Tiêu thụ HRC có dấu hiệu phục hồi

Theo số liệu từ Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), tiêu thụ thép cuộn cán nóng (HRC) trong tháng 8 tăng 26% so với cùng kỳ năm ngoái lên hơn 620.000 tấn. So sánh với tháng 7, con số này tăng 7,2%. Đây là tháng có lượng tiêu thụ tăng tháng thứ 4 liên tiếp (so sánh với từng tháng trong năm). Trong đó, lượng xuất khẩu hiện đang chiếm khoảng 40%.

Cụ thể, xuất khẩu thép HRC trong tháng 8 đạt 252.456 tấn, gần như không đổi so với cùng kỳ năm ngoái nhưng tăng 16% so với tháng 7.

Tín hiệu tiêu thụ HRC tháng 8 cải thiện xuất hiện trong bối cảnh hoạt động sản xuất ống thép, cán nguội (có HRC là nguyên liệu đầu vào) cũng đang tích cực, với mức tăng trưởng lần lượt 11,7% và 16,3%. Tiêu thụ của những sản phẩm đầu ra của HRC cũng tăng trưởng tốt như cán nguội (31%) hay tôn mạ (32%).

Bên cạnh đó, hiện Việt Nam cũng đang khởi xướng điều tra thép HRC nhập khẩu từ Trung Quốc và Ấn Độ. Điều này tác động tích cực đối với các nhà sản xuất thép HRC nội địa.

Cuộc điều tra này bắt đầu từ cuối tháng 7, với nguyên đơn là Hoà Phát và Formosa. Hai doanh nghiệp này cho rằng thép nhập khẩu từ từ Ấn Độ và Trung Quốc bán phá giá tại Việt Nam với biên độ 27,83%.

Trước đó, trong một báo cáo công bố hồi tháng 7, Hoà Phát cho biết lượng thép HRC nhập khẩu giá thấp tràn vào thị trường Việt Nam trong nửa đầu năm 2024 tăng mạnh (6 triệu tấn, tăng gấp rưỡi cùng kỳ 2023 và vượt mức tăng trưởng toàn thị trường) gây nên sức ép lớn cho việc tiêu thụ thép HRC của Hòa Phát tại thị trường nội địa.

Trong khi đó, giá HRC tại thị trường Việt Nam tuy có tăng lên một nhịp ngắn trong tháng 2 nhưng đã giảm liên tục từ tháng 3 đến hết quý II.

Hiện tại, Việt Nam chỉ có hai doanh nghiệp sản xuất thép HRC với công suất tối đa khoảng 8 triệu tấn đối với Formosa (5 triệu tấn) và Hoà Phát (3 triệu tấn).

Ngoài ra, Hoà Phát đang dồn lực triển khai xây dựng dự án Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất 2, quy mô 5,6 triệu tấn thép cuộn cán nóng/năm. Hiện tại dự án Dung Quất 2 đã hoàn thành 80% tiến độ phân kỳ 1 và 50% phân kỳ 2. Theo tiến độ hiện nay, phân kỳ 1 dự kiến sẽ có sản phẩm chạy thử nóng lò cán đầu tiên vào cuối năm 2024.

Tuy nhiên, tính chung 8 tháng đầu năm, tiêu thụ HRC chỉ phục hồi nhẹ 2,2%, trong đó, xuất khẩu giảm 25,4% so với cùng kỳ năm ngoái.

Những thách thức từ thị trường xuất khẩu

Mặc dù có tín tín hiệu tốt nhưng thị trường thép thế giới những tháng gần đây nổi lên làn sóng phòng vệ thương mại. Liên tiếp các nước áp dụng các biện pháp chống bán phá giá hoặc thực hiện các cuộc điều tra chống bán phá giá thép nhập khẩu.

Trong đó, đối với mặt hàng thép HRC của Việt, chỉ tính riêng trong tháng 8, Ấn Độ và EU điều tra chống bán phá hàng nhập khẩu từ Việt Nam.

Theo trang Business Standard, các nhà sản xuất thép Ấn Độ đã báo động tình trạng nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc chuyển hướng qua Việt Nam theo hiệp định thương mại tự do Ấn Độ-ASEAN trong một thời gian. Việc nhập khẩu với giá thấp hơn đã tác động đến giá thép  trong nước.

