Bộ Tư pháp đề xuất trường hợp giao đất ở cho cá nhân và trường hợp giao đất, cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư thì tiền đặt trước tham gia đấu giá quyền sử dụng đất tối đa là 50% trên giá khởi điểm, thay cho mức tối đa 20% như hiện nay.

Ngày 24/9, báo cáo tại cuộc họp về dự thảo Nghị quyết của Chính phủ quy định "xử lý khó khăn, vướng mắc trong hoạt động đấu giá tài sản", Cục Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) cho hay, tình trạng trả giá cao bất thường sau đó bỏ cọc, thông đồng, dìm giá, thao túng giá trong đấu giá đất thời gian qua tại một số địa phương gây ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh thị trường bất động sản; tiềm ẩn nhiều nguy cơ về an ninh, trật tự; tác động đến phát triển kinh tế - xã hội.

Tình trạng nêu trên xuất phát từ một số nguyên nhân như: Giá khởi điểm thấp so với giá thị trường, từ đó tiền đặt cọc tham gia đấu giá thấp (tối đa 20%) cùng với thời gian nộp tiền trúng đấu giá dài, dẫn đến nhiều người dân, nhà đầu tư không có nhu cầu sử dụng đất cũng tham gia đấu giá, cố tình "thổi giá" trục lợi; tình trạng khan hiếm nguồn cung đất nền tại Hà Nội khiến giá đất tăng đột biến...

Thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư; Công văn của Văn phòng Đảng ủy Chính phủ, Bộ Tư pháp có trách nhiệm hoàn thiện thể chế các nhóm vấn đề: Nghiên cứu sửa đổi ngay quy định nâng mức tiền đặt trước của cá nhân tham gia đấu giá từ tối đa 20% lên 50%; xem xét, xử lý hình sự đối với trường hợp trúng đấu giá nhưng bỏ cọc; nâng mức xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự khi tham gia đấu giá đối với trường hợp vi phạm khác...

Cục Bổ trợ tư pháp cho rằng việc xây dựng Nghị quyết của Chính phủ quy định xử lý khó khăn, vướng mắc về đấu giá quyền sử dụng đất trong trường hợp giao đất, cho thuê đất theo quy định của Luật Đất đai là rất cần thiết.

Theo Cục Bổ trợ tư pháp, hiện trong dự thảo Nghị quyết quy định, trường hợp giao đất ở cho cá nhân, cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư thì tiền đặt trước tham gia đấu giá quyền sử dụng đất tối thiểu là 10% và tối đa là 50% giá khởi điểm.

Dự thảo Nghị quyết cũng nêu rõ: Người trúng đấu giá quyền sử dụng đất đối với trường hợp giao đất ở cho cá nhân vi phạm nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá dẫn đến quyết định công nhận hủy kết quả đấu giá, sẽ bị cấm tham gia đấu giá 6 tháng đến 5 năm. Có trách nhiệm thanh toán đầy đủ chi phí tổ chức đấu giá, giá dịch vụ và các chi phí liên quan khác của cuộc đấu giá đó theo thông báo của cơ quan có thẩm quyền...

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú cho rằng cần cân nhắc đề xuất cấm tham gia đấu giá từ 6 tháng đến 5 năm, bởi Điều 70 của Luật Đấu giá tài sản hiện hành chỉ áp dụng biện pháp cấm đối với các trường hợp liên quan đến dự án đầu tư và khai thác khoáng sản.

Bên cạnh đó, việc nâng mức tiền đặt cọc lên đến 50% được coi là một biện pháp răn đe rất mạnh mẽ. Người tham gia sẽ không dám bỏ cọc vì sẽ mất một khoản tiền rất lớn. Do đó, việc bổ sung hình phạt cấm tham gia là không cần thiết.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú cũng cho rằng khi đã có quy định về tiền đặt cọc cao và bị mất khi bỏ cọc thì việc thu thêm các khoản phí khác là không có nhiều giá trị và chỉ làm phức tạp thêm vấn đề.

Thứ trưởng Phan Chí Hiếu băn khoăn với đề xuất nâng mức cọc tối đa lên 50%. Ông cho rằng nếu áp dụng mức này, các địa phương sẽ có xu hướng áp dụng mức kịch trần, dẫn đến hậu quả là không có người tham gia đấu giá hoặc chỉ có các doanh nghiệp lớn, chuyên đi đấu giá để bán lại tham gia, có thể làm gia tăng tình trạng trục lợi.

Theo Thứ trưởng Phan Chí Hiếu, nguyên nhân chính của việc bỏ cọc là do giá khởi điểm quá thấp so với giá thị trường nên ông kiến nghị tập trung vào việc định giá khởi điểm sát với giá thị trường, khi đó mức cọc 20% cũng đã là một khoản tiền rất lớn mà không ai dám bỏ.

Đồng thời, quy định mức cọc hợp lý, linh hoạt và nên giao quyền quyết định mức cọc cụ thể cho bên có tài sản đấu giá, nghiên cứu áp dụng các chế tài bổ sung theo pháp luật dân sự như bồi thường thiệt hại, chi trả các chi phí phát sinh để tăng trách nhiệm của người trúng đấu giá.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh chỉ đạo rà soát lại tất cả các nội dung để sớm hoàn thiện dự thảo Nghị quyết trên cơ sở tiếp thu đầy đủ tinh thần chỉ đạo, song khi cụ thể hóa thành quy định, chính sách phải hết sức chặt chẽ, có cơ sở pháp lý rõ ràng, đảm bảo khả năng áp dụng thực tiễn và hiệu quả quản lý nhà nước.