GDP giảm sâu nhất trong lịch sử

Thông tin tại buổi họp báo công bố số liệu thống kê kinh tế - xã hội quý III và 9 tháng năm 2021 diễn ra tại Hà Nội sáng nay (29/9), bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho biết, tổng sản phẩm trong nước (GDP) 9 tháng năm 2021 ước tính tăng 1,42% so với cùng kỳ năm trước do ảnh hưởng nghiêm trọng tới mọi lĩnh vực của nền kinh tế; nhiều địa phương kinh tế trọng điểm phải thực hiện giãn cách xã hội kéo dài để phòng chống dịch bệnh. Đây là một thành công lớn của nước ta trong việc phòng, chống dịch bệnh, duy trì sản xuất kinh doanh.

Theo bà Nguyễn Thị Hương, GDP quý III năm 2021 ước tính giảm 6,17% so với cùng kỳ năm trước, là mức giảm sâu nhất kể từ khi Việt Nam tính và công bố GDP quý đến nay.

Trong mức tăng chung của toàn nền kinh tế, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,74%, đóng góp 23,52%; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 3,57%, đóng góp 98,53%; khu vực dịch vụ giảm 0,69%, làm giảm 22,05%.

Sản xuất nông nghiệp 9 tháng năm 2021 diễn ra trong điều kiện thời tiết tương đối thuận lợi, năng suất cây trồng và chăn nuôi đạt khá. Tuy nhiên, do đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, nhiều địa phương thực hiện giãn cách xã hội làm ảnh hưởng tới chuỗi cung ứng sản xuất – chế biến – tiêu thụ các sản phẩm nông, lâm nghiệp và thủy sản. Trước những khó khăn, thách thức, ngành nông nghiệp đã có nhiều giải pháp ứng phó kịp thời, hiệu quả thể hiện vai trò bệ đỡ của nền kinh tế, bảo đảm nguồn cung lương thực, thực phẩm, hàng hóa thiết yếu, là cơ sở quan trọng để thực hiện an sinh, an dân trong đại dịch.

Trong khu vực công nghiệp và xây dựng, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo là động lực tăng trưởng của toàn nền kinh tế với tốc độ tăng 6,05%; đóng góp 1,53 điểm phần trăm vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế.

Đáng chú ý, theo Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, dịch Covid-19 kéo dài đã làm nhiều doanh nghiệp phải đối mặt với nguy cơ phá sản; chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế bị đứt gãy do các đợt giãn cách liên tiếp, số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới tháng 9 có sự sụt giảm nghiêm trọng cả về số lượng và số vốn đăng ký. Theo đó, trong tháng 9/2021, số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới chỉ đạt 3.899 doanh nghiệp, giảm 62,2% so với cùng kỳ năm 2020; số vốn đăng ký chỉ đạt 62,4 nghìn tỷ đồng, giảm 69,3%.

Tính chung 9 tháng năm 2021, tổng số doanh nghiệp thành lập mới đạt 85,5 nghìn doanh nghiệp, giảm 13,6% so với cùng kỳ năm trước; quy mô vốn đăng ký bình quân một doanh nghiệp thành lập mới đạt 14 tỷ đồng, giảm 3,1%; số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là 90,3 nghìn doanh nghiệp, tăng 15,3%.

Mặt khác, dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động thương mại và dịch vụ. Đặc biệt, tăng trưởng âm trong 9 tháng năm 2021 của một số ngành dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn đã làm giảm mức tăng chung của khu vực dịch vụ và toàn bộ nền kinh tế: Ngành bán buôn, bán lẻ giảm 3,1% so với cùng kỳ năm trước; ngành vận tải kho bãi giảm 7,79%; ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống giảm 23,18%.

Ở chiều ngược lại, ngành y tế và hoạt động trợ giúp xã hội đạt tốc độ tăng cao nhất với mức tăng 21,15%; hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm tăng 8,37%; ngành thông tin và truyền thông tăng 5,24%...

Tăng trưởng GDP sẽ phục hồi nhưng quý IV

Dự báo này được Tiến sĩ Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Việt Nam (BIDV) nêu tại toạ đàm tham vấn chuyên gia về kinh tế xã hội do Văn phòng Quốc hội phối hợp với Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội tổ chức, ngày 27/9.

