Chuyên gia từ Công ty cổ phần Chứng khoán SSI (SSI) cho nhận định, tiêu thụ xe ô tô sẽ giảm tốc tăng trưởng trong năm 2023. Sau năm 2022 tăng trưởng mạnh mẽ, ước tính lượng xe bán ra năm 2023 chỉ tăng 5% so với năm 2022. Tình trạng thiếu chip ô tô và gián đoạn chuỗi cung ứng khả năng sẽ không ảnh hưởng tới thị trường nửa cuối năm 2023.

SSI cho rằng, tình hình kinh tế khó khăn mang lại nhiều thách thức. Khi điều kiện kinh tế xấu đi, tiêu thụ ô tô và giá bán ô tô tại các đại lý có thể không còn cao như trong năm 2022, do người tiêu dùng giảm thiểu chi tiêu trong thời kỳ suy thoái.

Bên cạnh đó, việc mua trả góp một phương tiện mới sẽ đắt đỏ và khó khăn hơn. Các hỗ trợ của Chính phủ (bao gồm cắt giảm lệ phí trước bạ và trì hoãn nộp thuế tiêu thụ đặc biệt) đã kết thúc, do mức tiêu thụ đã trở lại mức trước COVID-19.
Theo SSI, doanh nghiệp ô tô tăng sản xuất tại Việt Nam giúp giảm giá bán xe. Công ty cổ phần Ô tô Trường Hải (THACO, mã chứng khoán: THA) nhà sản xuất ô tô Việt Nam gần đây đã đàm phán thành công để lắp ráp trong nước một số mẫu xe của thương hiệu BMW (X3, X5, 3-Series, 5-Series), tạo áp lực lên các thương hiệu xe sang khác.

Ngoài ra, TC Motor, thương hiệu liên kết giữa Tập đoàn Thành Công và Hyundai Motor cũng đã khánh thành giai đoạn 1 của nhà máy thứ hai tại Việt Nam. Nhà máy trị giá 140 triệu USD này sẽ cung cấp 100.000 chiếc mỗi năm khi được hoàn thành vào năm 2025.

Xe điện có tiềm năng tạo nên sự đột phá cho ngành ô tô tại Việt Nam. Trong năm 2022, Audi và Mercedes-Benz đã chính thức công bố một số mẫu xe điện dành cho phân khúc xe hạng sang. Ở phân khúc xe phổ thông, Hyundai và Kia đều giới thiệu các mẫu xe điện (IONIQ5 và EV6) tại Việt Nam.

Tuy nhiên, còn quá sớm để đánh giá tác động của xe điện tới ngành công nghiệp ô tô tại Việt Nam. Các hãng xe mới bắt đầu thử nghiệm bán để đánh giá sự quan tâm của người tiêu dùng và Chính phủ trong việc chuyển sang loại xe này khi mà Việt Nam chưa có chiến lược phát triển hạ tầng trạm sạc cho xe điện. Hơn nữa, giá của các mẫu xe điện vẫn cao so với các mẫu xe chạy xăng.

SSI tin rằng, Chính phủ cần xem xét 3 việc để tăng tỷ lệ điện khí hóa ngành ô tô. Đó là chính sách thuế ưu đãi đối với xe điện; tăng thuế đối với ô tô chạy bằng năng lượng hóa thạch; đầu tư vào hạ tầng các trạm sạc.

SSI cho biết, nhu cầu bị dồn nén và sự hỗ trợ từ Chính phủ là hai động lực chính giúp ngành phục hồi. Trong năm 2022, với xe bốn bánh đã có 404.635 xe (tăng 33% so với cùng kỳ) được bán ra từ các thành viên Hiệp hội các nhà sản xuất mô tô Việt Nam (VAMA) và con số này vượt xa lượng xe bán ra hàng năm trước COVID-19.

Theo VAMA, tiêu thụ xe nhập khẩu nguyên chiếc đang bắt kịp xe lắp ráp trong nước. Lượng xe nhập khẩu tăng 35% so với cùng kỳ trong năm 2022, trong khi xe lắp ráp trong nước tăng 31% so với cùng kỳ. Ô tô nhập khẩu chiếm một tỷ trọng đáng kể trong tổng  lượng xe bán ra trong vài năm gần đây (khoảng 30 đến 40%). Xu hướng gia tăng này là do hàng loạt thương hiệu mới gia nhập thị trường Việt Nam, đặc biệt là các thương hiệu Trung Quốc được bán với mức giá hấp dẫn.

Giới phân tích cho rằng, nhu cầu bị dồn nén từ khi bùng phát đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy doanh số bán ô tô và xe máy trong năm 2022. Tình trạng thiếu chip bán dẫn đã cản trở hoạt động sản xuất toàn cầu, nhưng lại tạo cơ hội cho các đại lý nâng giá bán cao hơn tới 50% trên mỗi chiếc xe.

Đóng góp vào kết quả kinh doanh chung toàn ngành ô tô có thể kể đến Tổng CTCP Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam (mã chứng khoán: VEA) với kết quả kinh doanh quý IV và cả năm 2022 tăng trưởng đột biến.

Cụ thể quý IV/2022, doanh nghiệp đạt doanh thu thuần 1.267 tỷ đồng, tăng 7,2% so với cùng kỳ; lãi sau thuế tăng 34% so với cùng kỳ năm 2021 lên mức 2.530 tỷ đồng.

