Trong khi các doanh nghiệp ở Tây Nguyên đặc biệt lưu tâm đến nâng cấp công nghệ, đổi mới chiến lược, chiến thuật kinh doanh, hướng đến chiến thắng trong áp lực cạnh tranh lớn tại thị trường EU thì các tỉnh Tây Nguyên đặc biệt chú trọng đến củng cố nền tảng sản xuất, phát huy ưu thế, khắc phục nhược điểm cố hữu của nông nghiệp của khu vực.

Đất đai màu mỡ, khí hậu đặc thù, trình độ nông dân tăng lên rất nhiều so với trước, vẫn không đủ bù đắp nhược điểm của nền nông nghiệp có 90% diện tích canh tác thuộc về các nông hộ. Việc mỗi hộ canh tác theo một cách riêng, không tuân thủ đầy đủ các quy chuẩn chất lượng và môi trường, rất khó tạo ra sản phẩm lọt qua các lớp rào kiểm định nghiêm ngặt.

 

Theo Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, để khắc phục nhược điểm lớn đang mắc phải, cách duy nhất là doanh nghiệp liên kết, hợp tác với nông dân và hợp tác xã. Hiện tại, cũng đã có hơn 150.000ha cà phê, tương đương gần 30% tổng diện tích, là vùng nguyên liệu liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân.

Mỗi năm, diện tích này cho sản lượng hơn 400.000 tấn cà phê hạt có chứng nhận chất lượng, bán được giá cao hơn từ 30 - 300 USD/tấn so với giá chung trên thị trường.

Ít liên kết, nhiều tranh mua, tranh bán, tranh sản xuất, nông nghiệp Tây Nguyên chưa xử lý kịp vấn đề của ngành hàng cà phê, hồ tiêu, lại tiếp tục gặp vấn đề ở ngành hàng trái cây, với khủng hoảng thừa sản phẩm trái bơ Booth là ví dụ nóng hổi. Từ mức gần 100.000/kg cách đây vài năm, hiện, giá trái bơ Booth chỉ còn dưới 10.000 đồng, mà rất khó bán.

 

Ông Nguyễn Xuân Thái, Giám đốc công ty Cổ phần đầu tư An Thái - một trong số các doanh nghiệp ở tỉnh Đăk Lăk đầu tư sâu và rộng vào nông nghiệp, với nhiều sản phẩm có thể mở rộng tiêu thụ tại thị trường EU nhận định, đây là cơ hội để doanh nghiệp bước vào thị trường khó tính hơn. Tuy nhiên, cũng gặp không ít khó khăn bởi doanh nghiệp chúng ta có bề dày nhưng so với các doanh nghiệp cà phê trên thế giới thì họ còn mạnh hơn mình rất nhiều. Chính vì thế chúng ta đang phải chiến đấu với những gã khổng lồ. 

Theo Bà Nguyễn Thị Xuân Hương, Giám đốc Công ty Cổ phần sản xuất và dịch vụ nông nghiệp Hương Cao Nguyên, tỉnh Đăk Lăk cho biết, với cách làm nông đơn lẻ, cảm tính như hiện tại, nông sản làm ra sẽ gặp khó ngay tại thị trường trong nước chứ không đợi khi ra đến thị trường EU.

Để khắc phục tình trạng manh mún tràn lan, bên cạnh các doanh nghiệp lớn tích cực xây dựng vùng nguyên liệu, các hợp tác xã ở Đăk Lăk nói riêng, Tây Nguyên nói chung, đã có bước chuẩn bị kỹ lưỡng. Canh tác theo quy trình VietGap đã trở nên phổ biến; sản xuất cà phê có chứng nhận quốc tế như 4C, UTZ, FairTrade để đáp ứng các thị trường cao cấp, cũng đã thành quen thuộc. Tuy nhiên, hầu hết các hợp tác xã cũng đang trong diện lực bất tòng tâm, chủ yếu vì vấn đề tài chính và kinh nghiệm thương trường.

 

Theo ông Vũ Đình Hoàng, phụ trách các dự án cà phê của HTX Sản Xuất Nông nghiệp & Dịch vụ Minh Toàn Lợi, huyện Krông Năng, tỉnh Đăk Lăk chia sẻ, sau những chính sách hiệu quả trợ giúp nông dân và hợp tác xã, Nhà nước cần quan tâm thúc đẩy hơn nữa các liên kết, nhằm đồng bộ từ khâu đầu vào đến sản xuất và khâu đầu ra thị trường.

Nông dân Tây Nguyên đã được nâng cao về trình độ; đất đai khí hậu khu vực Tây Nguyên có tính đặc thù cao, đảm bảo chất lượng nông sản có thể đáp ứng bất kỳ thị trường khó tính nào. Ở quy mô nhỏ, nông nghiệp Tây Nguyên đã có nhiều đơn vị, doanh nghiệp thành công. Nhưng EVFTA gồm những cam kết lớn cho những thị trường rất lớn. Nông dân, HTX, doanh nghiệp cần nối vòng tay đủ rộng, đủ chặt mới tận dụng được cơ hội, vượt qua được thách thức đang mở ra.