PV: Luật Đất đai 2024 được người dân và doanh nghiệp mong chờ,  theo ông đâu là điểm quan trọng của Luật lần này?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Luật Đất đai 2024 có nhiều điểm mới tác động đến mọi đối tượng tham gia thị trường nhà đất. Đối với cá nhân tôi, việc Luật chuẩn hóa phương pháp định giá đất là điểm mới rất quan trọng.

Luật chuẩn hóa 4 phương pháp định giá đất bao gồm: phương pháp so sánh, phương pháp thu nhập, phương pháp thặng dư, phương pháp hệ số điều chỉnh giá đất; đồng thời xác định rõ cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, cơ sở dữ liệu quốc gia về giá là nguồn thông tin đầu vào được ưu tiên khi sử dụng để định giá đất.

Điều này đánh dấu một bước tiến quan trọng, cung cấp cơ sở để định giá đất theo giá thị trường và khắc phục những hạn chế lâu nay trong việc xác định giá đất (đặc biệt là việc xuất hiện hai mức giá), tạo điều kiện cho nhiều mục đích khác nhau như đền bù, giải phóng mặt bằng, nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước, xác định giá trị bất động sản, tính toán chi phí - hiệu quả đầu tư dự án, đồng thời rõ ràng quy định trách nhiệm của các bên liên quan…

Đối với doanh nghiệp và chủ đầu tư, việc áp dụng bảng giá đất sát với giá thị trường hơn có thể làm tăng chi phí sử dụng đất. Đồng thời, việc xây dựng bảng giá đất hàng năm giúp cho giá đất tiệm cận thị trường song cũng sẽ làm tăng áp lực về nguồn nhân lực, công nghệ, trách nhiệm đối với địa phương.

PV: Nhắc đến giá đất, việc bỏ khung giá đất tại Luật Đất đai mới sẽ là một quy định mang tính đột phá thưa ông?

Luật sự Nguyễn Thanh Hà: Từ hoạt động thực tiễn, có thể thấy quy định về khung giá đất chưa thực sự đem lại hiệu quả, việc bỏ khung giá đất trong Luật Đất đai mới được cho là một nội dung mang tính đột phá, ảnh hưởng rất lớn tới thị trường bất động sản ở Việt Nam.

Việc bỏ khung giá đất đồng nghĩa với việc Nhà nước sẽ không áp dụng mức giá tối thiểu và tối đa với từng loại đất, thay vào đó trước khi ban hành ra bảng giá đất của từng địa phương thì UBND tỉnh, thành phố sẽ căn cứ vào các nguyên tắc điều chỉnh giúp các tỉnh, thành phố thể hiện trách nhiệm trong quyết định giá đất dựa trên quy chuẩn, phương pháp định giá, hợp xu thế để xây dựng bảng giá đất phù hợp. Từ đó đảm bảo quyền lợi khi được bồi thường của người dân vì tiền đền bù tăng theo giá đất, đẩy nhanh tiến độ giao đất cho các chủ đầu tư để tiến hành các dự án.

Việc bỏ khung giá đất đồng thời có thể thúc đẩy bất động sản minh bạch hơn, hạn chế tình trạng đầu cơ, găm giữ đất đai, đặc biệt phổ biến tại các vùng nông thôn. Khi khung giá đất và giá đất thị trường ngang nhau thì dẫn đến thuế, phí chuyển nhượng đất cao hơn so với hiện tại từ đó làm giảm đi tính hấp dẫn của việc đầu tư vào đất đai. Giá đất cũng có thể giảm, về lâu dài sẽ giúp thị trường nhà đất lành mạnh, không còn hiện tượng trục lợi.

Ngược lại, bãi bỏ khung giá đất có thể khiến giá nhà tăng vì giá đất là một trong các yếu tố cấu thành lên giá nhà. Điều này ảnh hưởng rất lớn tới nhiều người vì không phải ai cũng có đủ kinh tế để mua nhà, mà giá nhà hiện tại đã cao so với thu nhập trung bình của một bộ phận người lao động. Các doanh nghiệp bất động sản cũng có thể rơi vào khó khăn, sức ép lớn từ giá đất tăng sẽ khiến chủ đầu tư tối ưu hóa nhằm giảm chi phí đầu tư, làm chững thị trường bất động sản, trong khi nhu cầu về nhà ở đang rất bức thiết.

