Nhận định về bức tranh triển vọng chung của kinh tế Việt Nam, HSBC cho hay trong khi tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam bắt đầu giảm tốc những tháng đầu năm do mặt hàng xuất khẩu điện thoại giảm, hoạt động sản xuất cũng có dấu hiệu chững lại ít nhiều, doanh số bán lẻ lại tăng trưởng mạnh mẽ.

Tăng trưởng sản xuất và xuất khẩu chậm lại do tác động của tình hình thế giới

Cụ thể, sau mức tăng trưởng ấn tượng 17% trong 6 tháng đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm ngoái, xuất khẩu của Việt Nam bắt đầu nửa sau năm với đà tăng thấp hơn so với kỳ vọng. Trong tháng 7, kim ngạch xuất khẩu của cả nước chỉ tăng 8,9%, thấp hơn nhiều mức dự báo 26,6% mà HSBC đưa ra trước đó. Nguyên nhân chính là do lĩnh vực điện tử tăng trưởng chậm lại, đặc biệt là mặt hàng điện thoại.

“Mặc dù xu hướng này không hẳn là một bất ngờ trong bối cảnh lạm phát tác động lên thu nhập thực tế và sự dịch chuyển từ hàng hóa sang dịch vụ ở phương Tây, điều đáng ngạc nhiên chính là ảnh hưởng của nó được thể hiện trong dữ liệu thương mại của Việt Nam", các chuyên gia HSBC cho biết.

Theo đó, xuất khẩu các mặt hàng điện thoại thông minh, TV… đã chịu tác động đáng kể khi Samsung báo cáo nhu cầu với hàng điện tử tiêu dùng suy yếu trong quý II. Bù lại, kim ngạch xuất khẩu dệt may và da giày lại tăng trưởng mạnh, đạt 30% so với cùng kỳ năm ngoái, một phần do hiệu ứng cơ sở thuận lợi trên nền so sánh với mức thấp của năm 2021 - thời điểm các làn sóng dịch COVID-19 bùng phát ở trong nước.

Trong khi đó, tăng trưởng nhập khẩu cũng giảm, chỉ tăng nhẹ 3,4% so với mức tăng hai con số trong những tháng trước. Một phần nguyên nhân là do giá năng lượng giảm, nhờ vậy làm giảm các hóa đơn nhập khẩu hàng hóa như sắt thép, than đá và dầu thô. Một điểm đáng lưu ý mà nhóm nghiên cứu HSBC chỉ ra là nhập khẩu các mặt hàng liên quan đến điện thoại giảm 8% so với cùng kỳ năm ngoái, điều có thể gia tăng sự đình trệ trong chu kỳ điện tử tiêu dùng. Cán cân thương mại vẫn đi ngang trong tháng 7.

"Như chúng tôi đã nhấn mạnh trước đây, Việt Nam có khả năng sẽ có năm thứ hai liên tiếp thâm hụt tài khoản vãng lai, gây áp lực đối với đồng Việt Nam", báo cáo của HSBC nhận định.

Liên quan đến hoạt động sản xuất, chỉ số PMI cũng đang có dấu hiệu tương tự. Mặc dù vẫn ở ngưỡng mở rộng, PMI tháng 7 giảm nhẹ xuống 51,2 điểm. Các chỉ số chính, bao gồm đơn đặt hàng mới và đơn đặt hàng xuất khẩu mới cũng giảm bớt.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, Việt Nam vẫn cho thấy hoạt động sản xuất mạnh mẽ hơn hầu hết các nước trong khu vực, đặc biệt khi phần lớn châu Á chứng kiến sự thu hẹp về đơn đặt hàng xuất khẩu mới. Các doanh nghiệp tiếp tục tuyển dụng nhiều lao động hơn, chỉ số lao động việc làm tăng lần thứ tư liên tiếp. Mặc dù tăng trưởng sản xuất có thể chậm lại trong những tháng tới, HSBC cho rằng vẫn duy trì triển vọng tích cực.

Điểm sáng từ tiêu dùng

Theo HSBC, bất chấp bức tranh bên ngoài kém tươi sáng và những tác động của nó, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục gặt hái thành công nhất định.

Cụ thể, tăng trưởng doanh thu bán lẻ ghi nhận mức cao kỷ lục hơn 55% so với cùng kỳ năm ngoái. Mặc dù một phần do hiệu ứng cơ sở thuận lợi trên nền so sánh với mức thấp của năm 2021, đà tiêu thụ tiếp tục tăng mạnh đối với cả hàng hóa và dịch vụ. 