Theo ông Lực, do ảnh hưởng nặng nề từ dịch bệnh, giãn cách xã hội tại loạt tỉnh, thành nên tăng trưởng quý III có thể âm 2% so với cùng kỳ năm 2020. Nếu GDP quý III âm thì đây là lần đầu tiên từ năm 2000 đến nay, tăng trưởng trong một quý ghi nhận âm.

Ông Lực cho biết dự báo này được đưa ra dựa trên phân tích số liệu, đánh giá 3 trụ cột chính trong tính GDP gồm lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp - xây dựng và dịch vụ. Lĩnh vực giảm sâu nhất vẫn là dịch vụ, đặc biệt là du lịch, lưu trú, nhà hàng, bán lẻ. Từ đầu năm đến nay lĩnh vực dịch vụ giảm 4,7% và dự báo quý III có thể giảm trên 10%.

Trong khi đó, lĩnh vực công nghiệp - dịch vụ duy trì mức tăng dương nhưng cũng chịu tác động nặng nề từ dịch bệnh và các đợt giãn cách xã hội tại 25 tỉnh, thành phố vừa qua. Công nghiệp, động lực lớn của nền kinh tế, tháng 7 gần như không có tăng trưởng và bắt đầu giảm mạnh vào tháng 8. Điều này cho thấy, động lực trụ cột của nền kinh tế đang suy giảm, cần giải pháp cấp bách để vực dậy.

Nếu nhìn vào cụ thể các ngành công nghiệp thì hầu như tất cả lĩnh vực sản xuất công nghiệp chế tạo, chế biến của Việt Nam đều tăng trưởng âm, ví dụ giày dép - 28%, độ uống – 23%...

"GDP quý III có thể âm cho thấy đây là quý khó khăn nhất của nền kinh tế, nhưng chúng ta phải chấp nhận. Dịch bệnh phức tạp, các biện pháp phong toả, giãn cách xã hội quyết liệt tại 25 tỉnh, thành phố trong đó gồm cả hai đầu tàu kinh tế lớn cả nước là Hà Nội, TP.HCM... đã ảnh hưởng, tác động trực diện tới các ngành sản xuất, dịch vụ khiến mức tăng trưởng âm", ông Lực nói.

Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường chính sách công và quản lý Fulbright cũng cho rằng tác động của đợt dịch lần thứ 4 tới tốc độ tăng trưởng rất rõ ràng, và tăng trưởng quý III "chắc chắn sẽ tương đối thấp".

Ông Tự Anh phân tích, với doanh số bán lẻ, nếu như mức giảm tháng 5 và 6 tương đối thấp thì tháng 7 mức giảm khoảng 20% và tháng 8 là 33%. Điều này cho thấy tình trạng kinh tế quý III và các quý tới sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng.

Nhìn vào hoạt động của các doanh nghiệp thì thấy một bức tranh tương tự. Tạm dừng hoạt động, giải thể, lao động không tìm được việc làm rất nghiêm trọng. Một điều "thú vị", theo ông Tự Anh, là đến thời điểm này, theo số liệu của Tổng cục thống kê, mức độ thất nghiệp vẫn rất thấp, chỉ khoảng 2,6%.

"Nếu chúng ta không mở cửa nền kinh tế cho phép giao thương và đi lại, nguy cơ nền kinh tế bị đứt gãy, sụp đổ là rất lớn", ông Tự Anh nói.

Dù vậy, bức tranh kinh tế trong quý cuối năm lại được đánh giá "bật tăng nhanh trở lại" do lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, đầu tư và tiêu dùng lâu nay bị kìm nén sẽ tăng trưởng tốt khi nền kinh tế được mở cửa trở lại. Ông Cấn Văn Lực lưu ý, mức tăng trở lại của GDP quý IV phụ thuộc vào kiểm soát dịch bệnh, đẩy nhanh tiêm vaccine, cũng như cho phép mở cửa nền kinh tế và việc chống dịch theo mô hình mới thực thi hiệu quả ra sao.

Khả năng GDP cả năm nay tăng 3,5-4% theo dự báo của Bộ Kế hoạch & Đầu tư là "hoàn toàn đạt được", theo ông Cấn Văn Lực. Theo tính toán tăng trưởng năm 2021 muốn tăng 3,5% thì GDP quý IV phải tăng gần 5%; còn GDP cả năm muốn tăng 4% thì tăng trưởng quý IV phải khoảng 6%.