Chính vì vậy, các cơ quan quản lý Nhà nước cần có những chính sách thận trọng, bám sát tình hình thực tế để giúp người dân và doanh nghiệp thích ứng và có những điều chỉnh phù hợp.

PV: Theo ông, Luật Đất đai 2024 có hiệu lực sớm sẽ tác động như thế nào đến thị trường ?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà:  Luật Đất đai có hiệu lực sớm sẽ tạo đà thúc đẩy cho sự khởi sắc thị trường bất động sản thời gian tới. Khi các dự án bất động sản được phát triển, doanh nghiệp hoạt động trở lại thì sẽ tạo ra nhiều công ăn việc làm cho người dân. Đồng thời, kéo theo hàng loạt ngành khác có liên quan như vật liệu xây dựng, các ngành dịch vụ cung cấp đầu vào...phát triển trở lại.

Luật đã sửa đổi những bất cập, không hợp lý cũng như bổ sung những quy định cấp thiết từ thực tiễn để giải quyết vướng mắc cho nhà đầu tư, doanh nghiệp cũng như thị trường bất động sản, tháo gỡ sớm nhiều điểm nghẽn cho thị trường địa ốc.

Ngoài việc loại bỏ khung giá đất đã nêu trên, luật mới cho phép mở rộng hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp của cá nhân và các quy định về tập trung đất nông nghiệp, tích tụ đất nông nghiệp. Điều này sẽ thúc đẩy phát triển nông nghiệp quy mô lớn, thu hút được sự tham gia của các doanh nghiệp, từ đó bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, quy mô sản xuất hàng hóa nông sản ngày càng lớn.

Luật còn đưa ra khung pháp lý cho bất động sản du lịch trong khi trước đây là "vùng trống" khiến các dự án nhà ở thương mại suốt thời gian dài không được phê duyệt. Luật mới có hiệu lực sẽ giúp các địa phương có cơ sở phê duyệt các dự án nhà ở thương mại, giải quyết được những ách tắc của nhiều nơi.

Tôi hy vọng Luật mới cũng sẽ giải quyết được vấn đề phát triển thị trường bất động sản theo kiểu “bong bóng”, mục tiêu là phát triển thị trường bất động sản bền vững.

PV: Theo ông, những tồn đọng của thị trường sẽ được giải quyết dứt điểm khi Luật mới đi vào thực tiễn?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Luật Đất đai, kết hợp cùng Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản 2023 liên quan chặt chẽ đến thị trường bất động sản. Việc có hiệu lực sớm đồng thời bộ ba luật sẽ giúp cho thị trường phát triển an toàn, lành mạnh. Đặc biệt, sẽ là công cụ pháp lý ngăn chặn thổi giá bất hợp lý như thời gian qua.

Luật Đất đai 2024 được xem là luật tương đối toàn diện với những quy định cụ thể trong việc gia tăng tính minh bạch cũng như tháo gỡ nút thắt của thị trường còn tồn đọng hiện nay. Do đó, việc các điều khoản của Luật Đất đai 2024 được thi hành sớm hơn dự kiến có thể xem là một điều hoàn toàn có lợi cho thị trường cũng như doanh nghiệp, đồng thời giúp đồng bộ với các luật có liên quan khác cũng cùng có hiệu lực từ 1/7/2024.

Luật Đất đai đã bỏ khung giá và quy định bảng giá đất để áp dụng cho các trường hợp như tính tiền thuê đất, tính thuế sử dụng đất, thuế thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất... Điều này có nghĩa Nhà nước sẽ tiếp cận với giá bất động sản theo giá trị thị trường, không theo khung giá đất Nhà nước ban hành 5 năm một lần như trước. Bảng giá này sẽ được cập nhật hằng năm, tiệm cận với giá thị trường, người dân hưởng lợi hơn khi bị thu hồi đất. Ngoài ra, luật mới sẽ xử lý triệt để tình trạng trốn thuế, khai thấp giá bán, bán "hai giá" khi chuyển nhượng bất động sản. Tuy nhiên, vẫn cần có độ trễ nhất định để sự tác động này làm cho thị trường trở nên chặt chẽ hơn.

Xin cảm ơn ông!