Năm 2022, Tổng CTCP Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam đạt 4.748 tỷ đồng doanh thu, tăng 18% so với năm 2021; hoạt động liên doanh liên kết đem về khoản lãi tới 6.984 tỷ đồng, tăng 35% so với cùng kỳ năm 2021.

Doanh nghiệp này báo lãi sau thuế 7.672 tỷ, tăng 32,5% so với năm 2021 và là mức kỷ lục của công ty kể từ năm 2015.
Với Công ty cổ phần CITY AUTO (mã chứng khoán: CTF), năm 2022, doanh nghiệp này đạt doanh thu 6.297 tỷ đồng, tăng 40% so với năm 2021. Lợi nhuận sau thuế đạt 117 tỷ đồng, gấp 2,2 lần cùng kỳ.

City Auto cho biết, trong 9 tháng năm 2022, thị trường kinh doanh ô tô vượt trội với những chính sách nhà nước kích cầu lượng mua của khách hàng, chính sách tối đa hoá lợi nhuận đem đến lợi nhuận cho công ty.

Tuy nhiên quý IV/2022, chính sách tín dụng thắt chặt, lãi suất tăng cao, room tín dụng khó tiếp cận làm cho người tiêu dùng khó tiếp cận vốn, lượng mua xe giảm.

Trong năm, nhiều phiên bản xe Ford được nâng cấp mẫu mã phù hợp với người tiêu dùng, lượng khách hàng chờ xe được giải quyết, giúp cho City Auto vẫn đạt tăng trưởng về lợi nhuận.

Hiện nay, City Auto đang là nhà phân phối tất cả các dòng xe Ford tại Việt Nam, bao gồm các dòng xe ôtô, xe thương mại (Ranger, Ranger Raptor, Transit) và xe SUV (Explorer, Everest).

Nhà phân phối ô tô lớn nhất Việt Nam là CTCP Dịch vụ Tổng hợp Sài Gòn (Savico, mã chứng khoán: SVC) có doanh thu kỷ lục gần 21.500 tỷ đồng trong năm 2022 và lợi nhuận trước thuế đạt 688 tỷ đồng, cao gấp gần 3 lần cùng kỳ và gần bằng cả 3 năm trước đó cộng lại.

Savico là đơn vị phân phối nhiều hãng xe ô tô như Toyota, Ford, Huyndai, Mitsubishi, Volvo… có mạng lưới trải dài từ Bắc vào Nam. Savico có thị phần phân phối lớn nhất với xe Toyota và Ford.

Không kém cạnh, CTCP Dịch vụ ô tô Hàng Xanh (Haxaco, mã chứng khoán: HAX) một "đại gia" bán xe Mercedes Benz Việt Nam có doanh thu và lợi nhuận năm 2022 cao kỷ lục, dù kết quả kinh danh quý IV/2022 đi xuống.

Cụ thể năm 2022, Haxaco có doanh thu đạt 6.775 tỷ đồng, tăng 22% so với cùng kỳ năm 2021; trong đó, doanh thu kinh doanh xe chiếm tỷ trọng lớn nhất (92%). Lợi nhuận trước thuế của doanh nghiệp đạt 300 tỷ đồng, tăng 49% so với năm 2021. Với kết quả này, công ty đã vượt 23% mục tiêu doanh thu và vượt 41% mục tiêu lợi nhuận trước thuế.

Tuy nhiên xét riêng trong quý IV/2022,  công ty này có doanh thu là 1.598 tỷ đồng, giảm 26% so với cùng kỳ năm 2021, lợi nhuận sau thuế đạt 47 tỷ đồng, giảm 62% so với cùng kỳ năm trước đó.

Lý giải về nguyên nhân sụt giảm doanh thu và lợi nhuận quý IV/2022, lãnh đạo doanh nghiệp cho biết, chính sách thắt chặt tín dụng làm lãi suất tăng cao, điều kiện giải ngân vốn khó khăn... làm cho người tiêu dùng khó tiếp cận vốn vay khi mua xe, giảm nhu cầu tiêu dùng. Mặc dù vậy, trong 9 tháng năm 2022, thị trường kinh doanh xe ô tô tốt, kinh tế ổn định, lãi suất cho vay thấp làm cho lợi nhuận cả năm của Haxaco tăng trưởng mạnh mẽ.

Thực tế, những khó khăn đã lộ rõ trong quý IV/2022 khiến doanh số bán xe của ngành ô tô đi lùi vào những tháng cuối năm 2022.

Theo báo cáo kết quả kinh doanh tháng 12 của năm 2022 từ VAMA, doanh số các thành viên đã đạt 35.301 xe, thấp hơn 3% so với tháng 11/2022 và thấp hơn 24% so với tháng 12/2021.

Trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu của doanh nghiệp ngành ô tô - xe máy cơ bản đứng vững trong năm 2022, vượt 35% so với kết quả của VN-Index.

Theo SSI, VEA chiếm 90% vốn hóa thị trường của ngành ô tô- xe máy và giá cổ phiếu vẫn ổn định trong năm 2022.

Diễn biến tích cực nhất ghi nhận tại City Auto (CTF), với giá cổ phiếu CTF của doanh nghiệp tăng 56% do nhu cầu cao đối với dòng xe Ford. Ở chiều ngược lại, cổ phiếu HAX kết thúc năm với mức giảm 34% do lợi nhuận của công ty được dự báo đã đạt đỉnh trong năm 2022./.