Phát biểu và giải trình tại phiên họp về kinh tế - xã hội của Quốc hội sáng 1/6 về điều hành lãi suất và tín dụng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng cho biết năm 2022 và năm 2023 chính sách tiền tệ được điều hành trong bối cảnh khó khăn, thách thức. 

"Đối với điều hành lãi suất, nhu cầu giảm lãi suất là mong muốn của doanh nghiệp khi vay vốn. Tuy nhiên, điều hành lãi suất cần được xem xét trong tổng thể điều hành chính sách kinh tế vĩ mô", Thống đốc NHNN nhìn nhận.

Thống đốc Ngân hành Nhà nước nêu hai lý do khiến nền kinh tế buộc phải chấp nhận mặt bằng lãi suất cao những tháng cuối năm 2022. Một là áp lực khi lãi suất quốc tế đồng loạt tăng nhanh, mạnh. Ở trong nước, lạm phát bình quân tăng 3,15% và lạm phát cơ bản bình quân khoảng 5%, cao hơn nhiều mức 1,84% và 0,84% năm 2021.

"Lạm phát tăng nhanh từng tháng trong nửa cuối năm ngoái, nên điều hành tiền tệ không thể chủ quan", bà Hồng cho biết.

Áp lực thứ hai là tiền đồng mất giá khi các nước thắt chặt tiền tệ, đồng USD tăng giá. Thời điểm ba tháng cuối năm ngoái, VND đứng trước áp lực mất giá tới 9-10%, nên khi đó nếu không có giải pháp linh hoạt, đồng bộ sẽ khó ổn định tỷ giá", bà Hồng nói.

Nếu tiền đồng mất giá trên 10%, theo Thống đốc, sẽ khiến doanh nghiệp khó khăn do sản xuất trong nước phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nguyên vật liệu, thâm hụt ngoại tệ lớn. Chưa kể, các doanh nghiệp nội địa vay lượng lớn vốn nước ngoài, khi tiền đồng mất giá sẽ khiến nghĩa vụ trả nợ tăng.

Tương tự, cơ quan quản lý không thể nới room tín dụng vào thời điểm tháng 10/2022 do thị trường khi đó xảy ra vụ việc rút tiền hàng loạt tại Ngân hàng SCB, chưa có tiền lệ và nguy cơ lớn lan sang các nhà băng khác trong hệ thống.

Khi thanh khoản ổn định trở lại, nhà chức trách mới điều chỉnh hạn mức tín dụng. "Những giải pháp, liều lượng chính sách, thời điểm đưa ra đã được cơ quan quản lý cân nhắc, đảm bảo an toàn hệ thống, tạo môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp, người dân", bà Hồng nói.

Bốn tháng đầu năm 2023, tỷ giá ổn định trở lại, lạm phát tăng thấp nên Ngân hàng Nhà nước đã 3 lần điều chỉnh lãi suất điều hành. Động thái này giúp mặt bằng lãi các khoản vay mới giảm bình quân 0,9% một năm so với cuối 2021.

Tháo gỡ các khó khăn, khơi thông dòng vốn

Từ phía doanh nghiệp, Thống đốc cho biết có nhiều nhóm doanh nghiệp, có nhiều doanh nghiệp không có đơn hàng. Theo đó phải tháo gỡ khó khăn đầu ra, các doanh nghiệp cần khai thác thị trường nội địa với 100 triệu dân để thay thế sự suy giảm của thị trường nước ngoài.

Đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ không đủ điều kiện vay vốn cũng không thể tiếp cận vốn ngân hàng, theo đó cần có giải pháp như bảo lãnh vay vốn cho doanh nghiệp này.

Về tín dụng với doanh nghiệp bất động sản, Thống đốc NHNN cho biết nhóm này thường cao hơn so với tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế. Với những khó khăn hiện nay thì 70% là khó khăn về pháp lý, theo đó cần có giải pháp tháo gỡ vướng mắc về pháp lý, các doanh nghiệp phải rà soát giảm giá bất động sản để kích thích tín dụng cho doanh nghiệp và người mua nhà.

"Những tháng đầu năm, NHNN đã chỉ đạo các ngân hàng giảm thủ tục hành chính, cho vay dựa trên phương án khả thi và có khả năng trả nợ và không nhất thiết phải có tài sản đảm bảo", bà Hồng nhấn mạnh.

Thông tin thêm về gói hỗ trợ lãi suất 2% từ nguồn ngân sách 40.000 tỷ đồng, theo Nghị định 31/2022, Thống đốc cho rằng tâm lý e ngại của doanh nghiệp và tổ chức tín dụng khó có thể đánh giá như thế nào là có khả năng phục hồi. Chính phủ cũng đã trình Quốc hội để chuyển nguồn còn lại (khoảng 24.000 tỷ đồng) cho giảm thuế VAT.

Còn về gói tín dụng 120.000 tỷ đồng do 4 ngân hàng thương mại có vốn Nhà nước tự nguyện tham gia để thực hiện mục tiêu 1 triệu căn hộ cho công nhân cũng như người có thu nhập thấp, Bộ Xây dựng đã có hướng dẫn và ủy quyền cho các địa phương công bố danh mục dự án.

Về gói này, nhu cầu về nhà ở xã hội và nhà ở công nhân cao nhưng nhu cầu vay lại là vấn đề, bởi quyết định vay để mua một căn hộ là do người dân. Việc này, theo Thống đốc, sẽ được triển khai trong thời gian tới, đặc biệt trong luật nhà ở hiện nay trình Quốc hội kỳ này đã có điểm "cho phép doanh nghiệp mua nhà để bố trí nhà ở cho công nhân".

"Đây là điểm tích cực để gói tín dụng có thể tăng dư nợ giải ngân", bà Hồng thông tin.

Về việc tái cơ cấu ngân hàng yếu kém, đây là việc tồn đọng, khó xử lý. Thống đốc mong đại biểu quốc hội thấu hiểu, chia sẻ bởi tái cơ cấu một ngân hàng yếu kém trong điều kiện khó khăn càng khó hơn. "Cho đến nay, các ngân hàng yếu kém đã trình cấp có thẩm quyền, Ngân hàng Nhà nước cũng đang xem xét để phê duyệt chủ trương", bà Hồng nói.