Nhà ở đại chúng, nhà ở bình dân hay nhà ở giá rẻ là phân khúc được nhắc đến nhiều trong khoảng 3 năm trở lại đây, bởi nhu cầu ở thực của khách hàng luôn chiếm trên 80%. Theo khảo sát của Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam, nhu cầu nhà ở của người dân thuộc phân khúc trung, cao cấp (giá từ 25 triệu đồng/m2 trở lên) chỉ chiếm từ 20-30% nhu cầu thị trường và tập trung chủ yếu ở các đô thị lớn. Trong khi đó, nhu cầu về Nhà ở xã hội, nhà ở bình dân (giá dưới 25 triệu đồng/m2) chiếm đến 70-80% nhưng nguồn cung lại đang rất thiếu.

Đánh giá về phân khúc bất động sản này, ông Đỗ Viết Chiến, Tổng Thư ký Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA)  nhìn nhận: Trong thời gian qua, nhận biết được những diễn biến của thị trường, khá nhiều đơn vị phát triển bất động sản đã chủ động thay đổi hoặc điều chỉnh chiến lược kinh doanh bằng cách đầu tư sang loại hình căn hộ bình dân. Đây là những tín hiệu đáng mừng cho thị trường cũng như những người có thu nhập thấp. Tuy nhiên, những vướng mắc, khó khăn cả về thể chế và năng lực, chiến lược của các chủ đầu tư, cũng như sự kiểm soát nguồn tài chính bất động sản… vẫn là những rào cản khiến phân khúc nhà ở này chưa đáp ứng được kỳ vọng. Riêng phân khúc nhà ở xã hội chưa đáp ứng được nhu cầu của xã hội xuất phát từ nhiều nguyên nhân.

Cụ thể, về phía các doanh nghiệp, phần lớn những doanh nghiệp bất động sản không mấy mặn mà đầu tư vào loại hình nhà ở này, xuất phát từ một số nguyên nhân: Lợi nhuận thấp và giá bán phải theo mức giá trần, khống chế ở mức không vượt quá 10%, con số này quá thấp so với việc đầu tư vào các dự án thương mại.

Còn đối với các cơ quan quản lý nhà nước: Sự thiếu đồng bộ các văn bản pháp luật gây nên tình trạng thiếu quỹ đất. Bên cạnh đó, Nhà nước mới chỉ có một số chính sách dành cho phát triển nhà ở xã hội mà chưa có chính sách về tín dụng cho người có thu nhập thấp. Quỹ đất phát triển nhà ở thương mại giá rẻ, bình dân hiện là những khu vực xa trung tâm, thường thiếu điều kiện về kết nối giao thông, hệ thống hạ tầng xã hội, hạ tầng dịch vụ yếu.

Mặt khác, việc gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng kết thúc, thị trường nhà ở xã hội chững lại cả về nguồn cung lẫn cầu. Sau khi gói vay kết thúc, Chính phủ có quyết định mức cho vay ưu đãi nhà ở xã hội nhưng việc triển khai vẫn dừng lại ở một số văn bản hướng dẫn. Trên thực tế, Chính phủ mới giải quyết được gói tín dụng ưu đãi tiếp theo ở mức 1.000 tỷ đồng thông qua Ngân hàng chính sách xã hội. Nhưng những dở dang, đứt đoạn của việc thực hiện chính sách ưu đãi tín dụng này vẫn là vấn đề lớn. Chính vì thế, chính sách nhà ở xã hội đang không phát triển thêm được, khi chưa có gói tín dụng thay thế gói 30.000 tỷ đồng.

Do đó, để phát triển phân khúc nhà ở xã hội, Hiệp hội Bất động sản Việt Nam đưa ra một số kiến nghị.

Thứ nhất, động lực để các doanh nghiệp đầu tư vào loại hình nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá rẻ là được Nhà nước hỗ trợ về vốn thông qua gói tín dụng 30.000 tỷ đồng, nhưng đã kết thúc vào cuối tháng 3/2016, đến nay vẫn chưa triển khai gói tín dụng hỗ trợ tiếp theo. Do vậy, Nhà nước cần nhanh chóng đưa ra hỗ trợ về mặt tài chính, có thể thông qua một gói tín dụng hỗ trợ khác, hoặc thành lập quỹ đầu tư riêng cho phát triển nhà ở xã hội... tạo cơ hội cho các doanh nghiệp cũng như người mua.

Thứ hai, về quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội, pháp luật về nhà ở đã quy định cụ thể việc dành 20% quỹ đất đã đầu tư hạ tầng (hoặc bằng quỹ nhà ở, hoặc tiền với giá trị tương đương) để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Nếu thực hiện nghiêm túc sẽ tạo được quỹ đất sạch/quỹ nhà ở lớn mà ngân sách Nhà nước không mất nhiều chi phí. Tuy nhiên, trong thời gian qua, việc thực hiện dành quỹ đất/quỹ nhà ở xã hội 20% này còn hạn chế và chưa triệt để, chưa đáp ứng nhu cầu. Do đó, Hiệp hội kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng chỉ đạo các địa phương triển khai rà soát quy hoạch đô thị để xác định cụ thể vị trí, diện tích đất để phát triển từng loại nhà ở, đặc biệt là nhà ở xã hội, nhà ở thương mại với tỷ lệ hợp lý theo quy định của pháp luật về nhà ở.

Thứ ba, cần rà soát, cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực đầu tư, quy hoạch kiến trúc, quản lý đất đai, cấp giấy phép xây dựng, tạo điều kiện giúp đỡ cho các chủ đầu tư hoàn thành các thủ tục hành chính để rút ngắn thời gian đưa dự án vào đầu tư xây dựng kinh doanh.

Thứ tư, cần chú trọng phát triển hệ thống giao thông kết nối các khu vực ngoại thành với nhau và với trung tâm thành phố. Thúc đẩy phát triển hệ thống hạ tầng đô thị và dịch vụ tại các khu vực này để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân sống tại các dự án nhà ở xa trung tâm.