Đặc biệt, trong lĩnh vực dịch vụ, doanh số các ngành liên quan đến du lịch đang nổi bật hơn cả với mức tăng trưởng hai con số bốn tháng liên tiếp. Việt Nam đã thu hút hơn 350.000 khách du lịch quốc tế trong tháng 7, gấp ba lần so với mức trung bình hàng tháng trong nửa đầu năm 2022, đưa tổng lượt khách đến Việt Nam tính đến thời điểm hiện tại lên 1 triệu. Trong đó, khách du lịch đến từ Hàn Quốc (25%), châu Âu (13%) và Mỹ (10%) chiếm gần một nửa tổng số du khách, sau đó là tới nhóm khách du lịch đến từ các nước ASEAN với sự quan tâm ngày càng gia tăng.

Báo cáo cũng thông tin Việt Nam đang cấp 6.000 visa mỗi ngày cho khách du lịch Ấn Độ, cao hơn nhiều so với con số 250 trước đại dịch. Năm 2022, Tổng cục Du lịch Việt Nam phấn đấu đạt mục tiêu 5 triệu khách du lịch, cũng như thúc đẩy hợp tác nhiều hơn với các đại sứ nước ngoài và thực hiện các chiến dịch du lịch, nhắm đến các thị trường mới như Ấn Độ và Trung Đông.

Tuy nhiên, HSBC lưu ý một vấn đề đang dần hữu hình là khả năng nguồn cung lao động trong ngành liệu có thể theo kịp với nhu cầu gia tăng hay không, vì một số địa điểm du lịch nổi tiếng đã được báo cáo là chưa mở cửa trở lại hoàn toàn do thiếu hụt lao động.

Áp lực lạm phát mạnh hơn trong nửa cuối năm

Đề cập đến vấn đề lạm phát trong báo cáo, theo HSBC, lạm phát toàn phần tăng 0,4% so với tháng trước, tương đương với 3,1% so với cùng kỳ năm ngoái, gần như khớp với dự báo của HSBC.

Theo phân tích của các chuyên chuyên gia HSBC, đà lạm phát giảm nhẹ trong tháng 7 do chi phí vận tải và giá dầu giảm. Ngoài ra, nguyên nhân cũng bao gồm việc giảm thuế môi trường đối với các loại nhiên liệu khác nhau vào đầu tháng 7, với thuế xăng và diesel giảm một nửa xuống mức tương ứng 1.000 đồng/lít và 500 đồng một lít.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, thực phẩm tiếp tục gây bất ngờ với mức tăng 1,4% so với tháng trước. Ngoại trừ giá gạo ổn định, các mặt hàng khác đều tăng giá đáng kể, từ thịt lợn và dầu ăn đến rau củ, do chi phí vận chuyển và thức ăn chăn nuôi cao hơn. Ngoài lương thực, lạm phát cơ bản tiếp tục phục hồi, phản ánh tình hình tiêu dùng hộ gia đình được cải thiện.

"Do đó, mặc dù lạm phát tương đối thấp, nhưng vẫn cần theo dõi sát đà lạm phát. Theo chúng tôi, áp lực lạm phát sẽ mạnh hơn bắt đầu từ nửa cuối năm 2022, đẩy lạm phát toàn phần tạm thời vượt mức trần 4% của Ngân hàng Nhà nước trong một vài quý", HSBC khuyến nghị.

Tình hình này làm dấy lên câu hỏi về thời điểm Ngân hàng Nhà nước bắt đầu bình thường hóa chính sách tiền tệ. Nhìn chung, Việt Nam là một trong số ít các ngân hàng trung ương châu Á chưa bắt đầu chu kỳ thắt chặt. Tuy nhiên, mặc dù giữ nguyên lãi suất chính sách ở mức 4,0%, nhưng lãi suất trên thị trường mở đã được đẩy lên 3,8% vào ngày 26/7, từ mức 2,5% trước đó.

"Trong bối cảnh FED đang tiếp tục thắt chặt, chúng tôi tin rằng động thái này là một tín hiệu theo hướng thắt chặt, nhưng trước hết bằng cách rút bớt thanh khoản. Chúng tôi kỳ vọng quý III sẽ là thời điểm bắt đầu chu kỳ thắt chặt của Ngân hàng Nhà nước, có thể là 50 điểm", HSBC nhận định.