàng TMCP trong quý III/2025 tiếp tục tập trung vào lĩnh vực bất động sản và xây dựng (+6,84% so với quý trước) và cho vay mua nhà (+6,65% so với quý trước). Cho vay đối với các công ty chứng khoán cũng ghi nhận mức tăng mạnh, đặc biệt tại VPB, MBB và TCB, nhờ diễn biến thuận lợi của thị trường chứng khoán trong kỳ. 

NIM ổn định và chất lượng tài sản phân hóa

Trong khi đó, biên lãi ròng (NIM) quý III của các ngân hàng theo dõi tiếp tục thu hẹp 4 điểm cơ bản so với quý trước, phản ánh áp lực chi phí huy động vốn và cạnh tranh về lãi suất cho vay. 

Cụ thể, trong quý, các ngân hàng tiếp tục gia tăng tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR), đồng thời giảm tỷ trọng đầu tư vào trái phiếu ngân hàng, qua đó hỗ trợ duy trì NIM. Mặc dù vậy, NIM toàn hệ thống vẫn giảm nhẹ 4 điểm cơ bản so với quý trước xuống còn 3,14% trong quý III, với tác động chủ yếu đến từ diễn biến NIM của hai ngân hàng HDB (-151 điểm cơ bản) và STB (+46 điểm cơ bản). 

Tại HDB, NIM giảm chủ yếu do phí cam kết giải ngân giảm mạnh (-51,5% svqt) cùng với tăng trưởng tín dụng âm svqt. Ngược lại, STB ghi nhận NIM mở rộng nhờ ghi nhận lại khoản thu nhập lãi liên quan đến Khu công nghiệp Phong Phú, giúp lợi suất tài sản tăng 65 điểm cơ bản svqt.

Nếu loại trừ các yếu tố bất thường trên, NIM cơ bản hầu như đi ngang svqt ở mức 3,02%.

Về triển vọng NIM trong quý cuối năm, SSI Research chỉ ra rằng từ cuối quý III, một số ngân hàng ngừng áp dụng lãi suất cố định 2-3 năm cho vay mua nhà cũng như điều chỉnh tăng lãi suất cố định 1 năm. Ở chiều huy động, lãi suất tiền gửi tăng 20–80 điểm cơ bản trên hầu hết kỳ hạn trong tháng 10/2025, trong đó mức tăng cao 50–80 điểm cơ bản chủ yếu đến từ chương trình khuyến mại ngắn hạn (2 tuần đến 1 tháng) nhằm thu hút tiền gửi mà không làm ảnh hưởng quá nhiều đến xu hướng về chi phí vốn.

"Với độ trễ giữa chu kỳ điều chỉnh lãi vay và lãi huy động, chúng tôi kỳ vọng NIM sẽ tương đối ổn định trong quý IV (± 5 bps svqt), và có thể phục hồi nhẹ trong năm 2026 khi lợi suất tài sản dần cải thiện", nhóm phân tích nhận định.

Ngoài ra, về chất lượng tài sản, tổng số dư nợ xấu trong quý III/2025 ước tăng nhẹ +1,5% svqt, cho thấy chất lượng tài sản nhìn chung đã ổn định. Tuy nhiên, diễn biến vẫn phân hóa giữa các ngân hàng.

Các ngân hàng ACB, VIB, VPB, CTG và BID ghi nhận cải thiện, trong khi STB, OCB, MBB và HDB ghi nhận chất lượng tài sản giảm sút; phần còn lại duy trì tương đối ổn định. MBB gây bất ngờ khi nợ xấu tăng 23% svqt, chủ yếu đến từ các khoản vay tái cơ cấu của khách hàng năng lượng tái tạo đang trong quá trình đàm phán lại hợp đồng mua bán điện (PPA) với EVN. Các khoản này dự kiến sẽ được phân loại lại về nhóm 1 trong quý IV/2025.

Trong khi đó, nợ nhóm 2 tăng 14,4% svck trong quý III đảo ngược xu hướng giảm của quý trước, với mức tăng đáng kể tại STB, HDB và VPB. Ngoài ra, việc nợ nhóm 5 tiếp tục gia tăng tại nhóm NHTMCP – đây là yếu tố cần tiếp tục theo dõi do áp lực trích lập dự phòng sẽ tăng nếu quá trình thu hồi kéo dài quá hai năm.

Đáng chú ý, một số ngân hàng có nợ xấu tăng mạnh trong quý như TPB, OCB và HDB chưa có sự gia tăng về chi phí tín dụng tương ứng. Ngược lại, CTG và TCB lại áp dụng cách tiếp cận thận trọng hơn khi tăng mạnh dự phòng rủi ro. Sự khác biệt này khiến tỷ lệ bao phủ nợ xấu toàn hệ thống tăng lên 93,7% (so với 88% trong quý II/2025), dù chi phí tín dụng bình quân giảm nhẹ xuống 1,13%.