Đã 16 tháng kể từ khi cuộc IPO 35 tỷ USD của Ant Group do tỷ phú Jack Ma sáng lập bị hoãn lại. Kể từ đó, gã khổng lồ fintech đã trải qua đợt tái cấu trúc, đồng ý chịu sự giám sát như ngân hàng. Công ty thiết lập tường lửa cho khắp các bộ phận và tạo ra bộ đệm vốn cho hoạt động kinh doanh cho vay tiêu dùng của mình. Ant đã trở thành một công dân ngoan ngoãn, thậm chí là nhàm chán.

Vậy nên thật ngạc nhiên khi Trung Quốc lại một lần nữa soi xét đế chế tài chính của Jack Ma. Gần đây các nhà quản lý ngân hàng yêu cầu các ngân hàng và doanh nghiệp nhà nước lớn nhất Trung Quốc báo cáo tất cả giá trị chịu rủi ro với Ant, các công ty con và thậm chí cả các cổ đông của Ant, Bloomberg đưa tin.

Liệu đây có thể chỉ là một đợt kiểm tra thường lệ? Cuộc thăm dò này trùng hợp với chiến dịch chống tham nhũng cấp cao trong ngành tài chính. Tháng 10 năm ngoái, Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương Trung Quốc bắt đầu thanh tra 25 tổ chức tài chính, bao gồm các cơ quan quản lý, ngân hàng chính sách, ngân hàng quốc doanh, công ty quản lý nợ xấu và hãng bảo hiểm.

Ant có rất nhiều thương vụ với ngân hàng nhà nước về mảng cho vay tiêu dùng. Công ty cũng có thể coi các nhà quản lý tài sản nhà nước là người mua chứng khoán đảm bảo bằng tài sản (ABS) của Ant. Do đó việc giới chức quản lý yêu cầu ngân hàng báo cáo mối liên hệ với Ant, tổ chức có tầm quan trọng lớn đối với hệ thống tài chính Trung Quốc cũng là lẽ tự nhiên.

Nhưng với bộ máy quan liêu của Trung Quốc, có không ít lý do để phỏng đoán. Trong tháng này, Trung Quốc đã bắt giữ cựu bí thư thành ủy Hàng Châu - nơi Ant đặt trụ sở chính -  vì nghi ngờ nhận hối lộ. Truyền thông Trung Quốc đã vạch ra mối liên kết giữa vụ việc này với Ant.

Chiến dịch thống tham nhũng lần này đang trở thành cuộc điều tra rộng nhất kể từ năm 2016. Tháng 9 năm ngoái, Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương Trung Quốc lần đầu ban hành bộ hướng dẫn chi tiết liệt kê 101 hành vi có thể bị kết tội. Chúng bao gồm hối lộ, sao lãng nhiệm vụ, giao dịch nội gián cho đến ký phê chuẩn các thương phiếu đáng ngờ.

Hình phạt rất nghiêm khắc. Ông Hu Huaibang, cựu Chủ tịch tại Ngân hàng Phát triển Trung Quốc nhận án chung thân vì tội đưa hối lộ. Ông đã giúp tạo điều kiện cấp hạn mức tín dụng 4,8 tỷ USD cho CEFC China Energy trước khi công ty này vỡ nợ. Ông Lai Xiaomin, cựu Chủ tịch China Huarong Asset Management, bị xử tử một năm trước vì nhận hối lộ 1,8 tỷ nhân dân tệ (280 triệu USD).

Ngày nay, bất kỳ ai xử lý tiền cho nhà nước cần phải hết sức cẩn thận. Với một loạt vụ vỡ nợ doanh nghiệp, thời khắc sinh tử kiểu Lehman Brothers và các cuộc giải cứu của nhà nước, Chủ tịch Tập Cận Bình có thể sắp mất hết kiên nhẫn với bộ sậu ngân hàng. Cho vay và đầu tư liều lĩnh có thể dẫn tới thiệt hại hàng tỷ USD và đẩy các quan chức – và những người hối lộ - vào tù trong khoảng thời gian dài.

Và tuy Ant đã tái cấu trúc hoạt động kinh doanh, Bắc Kinh vẫn còn một câu hỏi quan trọng trong lúc Chủ tịch Tập Cận Bình thúc đẩy nỗ lực giảm khoảng cách giàu nghèo: Ai là chủ sở hữu thiểu số của công ty.

Tờ Wall Street Journal cho rằng việc Trung Quốc hủy bỏ cuộc IPO của Ant một phần là do chính phủ không hài lòng về cấu trúc sở hữu phức tạp của công ty - và những người sẽ hưởng phần lớn nhất từ màn IPO hoành tráng. Bản cáo bạch của Ant liệt kê danh sách dài những đầu tư là quỹ đầu tư tư nhân ít người biết đến.

Alibaba, sở hữu 1/3 cổ phần Ant, kéo chỉ số công nghệ Hang Seng đi xuống ngay khi thông tin về yêu cầu của chính phủ lộ ra. Đối với nhà đầu tư, diễn biến này báo hiệu điềm xấu.

Vui vẻ và đầy lôi cuốn, Jack Ma không thể trở nên nhàm chán dù ông có cố gắng đến đâu. Với việc cung cấp các dịch vụ thanh toán, tín dụng và đầu tư cho tầng lớp trung lưu và doanh nghiệp nhỏ, Ant vẫn nằm trong trung tâm hệ thống tài chính của Trung Quốc. 

Trong bối cảnh các vụ vỡ nợ chưa từng có và chiến dịch chống tham nhũng hiện nay, nhà đầu tư lần nữa được nhắc rằng tương lai của Ant có thể nằm ngoài tầm kiểm soát của chính nó.