Tín hiệu được kỳ vọng ngành đã chính thức bước qua “mùa đông ảm đạm”

Theo số liệu của Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), trong tháng 11, sản xuất thép thành phẩm đạt gần 2,5 triệu tấn, tăng 34% so với cùng kỳ 2022. Bán hàng thép các loại đạt hơn 2,5 triệu tấn, tăng 30% so với cùng kỳ 2022.

Xuất khẩu thép đạt 7,4 triệu tấn, tăng 29% so với cùng kỳ năm ngoái. Thị trường xuất khẩu của thép Việt chủ yếu là ASEAN, EU, Hoa Kỳ, Ấn Độ và Đài Loan (Trung Quốc).

Về giá thép, sau tháng 9 và tháng 10 đứng giá, giá thép nội địa ghi nhận 3 phiên tăng trong tháng 11 đặc biệt là tại miền Bắc. Mức tăng mạnh nhất trong tháng là 410 đồng/kg tại phiên ngày 22/11. Nhờ các phiên tăng giá, thép của thương hiệu Hòa Phát và VAS đã vượt mức 14.000 đồng/kg.

Giá thép nội địa đã tạo đáy

Trong báo cáo triển vọng ngành thép cập nhật ngày 13/12, Chứng khoán Vietcombank (VCBS) dự báo, giá thép Trung Quốc sẽ duy trì mặt bằng giá thấp quanh 3.600-4.200 USD/tấn như hiện nay cho tới ít nhất nửa đầu 2024 do nhu cầu chưa hồi phục khi thị trường nhà ở nước này chưa có dấu hiệu ấm lên, các chính sách hỗ trợ cho thị trường bất động sản cần thêm nhiều thời gian để thẩm thấu.

Tại Việt Nam, VCBS nhận định giá thép ở mức 13,5 triệu đồng/tấn (giá thép thanh thấp nhất của HPG) đã là mức đáy, do ở mức giá này các doanh nghiệp sản xuất thép bằng công nghệ lò điện EAF duy trì mức biên lợi nhuận gộp hòa vốn hoặc lỗ. Ngoài ra, giá thép thanh trong nước hiện tại đã thấp ngang với giá Trung Quốc nhập khẩu nên tiềm năng giảm giá là không nhiều. Tuy nhiên, chu kỳ giá thép sẽ có biến động tương quan với giá thép Trung Quốc nên khó có thể tăng giá mạnh trong thời gian tới.

Xây dựng bất động sản chiếm khoảng 35% nhu cầu thép của Trung Quốc và lĩnh vực này đã gặp khó khăn trong năm nay bởi các nhà phát triển lớn gặp phải khủng hoảng thanh khoản và doanh số bán hàng giảm. Doanh số bán hàng theo diện tích sàn trong 10 tháng giảm 7,8% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, hy vọng về sự phục hồi trong những tháng tới đã được khơi dậy bởi các động thái của Trung Quốc nhằm kích thích lĩnh vực này bằng cách nới lỏng các yêu cầu cho vay. Tâm lý thị trường được chấn an hơn khi giá nhà mới tăng nhẹ trong tháng 11, mức tăng hàng tháng thứ ba liên tiếp. Giá thép thanh nhiều khả năng duy trì ở mức 14.000-15.000 triệu đồng/tấn cho đến hết nửa đầu năm 2024, trước khi có những sóng tăng giá sau đó.

Kỳ vọng từ nhu cầu hồi phục

VCBS đánh giá, trong ngắn hạn, việc giá than cốc, thép phế và quặng sắt có đà giảm mạnh trong quý II và giá thép có đà hồi phục sẽ giúp các doanh nghiệp sản xuất thép có hoạt động kinh doanh thuận lợi hơn trong nửa cuối 2023 so với nửa đầu năm. Tuy nhiên sự hồi phục mạnh khó có thể xảy ra khi yếu tố quyết định tới biên lợi nhuận cao là nhu cầu bất động sản trở lại tại quốc gia này hiện vẫn còn rất yếu.

