Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), với diễn biến phức tạp, khó lường của dịch do virus Corona trong những ngày gần đây và những động thái của Chính phủ Trung Quốc trong việc hạn chế giao dịch hàng hóa để tránh tình trạng tập trung đông người tạo điều kiện cho dịch bệnh có cơ sở lây lan trên diện rộng, dự báo dịch sẽ có những tác động tiêu cực đến thương mại nông lâm thủy sản hai nước.

Trả lời câu hỏi việc đóng cửa biên giới trong một số ngày qua ảnh hưởng ra sao đến xuất khẩu nông sản Việt Nam, tại tọa đàm trực tuyến “Virus Corona tác động thế nào tới kinh tế Việt Nam?” do báo Dân Việt tổ chức, bà Nguyễn Thị Thành Thực, Chủ tịch Cổ phần Bagico cho hay: Đối với hàng hoa quả nói riêng và nông sản Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc nói chung, truyền thống của Việt Nam là xuất tươi và xuất bằng đường bộ sang các chợ truyền thống, chợ buôn của Trung Quốc. Do đó, việc cửa khẩu Việt - Trung tạm ngừng trệ trong một số ngày qua do dịch virus Corona chắc chắn ảnh hưởng nặng nề đến xuất khẩu nông sản Việt.

Phần lớn nông sản Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc trong thời điểm hiện tại là dưa hấu, thanh long và mít. Các loại trái cây này khi xuất sang thị trường Trung Quốc chủ yếu tập trung tại chợ buôn Giang Nam, Quảng Châu hiện dự kiến đóng cửa đến hết ngày 9/2 trong nỗ lực kiểm dịch. Nhiều xe hàng nông sản Việt hiện bị ngừng trệ ở cửa khẩu, thậm chí phải quay đầu do các bãi cửa khẩu không đủ năng lực cung cấp điện để bảo quản hàng hóa. Ngay cả khi cửa khẩu mở cửa thông thương, nếu chợ Giang Nam không hoạt động trở lại, các xe hàng xuất sang cũng sẽ bị ngừng trệ bên kia biên giới. Do đó, không chỉ doanh nghiệp xuất khẩu, chính những người nông dân và thương lái cũng đang từng phút chờ thông tin liệu chợ Giang Nam có mở cửa vào ngày 10/2 sắp tới hay không.

Còn tại một số quốc gia khác không có đường biên giới giáp ranh Trung Quốc, hoạt động xuất khẩu bằng đường biển chiếm tỷ trọng lớn thì ảnh hưởng của dịch virus Corona sẽ không nặng nề như Việt Nam, nơi xuất khẩu bằng đường biển chiếm tỷ lệ rất thấp. Dù chi phí xuất khẩu bằng đường bộ rất cao nhưng tốc độ thông quan, thời gian từ khâu đóng gói bảo quản hàng hóa đến xuất hàng được rút gọn, khác với xuất khẩu bằng đường biển tốn nhiều thời gian và công đoạn chuẩn bị hơn, gây thiệt hại hơn cho hàng nông sản.

Tuy nhiên, theo bà Thực, không phải đến lúc có dịch bện chúng ta mới gặp khó khăn về xuất khẩu, nếu không có dịch bện này thì thời gian tới chúng ta cũng sẽ phải đối mặt với những khó khăn này.

Một trong những vấn đề khiến nông sản của chúng ta tắc nghẽn ở biên giới từ năm ngoái là quy định nhập khẩu có mã vùng trồng, mã xưởng, dán tem truy xuất nguồn gốc. Nếu như đợt này không xảy ra dịch thì cũng có thể 1-2 tháng tới chúng ta vẫn ách tắc nông sản cửa khẩu. Về vấn đề truy xuất nguồn gốc, chúng ta đang giẫm chân tại chỗ so với năm trước.

Về chính sách, chúng ta đã được Trung Quốc thông báo từ 2 năm trước, nhưng hiện tại chúng ta vẫn chưa có quy định cụ thể về mã vùng trồng, xưởng hay tem truy xuất nguồn gốc. Bản thân Luật Trồng trọt của Việt Nam có Điều 64 về quản lý vấn đề truy xuất nguồn gốc. Tuy nhiên, các văn bản hướng dẫn của Bộ NN&PTNT cũng như UBND các cấp chưa có.

Do đó, bà Nguyễn Thị Thành Thực cho rằng, cần những đề xuất phù hợp để thay đổi tình hình. Đối với mã vùng trồng luôn cố định, không bao giờ thay đổi, nhưng đối với mã xưởng, chúng ta chưa có tiêu chuẩn công nhận.

Bên cạnh đó, theo bà Thực, chúng ta đừng nghĩ rằng bài xích Trung Quốc mà phải làm sao có thể chiếm được thị trường lớn này và có đủ năng lực cạnh tranh với các quốc gia khác. Hiện nay, thương mại điện tử phát triển nhưng mặt hàng của chúng ta vẫn còn kém về chất lượng, mẫu mã thì chúng ta sẽ còn gặp khó khăn hơn trong xuất khẩu nông sản vào thị trường này.

Sang Trung Quốc thì hàng Việt Nam còn quá ít; chúng ta không có chỗ đứng trên thị trường thì hoàn toàn phụ thuộc vào người “đến nhà chúng ta mua mang đi”, bà Thực nhấn mạnh.