Phát biểu tại Hội nghị, ông Lê Hoàng Tài, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại cho biết, trong xuất khẩu mặt hàng hàng thủy sản, các hiệp định thương mại tự do (FTA) trước đây đều yêu cầu xuất xứ thuần túy ở Việt Nam nhưng với Hiệp định RCEP cho phép con giống, nuôi trồng tại Việt Nam và xuất khẩu mà vẫn được hưởng ưu đãi. 

Hiện nay, Việt Nam xuất khẩu thủy sản sang hơn 160 thị trường trên thế giới; trong đó xuất khẩu sang các nước thành viên RCEP chiếm trên 63% thị phần xuất khẩu và chủ yếu sang thị trường các nước ASEAN, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc với sự tăng trưởng khả quan.

Riêng 5 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam đạt khoảng 4,5 tỷ USD, tăng hơn 44,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng cá tra và tôm đạt khoảng 2,8 tỷ USD.

Theo ông Lê Hoàng Tài, những thành tựu trong những năm qua cũng là dấu ấn để khẳng định vị trí của ngành thủy sản Việt Nam như một trong những ngành có triển vọng đủ sức cạnh tranh và thâm nhập mạnh hơn vào thị trường các quốc gia thành viên RCEP.

Ông Nguyễn Mạnh Đồng, Bí thư thứ 3, Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản chia sẻ, Nhật Bản là đảo quốc địa hình đồi núi, diện tích đất nông nghiệp hạn chế và luôn nằm trong các quốc gia tiêu thụ thuỷ sản nhiều nhất thế giới. Đây cũng là quốc gia nhập khẩu thuỷ sản lớn thứ 3 thế giới cả về lượng và trị giá trong năm 2019. 

5 năm trở lại đây, các nước xuất khẩu nhiều thuỷ sản nhất vào thị trường Nhật Bản gồm Trung Quốc, Mỹ, Chile, Liên bang Nga, Việt Nam, Thái Lan. Ở góc độ sản phẩm, mặt hàng được Nhật Bản nhập khẩu nhiều nhất trong 5 năm qua là tôm đông lạnh, cá hồi Thái Bình Dương đông lạnh, phile cá ngừ chế biến…

Về xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sang Nhật Bản, ông Nguyễn Mạnh Đồng thông tin thêm, năm 2021 tổng trị giá xuất khẩu đạt 1,33 tỷ USD, giảm 7% so với năm 2020, chiếm 74% trị giá xuất khẩu nhóm hàng nông, thuỷ sản sang thị trường này.

Thống kê từ Hải quan Nhật Bản cho thấy, sản phẩm thuỷ sản mà Việt Nam xuất khẩu nhiều nhất sang Nhật Bản gồm tôm đông lạnh chiếm tỷ trọng 22% trong tổng nhập khẩu tôm của Nhật Bản; tôm chế biến chiếm 36% tổng nhập khẩu tôm chế biến của Nhật Bản; bạch tuộc chiếm 38% tổng nhập khẩu bạch tuộc của Nhật Bản… Đối thủ cạnh tranh của Việt Nam tại thị trường Nhật Bản với mặt hàng tôm, cua đều là Indonesia, Ấn Độ, Trung Quốc…

Cũng theo ông Nguyễn Mạnh Đồng, người dân Nhật Bản hiện nay rất ưa chuộng sản phẩm thuỷ sản chế biến sẵn, tiện dụng. Nhìn chung người tiêu dùng Nhật Bản khá khó tính trong chất lượng và độ tươi ngon của thuỷ sản. Đây là những điều các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản phải đặc biệt lưu ý.

Bà Nguyễn Thị Thu Thuỷ, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Xuất khẩu (Cục Xúc tiến thương mại) nhấn mạnh rằng bên cạnh thuận lợi, Hiệp định RCEP cũng mang tới những sức ép cạnh tranh đối với hàng thủy sản. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp thủy sản phải chủ động để thích ứng, nỗ lực chinh phục, biến thách thức thành cơ hội.

Ngoài ra, để tận dụng được những ưu đãi trong Hiệp định RCEP làm nâng cao lợi thế so sánh của ngành thủy sản Việt Nam, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải tìm hiểu thật kỹ quy tắc xuất xứ, đặc biệt là quy tắc xuất xứ cộng gộp nội khối. Hơn nữa, các doanh nghiệp cần đáp ứng tốt các quy định về biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động - thực vật (SPS) và rào cản kỹ thuật trong thương mại (TBT) của các nước nhập khẩu đối với sản phẩm thủy sản. Đây đang là khâu yếu của thủy sản Việt Nam.

Chính vì vậy, Hội nghị giao thương trực tuyến thủy sản Việt Nam với các thị trường RCEP 2022 ngoài việc tạo diễn đàn giúp doanh nghiệp thuỷ sản Việt Nam tìm kiếm đối tác tại thị trường RCEP, còn là cơ hội để các doanh nghiệp tìm hiểu kỹ hơn về yêu cầu thị trường, hàng rào kỹ thuật của các nước thành viên RCEP.

Sau phiên toàn thể, sẽ diễn ra các phiên giao thương trực tuyến giữa các doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp từ các nước thành viên RCEP. Đây chính là cơ hội tốt để doanh nghiệp thuỷ sản Việt Nam giới thiệu, quảng bá về doanh nghiệp và sản phẩm, phát triển thêm các mối khách hàng tiềm năng từ thị trường RCEP.

Theo Bộ Công Thương, Hiệp định RCEP chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2022 đang mở ra những cơ hội mới cho các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản tham gia các chuỗi giá trị và sản xuất mới trong khu vực; đồng thời giúp doanh nghiệp có thể đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng thủy sản vào thị trường các nước thành viên, đặc biệt là khi xuất khẩu sang thị trường các đối tác thương mại hàng đầu như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc… nhờ quy tắc xuất xứ được nới lỏng.