Một thực tế mới nghiệt ngã đang diễn ra với các Big Tech trên toàn nước Mỹ. Đó là kỷ nguyên doanh thu tăng trưởng mạnh, tuyển dụng việc làm không giới hạn và giá cổ phiếu cao sắp kết thúc.

Thay vào đó là một giai đoạn cắt giảm việc làm hoặc ngừng tuyển dụng, tốc độ tăng trưởng chậm lại và các kế hoạch mở rộng kinh doanh bị trì hoãn. Triển vọng u ám này ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý của người lao động hiện tại và khả năng thu hút nhân tài mới cho ngành công nghệ, đồng thời tác động xấu đến sự phát triển kinh tế cũng như năng lực đổi mới tại Mỹ.

Thời gian gần đây, hàng loạt doanh nghiệp công nghệ công bố báo cáo kém khả quan, trong bối cảnh kinh tế Mỹ đang giảm tốc, xung đột ở Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu lắng dịu, lãi suất và lạm phát đều cao, còn đại dịch COVID-19 bước sang năm thứ ba.

Ngày 23/5, công ty Snap, sở hữu ứng dụng mạng xã hội Snapchat, thông báo hạ dự báo doanh thu và lợi nhuận, đồng thời tuyên bố giảm tốc độ tuyển dụng. Chỉ một ngày sau, công ty quản lý ứng dụng gọi xe Lyft cũng cho biết sẽ hạn chế tuyển nhân viên mới và tìm kiếm biện pháp cắt giảm chi phí khác. Cuối tháng Năm, "người khổng lồ" Microsoft tuyên bố ngừng tuyển dụng ở nhiều vị trí quan trọng.

Xu hướng này duy trì đến đầu tháng Sáu, khi Giám đốc điều hành hãng sản xuất xe điện Tesla Elon Musk cho biết, Tesla cần cắt giảm 10% lực lượng lao động và ngừng tuyển dụng trên toàn cầu. Sàn giao dịch tiền điện tử Coinbase Global cũng tiếp tục tạm ngừng tuyển dụng tất cả các vị trí công việc mới do các điều kiện thị trường hiện tại.

Những tuyên bố tương tự đã phủ bóng lên lĩnh vực công nghệ trong nhiều tuần. "Ông lớn" thương mại điện tử Amazon đang có quá nhiều nhân công và nhà kho, trong khi hoạt động kinh doanh bị ảnh hưởng vì lạm phát tăng cao.

Meta, công ty mẹ của Facebook, cũng ngừng tuyển thêm nhân viên và cắt giảm chi phí, trong khi mạng xã hội Twitter tuyên bố "đóng băng" tuyển dụng mới, thậm chí rút lại các thông báo tuyển dụng trước khi ông Elon Musk thực hiện thương vụ mua lại nền tảng này. Hãng công nghệ Apple hồi tháng Tư cảnh báo các hạn chế do biện pháp phong tỏa tại Trung Quốc có thể khiến doanh thu của hãng thiệt hại khoảng 8 tỷ USD trong quý II/2022.

Những dự báo kém khả quan của các doanh nghiệp công nghệ trên cho thấy sự thay đổi của ngành công nghiệp từng được coi là một trụ cột quan trọng của nền kinh tế hàng đầu thế giới, đặc biệt trong việc bảo đảm nguồn tạo việc làm, bảo vệ nhà đầu tư khỏi những yếu tố bất ổn của nền kinh tế. 

Tom Forte, nhà phân tích tại ngân hàng đầu tư D.A. Davidson, nhận định rằng công nghệ không còn là lựa chọn chắc chắn (để đầu tư), do đang phải đối mặt với nhiều vấn đề không thuận lợi.

Chỉ số Nasdaq Composite đã mất 25% kể từ ngày 19/11/2021 - sau khi đạt mức cao kỷ lục. Trong khi đó, chỉ số đồng USD tăng lên mức cao nhất trong 20 năm trở lại đây, đe dọa triển vọng kinh doanh của các tập đoàn công nghệ do chi phí bị đẩy cao.

Anurag Rana, nhà phân tích cấp cao của Bloomberg Intelligence, cho biết, đồng USD mạnh lên thường "bào mòn" lợi nhuận của các công ty có hoạt động ở nước ngoài, với các công ty phần mềm lớn có đến hơn 1/3 doanh thu đến từ thị trường nước ngoài. Nhà đầu tư cũng có xu hướng "tháo chạy" khỏi cổ phiếu công nghệ, đặc biệt là sau khi hàng loạt công ty cảnh báo về rủi ro sóng gió sắp xảy ra đối với các Big Tech.

Nguy cơ mất các công ty sa thải nhân viên bắt đầu "ám ảnh" Thung lũng Silicon. Số cuộc thảo luận về vấn đề việc làm trên Blind - ứng dụng nhắn tin bảo mật dành cho nhân viên các công ty - đã tăng 13 lần trong giai đoạn 19/4-19/5 so với cùng kỳ năm ngoái. Các cuộc trò chuyện về nguy cơ bị sa thải cũng tăng 5 lần, trong khi đề tài suy thoái được nhắc đến nhiều gấp 50 lần.

