Phân tích về những nguyên nhân khiến tỷ giá tăng cao tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam phiên thứ 2 do Báo Người Lao Động tổ chức sáng 25/4, Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú cho biết cách đây một tuần, VND mất giá tới 5,9% so với USD nên NHNN phải đưa ra thông tin trong trường hợp cần thiết để ổn định tỷ giá sẽ dùng quỹ dự trữ ngoại hối để bán can thiệp.

Đến nay tỷ giá chỉ còn mất giá khoảng 4,8% so với cuối năm 2023, tuy cao nhưng vẫn là tích cực so với nhiều thị trường như Đài Loan (Trung Quốc) 5,96%; Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thụy Sĩ.

Nguyên nhân khiến tỷ giá biến động là do USD Index đang ở mức cao nhất từ xưa tới nay, tình trạng giảm cầu đầu tư, chính sách bảo hộ của các nước lớn.

"Về chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và các nước, chúng tôi kỳ vọng Fed hạ lãi suất nhưng đến nay vẫn chưa có thông tin chính sách. Ngoài ra, tâm lý lo sợ căng thẳng xung đột ở khu vực Trung Đông khiến giá vàng nhảy vọt. Chưa bao giờ giá vàng thế giới lên vượt 2.400 USD/ounce… đã tác động tới tỷ giá và tác động trực tiếp tới doanh nghiệp xuất nhập khẩu của Việt Nam", ông nói.

Một nguyên nhân nữa là lãi suất VND giảm nhanh làm cho mất cân đối giữa lãi suất VND và USD cũng làm đẩy tỷ giá tăng lên. Xuất nhập khẩu tương đối sôi động nên nguồn ngoại tệ cho nhập khẩu cũng tiêu tốn ngoại tệ không nhỏ. Trường hợp xuất khẩu khó khăn, nguồn ngoại tệ nhập về sẽ ít đi. Kiều hối vẫn chảy về nhưng thường mạnh vào cuối năm. Ngoài ra, tâm lý thị trường cũng ảnh hưởng làm tỷ giá đi lên.

Vì sao giá USD "chợ đen" lại cao hơn giá USD ngân hàng?

Liên quan đến tỷ giá, từ góc độ doanh nghiệp, Ông Nguyễn Văn Thứ - Chủ tịch HĐQT Công ty CP thực phẩm G.C (GC Food) cho biết thị trường chính của GC Food là Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, ASEAN – cũng đang gặp khó khăn do đồng tiền nội tệ bị thấp so với USD.

Theo ông các doanh nghiệp xuất khẩu bán hàng bằng USD nên khách hàng mong muốn giảm giá để bù đắp trượt giá. Đây là áp lực của các doanh nghiệp xuất khẩu.

Để giữ thị trường, chúng tôi có giảm giá cho một số hợp đồng, điều này khiến cho biên lợi nhuận của doanh nghiệp giảm. Do ảnh hưởng tình hình trên thế giới, chi phí đầu vào của doanh nghiệp đang tăng, ảnh hưởng hiệu quả kinh doanh nhưng về Việt Nam bán USD cho ngân hàng giá không cao như giá ngoài thị trường khiến doanh nghiệp không đủ bù đắp chi phí, ông Thứ cho hay.

Doanh nghiệp xuất khẩu khi bán USD cho ngân hàng theo giá quy định chứ không bán được theo giá tự do. Như hiện nay, giá bán USD cho ngân hàng cao nhất chỉ khoảng 25.400 VND, nhưng ngoài thị trường có thể lên tới gần 26.000 VND.

Trong khi chi phí đầu vào tăng, khiến sản phẩm bị cạnh tranh về giá và giảm biên lợi nhuận, ông Thứ cho hay.

Chia sẻ về thông tin giá USD trên thị trường "chợ đen cao hơn giá tại ngân hàng", Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết đây là chuyện bình thường.

Vì giá USD tự do cao hơn nên mới cần có sự điều hành của NHNN với mong muốn ổn định thị trường tỷ giá chứ không phải tỷ giá ở ngân hàng lại cao hơn cả bên ngoài.

Trong điều kiện hiện nay, cân đối ngoại tệ trên thị trường có những gay gắt hơn thời gian trước bởi tỷ giá đang lên và nguồn ngoại tệ đang căng thẳng, cộng với yếu tố tâm lý nên giá USD chợ đen đang tăng cao.

Đúng là tỷ giá vừa qua có những dao động, tuy nhiên thời gian tới tỷ giá ngân hàng, đặc biệt là tỷ giá trung tâm có thể giữ và giảm dần, thì tỷ giá USD ngoài thị trường cũng sẽ giảm theo. Đây là trạng thái bình thường của nền kinh tế, Phó Thống đốc khẳng định.

Bà Mai Thị Trang, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, NHNN cũng cho biết NHNN đã triển khai rất nhiều giải pháp để ổn định được trường ngoại tệ, hạn chế áp lực gây mất giá VND, cân bằng, hài hòa giữa lãi suất và tỷ giá.

Bà nhấn mạnh trong bối cảnh những yếu tố tác động bên ngoài khó lường, đặc biệt là lạm phát ở Mỹ khiến Fed chưa có động thái rõ ràng về việc có giảm lãi suất hay không. Một số nước như Indonesia vừa tăng lãi suất điều hành… Tất cả những yếu tố trên đều được NHNN theo dõi sát sao.

Trong nước, bối cảnh thị trường cũng có những sức ép nhất định, NHNN đang thực hiện các biện pháp nhằm hạn chế sự biến động quá mức của VND, cho phép Việt Nam hấp thu các cú sốc từ bên ngoài, hướng tới mục tiêu ổn định tâm lý, kỳ vọng thị trường.

Câu chuyện tỷ giá tăng hay giảm trong thời gian tới phụ thuộc vào những bối cảnh kinh tế quốc tế và trong nước. Bối cảnh thế giới diễn biến rất khó lường, đặc biệt là lạm phát của Mỹ và chính sách tiền tệ của Fed.

"Chưa thể dự báo được Fed có giảm lãi suất hay không, trong khi đó yếu tố địa chính trị, giá vàng diễn biến rất khó lường. Trong thời gian tới Vụ Chính sách tiền tệ sẽ phối hợp với Vụ thị trường ngoại hối để can thiệp tỷ giá khi cần thiết, nhằm ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát", bà Trang cho biết.