Còn với EU, khối này điều tra phá giá thép HRC nhập khẩu từ Việt Nam từ ngày 1/4/2023 đến ngày 31/3/2024. Giai đoạn điều tra thiệt hại là từ ngày 1/1/2021 đến ngày 31/3/2024.

EU là thị trường tiêu thụ thép các loại lớn thứ hai của Việt Nam (sau ASEAN), chiếm 25% tỷ trọng; Ấn Độ đứng thứ 5 với 4%.

Mặc dù vậy, chuyên gia cho rằng các doanh nghiệp sản xuất HRC “được” nhiều hơn “mất” trong làn sóng phòng vệ thương mại đối với thép hiện nay.

Trao đổi với chúng tôi ông Đào Minh Châu, Phó Giám đốc Phân tích cổ phiếu tại Chứng khoán SSI, cho biết hiện tại tỷ lệ tiêu thụ HRC ở thị trường nội địa vẫn cao hơn so với xuất khẩu.

“Do đó, nếu thép HRC của Việt Nam bị EU, Ấn Độ áp thuế, nhưng đồng thời Việt Nam cũng áp thuế nhập khẩu với mặt hàng này các doanh nghiệp hưởng lợi nhiều hơn là thiệt hại. Bởi hơn 6 triệu tấn hàng nhập khẩu đã bị chặn. Nhưng nếu Việt Nam không áp thuế HRC nhập khẩu, Hoà Phát sẽ gặp khó khăn lớn bởi năm sau họ tăng công suất”, ông Châu nói.

Câu hỏi đặt ra lúc này là nếu EU và Ấn Độ áp thuế chống bán phá HRC nhập khẩu từ Việt Nam, liệu các doanh nghiệp có đẩy mạnh nguồn cung hơn cho nội địa hơn, từ đó giảm giá bán cho các doanh nghiệp sử dụng HRC làm nguyên liệu không?

Đây cũng là vấn đề mà các doanh nghiệp sản xuất tôn mạ, ống thép dưa ra hồi tháng 6 để phản đối việc điều tra chống phá giá thép HRC nhập khẩu. Họ cho rằng hàng nội địa đang thiếu nguồn cung và giá luôn cao hơn so với hàng nhập khẩu.

Chia sẻ với chúng tôi, lãnh đạo của một doanh nghiệp thép cho rằng giá HRC mua từ doanh nghiệp nội địa sẽ không giảm ngay cả trong trường hợp EU và Ấn Độ áp thuế.

“Họ (doanh nghiệp sản xuất HRC nội địa) sẽ vẫn duy trì giá bán hơn hàng nhập khẩu ngay cả khi bị áp thuế ở thị trường nước ngoài và tập trung ở nội địa. Tính đến đầu tháng 10, mức chênh lệch giữa giá nhập khẩu và trong nước vẫn duy trì khoảng 20 USD/tấn. Lý do là hàng Trung Quốc đang bị Việt Nam khởi kiện chống bán phá giá nên nguồn hàng từ quốc gia này giảm đi”, vị này cho biết.

Trước đó, trong bản kiến nghị phản đối việc điều tra chống bán phá giá thép HRC nhập khẩu, các doanh nghiệp sản xuất tôn mạ, ống thép cho biết nguồn HRC không đáp ứng đủ nhu cầu. Dù giá bán HRC nội địa cao hơn nhưng các doanh nghiệp này vẫn mua để đáp ứng yêu cầu xuất xứ của một số thị trường xuất khẩu. Mức chênh lệch cao nhất ghi nhận hồi tháng 3/2023 với 89 USD/tấn.

Dẫu vậy, với việc thị trường còn nhiều yếu bất định như sự phục hồi của thị trường thế giới, xu hướng điều tra chống bán phá giá, bầu cử Mỹ,... chuyên gia cho rằng các doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với những rủi ro khi tăng công suất.

"Có thể sản lượng của các nhà máy vẫn tốt nhưng họ sẽ phải cắt giảm giá bán nhiều hơn nếu thị trường không như kỳ vọng", ông Đào Minh Châu nhận định.