Trong tháng Năm, tin đồn về việc Meta chuẩn bị sa thải hàng loạt nhân viên đã xuất hiện trên mạng xã hội, dẫn đến việc hashtag #metalayoff xuất hiện trên LinkedIn - trang mạng xã hội dành cho tìm kiếm việc làm, cơ hội hợp tác và kinh doanh. Hàng chục nhà tuyển dụng và các công ty đã dùng hashtag này để mời gọi ứng viên với các cơ hội việc làm thay thế. Người phát ngôn của Meta sau đó cho biết công ty không có kế hoạch cắt giảm nhân viên hiện tại.

Giới quan sát cho rằng vị thế của ngành công nghệ, từng là một đầu tàu tăng trưởng của kinh tế Mỹ, đang bắt đầu lung lay. Theo số liệu của Layoffs - trang web chuyên tổng hợp những thông tin cắt giảm nhân sự của các công ty trên thế giới, hơn 126.000 nhân viên ngành công nghệ đã mất việc từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát.

Công ty cung cấp dịch vụ phát video trực tuyến toàn cầu Netflix tháng Năm thông báo kế hoạch sa thải khoảng 150 nhân viên, sau khi báo cáo số lượng thuê bao đăng ký sử dụng Netflix bất ngờ giảm.

Một số nhân viên của Twitter đang chuẩn bị tâm lý cho nguy cơ bị sa thải nếu mạng xã hội này về tay tỷ phú Elon Musk, người đã để ngỏ khả năng cắt giảm chi phí hoạt động của công ty. Giám đốc điều hành Parag Agrawal hồi tháng Năm đã gửi một ghi chú cho hơn 7.500 nhân viên của Twitter giải thích rằng mạng xã hội này sẽ bắt đầu phải cắt giảm chi phí đi lại, tiếp thị và tổ chức sự kiện, với các nhà quản lý được yêu cầu "quản lý chặt chẽ ngân sách và ưu tiên những gì quan trọng nhất".

Những Big Tech như Meta, Twitter và Uber hứng chịu những ảnh hưởng mạnh mẽ nhất. Dù vậy, tình hình hiện nay được đánh giá là không tồi tệ như giai đoạn "bong bóng" dot-com vỡ hồi đầu thập niên 2000. Sự khác biệt là đại dịch đã cho thấy tầm quan trọng và sự cần thiết của nhiều sản phẩm công nghệ trong đời sống, giúp các công ty xây dựng khả năng chống chịu với các cú sốc kinh tế tốt hơn.

Theo ông Russell Hancock, CEO tổ chức phi lợi nhuận Joint Venture Silicon Valley chuyên nghiên cứu về kinh tế, mọi người nhận ra công nghệ là không thể thay thế. Những diễn biến hiện nay giống như việc thị trường tự điều chỉnh, nhưng ngành công nghệ có thể mất đi một phần năng lực đổi mới khi các công nghệ bắt đầu trở nên quá quen thuộc và được coi như dịch vụ công cộng như điện nước hay khí đốt.

Khi đối mặt với giai đoạn khó đoán trong dài hạn, các doanh nghiệp sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng khi đưa ra quyết định đầu tư, tuyển dụng và tiếp thị. Amazon vào năm 2020 đã đầu tư rất nhiều nguồn lực cho nhân sự và không gian nhà kho để đáp ứng nhu cầu giao hàng tăng cao trong thời kỳ đại dịch, song giờ đây họ lại thừa nhân công và kho bãi. Thông báo của Amazon về vấn đề này đã khiến hàng trăm nhân viên lo lắng. Những người từng phải quản lý nhiều dự án xây dựng cùng lúc giờ không có việc để làm.

CEO Meta Mark Zuckerberg vào tháng Hai cho biết, công ty đang ưu tiên một số dự án như Reels (tính năng đăng video ngắn tương tự như TikTok), tin nhắn cá nhân và vũ trụ ảo (metaverse). Mới đây công ty tuyên bố giảm 3 tỷ USD các khoản đầu tư trong năm nay, dấu hiệu đầu tiên cho thấy Meta đang trở nên cẩn trọng với các khoản chi tiêu ngân sách của mình.

Dù ánh hào quang "bất khả chiến bại" của các Big Tech có thể đang yếu đi, nhưng sức sống của Thung lũng Silicon dường như vẫn chưa thể lụi tàn. Tỷ lệ thất nghiệp ở bang California đang ở mức 2%, thấp nhất kể từ năm 1999. Dữ liệu bổ sung từ trung tâm nghiên cứu kinh tế California (CCSCE) cho thấy mức tăng trưởng việc làm của Khu vực vịnh San Francisco trong năm qua là 5,8%, nhanh hơn mức trung bình của toàn nước Mỹ và của bang California.

Stephen Levy, Giám đốc và nhà kinh tế cấp cao của CCSCE, nhận định rằng xu hướng suy giảm nhu cầu tuyển dụng cần được đánh giá trong bối cảnh ngành công nghệ đang phát triển mạnh, "liệu thế giới có cần thêm nhiều sản phẩm và dịch vụ công nghệ hay không, liệu đây có phải lĩnh vực đang phát triển hay không? Câu trả lời là có".