Biên lợi nhuận của các doanh nghiệp sản xuất thép xây dựng sụt giảm mạnh và có đà hồi phục chậm do giá thép xây dựng trong nước gặp áp lực điều chỉnh giảm liên tiếp trong bối cảnh nhu cầu xây dựng nội địa yếu và cạnh tranh lớn từ thép nhập khẩu Trung Quốc với giá thấp hơn; Cùng với đó là giá nguyên vật liệu đầu vào như quặng sắt, than cốc neo cao; Chi phí điện (chiếm khoảng 10% giá vốn) tăng gây áp lực cho ngành sản xuất thép 

Hoà Phát (mã: HPG) là nhà sản xuất thép hiếm hoi trong ngành tại Việt Nam trở lại có lãi sau những quý kinh doanh kém khả quan. Các doanh nghiệp sản xuất khác trong ngành đang trong giai đoạn cắt giảm nhân sự, thanh lý tài sản hay bán cổ phần cho đối tác nước ngoài để có nguồn vốn duy trì hoạt động kinh doanh. VCBS cho rằng mặc dù kết quả kinh doanh đã tạo đáy tuy nhiên quá trình phục hồi đang diễn ra rất chậm và còn nhiều thách thức phía trước.

Biên lợi nhuận của các doanh nghiệp xuất khẩu tôn mạ tại Việt Nam có đà hồi phục tốt sau những quý làm ăn kém khả quan. Nguyên nhân chủ yếu nhờ vào việc nhập khẩu tôn của EU, Mỹ hồi phục mạnh trong bối cảnh nguồn cung trong nước thiếu hụt và giá thép hồi phục giúp hoàn nhập chi phí trích lập dự phòng hàng tồn kho lớn.

Xuất khẩu sẽ là “cứu cánh” cho ngành thép về cuối năm?

Giá thép khó tăng mạnh nhưng ngành thép Việt Nam sẽ được kích thích thêm từ nhu cầu. Theo dự báo của WSA (Hiệp hội Thép thế giới), nhu cầu tiêu thụ thép toàn thế giới trong năm 2023 hồi phục nhẹ ở mức 1,8% và tiếp tục tăng trưởng 1,9% vào năm 2024. Trong đó, sự hồi phục đáng kể ở các quốc gia châu Âu, châu Á, Mỹ…

VCBS ước tính tổng sản lượng tiêu thụ thép xây dựng trong năm 2023 sẽ giảm khoảng 15% trước khi hồi phục 11% vào năm 2024. Động lực thúc đẩy tăng trưởng phần lớn tới từ sự hồi phục của thị trường xây dựng dân dụng.

Nhu cầu nhập khẩu thép tại các quốc gia chủ lực như Mỹ, EU có tốc độ hồi phục tốt trong 9 tháng đầu năm 2023, tính từ đáy quý IV/2022. Nhu cầu nhập khẩu được kỳ vọng có thể tiếp tục quán tính duy trì tích cực trong các quý tiếp theo trong bối cảnh chênh lệch giá bán nội địa EU, Mỹ và khu vực châu Á đang ở mức cao.

VCBS kỳ vọng năm 2024, đầu tư công sẽ bứt phá bởi giải ngân cho các dự án tồn đọng từ 2023 chuyển sang và gói kích thích kinh tế bổ sung của Chính phủ. Tuy nhiên tỷ trọng của thép trong đầu tư công là không nhiều.

Ngành bất động sản nội địa dần phục hồi cũng là bệ đỡ cho nhu cầu ngành thép vào 2024. “Thị trường xây dựng bất động sản (chiếm 60% nhu cầu thép) đang dần được tháo gỡ khó khăn nhờ những chính sách sửa đổi. Số dự án đang triển khai cho thấy sự tăng trưởng rõ rệt tại miền Bắc và có sự phục hồi tại khu vực miền Nam. Điều này giúp cho nhu cầu tiêu thụ vật liệu xây dựng có thể hồi phục trong các quý tới. Điểm tiêu cực đến từ việc số dự án được cấp phép mới ngày càng suy giảm và ở mức rất thấp”, công ty chứng khoán phân tích.