Sáng 2/6, Quốc hội tiếp tục thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế, xã hội. Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã có phần giải trình 3 nhóm vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, trong đó nổi bật là vấn đề thu thuế bất động sản, thị trường chứng khoán và giá.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho rằng sẽ chấn chỉnh cán bộ thuế nếu có hành vi nhũng nhiễu, tư lợi. Đồng thời lý giải việc siết chặt kê khai giá giao dịch bất động sản nhằm chống chất thu hàng nghìn tỷ đồng tiền thuế.

"Có những trường hợp ban đầu kê khai bán đất 500 triệu, nhưng sau đó kê khai lại lên 10 tỷ đồng, như vậy là gấp 20 lần. Cá biệt có những trường hợp kê khai thấp hơn 40 lần. Chúng tôi tính ra bình quân là kê khai thấp hơn 6 lần", Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nói với các đại biểu Quốc hội.

Trong 5 tháng đầu năm, thu từ đất cả nước đạt khoảng 16.200 tỷ đồng, trong đó số vượt thu là 6.600 tỷ đồng. Vậy, việc siết chặt nộp thuế trong giao dịch bất động sản vừa chống trốn thuế, vừa chống trục lợi về thuế. Ông Phớc nhấn mạnh còn giúp tác động đến mua - bán, tránh đầu cơ kinh doanh bất động sản.

Theo quy định, người nộp thuế phải kê khai đúng theo giá thỏa thuận. Tuy nhiên, nhiều trường hợp đã kê khai thấp hơn giá giao dịch. Nếu phát hiện ra các trường hợp trốn thuế, người dân có thể phải chịu trách nhiệm hình sự. "Đây là vấn đề đúng pháp luật và chúng ta phải thực hiện nghiêm", ông Phớc nói.

"Nếu các cấp, các ngành giám sát thấy cơ quan thuế có nhũng nhiễu, lót tay, trục lợi, hối lộ thì sẽ xử lý nghiêm. Sắp tới, chúng tôi cũng đề nghị các địa phương xây dựng hệ số điều chỉnh, dữ liệu mua bán bất động sản để minh bạch hơn, chống thất thu thuế từ mua bán bất động sản", ông Phớc cho biết.

 

Cố tình vi phạm gây thất thu thuế có thể bị xử lý hình sự

Liên quan đến hành vi trốn thuế trong giao dịch bất động sản, Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch công ty Luật SB Law cho biết: Khi chuyển nhượng nhà đất, người bán phải nộp thuế thu nhập cá nhân được tính bằng 2% giá trị ghi trong hợp đồng. Tuy nhiên, nhiều người vì muốn giảm bớt thuế phí trên nên đã cố tình khai giá trị chuyển nhượng thấp hơn mà không biết rằng hành vi này tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, có thể bị truy tố và xử lý hình sự.

Thông thường, bên chuyển nhượng/ bán nhà đất sẽ là bên có nghĩa vụ nộp thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Tuy nhiên, pháp luật cũng không cấm việc các bên thỏa thuận với nhau và thống nhất việc bên nhận chuyển nhượng/ mua nhà đất sẽ chịu trách nhiệm nộp thuế.

Giao dịch mua bán nhà đất là hợp đồng mua bán dân sự, phần lớn được thực hiện bằng tiền mặt trao tay cho nên các cơ quan chức năng khó có thể xác định rõ sự chênh lệch giữa giá mua bán thực tế với giá trị chuyển nhượng trong hợp đồng (nếu có). Điều đó tạo ra kẽ hở khiến một số người cố tình khai thấp giá trị chuyển nhượng trong hợp đồng để giảm bớt tiền thuế phí phải nộp theo nghĩa vụ tài chính.

Cụ thể, bên bán thường sẽ đề nghị bên mua chỉ kê khai một mức giá tượng trưng trong hợp đồng chuyển nhượng để làm cơ sở tính thuế. Trong khi số tiền thanh toán thực tế mà bên mua trả cho bên bán lớn hơn gấp nhiều lần. Thỏa thuận này chủ yếu dựa trên lòng tin giữa các bên, nếu có cũng chỉ là soạn thảo thành hợp đồng không công chứng, luật sư Hà nhận định.

Cũng theo luật sư Nguyễn Thanh Hà, những rủi ro gặp phải khi thực hiện các hợp đồng mua bán nhà, đất giá thấp với nhau như sau:

Thứ nhất, bị truy thu, xử phạt hành chính, nặng hơn là xử lý hình sự. Luật Quản lý thuế quy định rõ việc người nộp thuế có nghĩa vụ khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng thời hạn, chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế…

Điều đó có nghĩa, khi người bán và người mua cố tình kê khai giá "ảo" trong hợp đồng chuyển nhượng để né thuế thì hành vi đó là vi phạm pháp luật. Tùy theo mức độ vi phạm mà khi bị cơ quan chức năng phát hiện có thể sẽ tiến hành truy thu, xử phạt hành chính, thậm chí xử lý hình sự về tội trốn thuế

Thứ hai, hợp đồng bị vô hiệu theo Điều 124 Bộ luật dân sự 2015 về Giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo.

Thứ ba, công chứng viên bị liên đới trách nhiệm. Trong giao dịch chuyển nhượng nhà đất, hợp đồng chỉ đảm bảo tính pháp lý khi được công chứng thay vì giấy tay. Khi đó, nếu công chứng viên biết khách hàng kê khai không đúng giá trị mua bán mà vẫn công chứng hợp đồng mua bán là sai, phải liên đới chịu trách nhiệm, bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Về thị trường chứng khoán, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho hay thị trường chứng khoán gồm có thị trường cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp và phái sinh. Ông Phớc nhận định vừa qua thị trường chứng khoán rất tốt và là kênh gọi vốn, đầu tư trung dài hạn.

Ông ví dụ thị trường cổ phiếu năm 2021 đạt 7.774.000 tỷ, chiếm 92% GDP, tăng so với năm 2020 là 46,7%, bình quân giao dịch trên 26.000 tỷ. Hay thị trường trái phiếu, ngoài trái phiếu Chính phủ có trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2021 đạt 13.740.00 tỷ đồng, 15% GDP.

"Có thể thấy tỷ lệ % thị trường trái phiếu doanh nghiệp/GDP của nước ta còn thấp so với nhiều nước trong khu vực, ví dụ Trung Quốc 35,6%, Nhật Bản hơn 17%. Do vậy, chúng ta vẫn có tiềm năng rất tốt để huy động vốn trên thị trường trái phiếu của doanh nghiệp", Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay.

Người đứng đầu Bộ Tài chính cho hay một số vụ việc sai phạm vừa qua là do vi phạm các quy định Luật chứng khoán và một số nghị định liên quan như thao túng chứng khoán, lừa dối khách hàng, giả mạo hồ sơ, tài liệu... Những vụ việc này đang được xử lý nghiêm.

Bộ Tài chính đã yêu cầu Ủy ban chứng khoán và các các cơ quan kiểm tra vấn đề phát hành trái phiếu riêng lẻ và các công ty kiểm toán độc lập đã kiểm toán báo cáo tài chính của các công ty phát hành, từ đó phát hiện một số vi phạm. Dù vậy, ông Phớc vẫn bày tỏ tin tưởng thị trường chứng khoán sẽ là kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả.

"Sắp tới chúng tôi sẽ trình Chính phủ sửa đổi nghị định 153 để thực hiện minh bạch tốt hơn, vận hành tốt hơn và bịt một số lỗ hổng. Đặc biệt phải sửa luật bởi hiện nay luật không khống chế điều kiện, mục đích phát hành hoặc bất cập trong việc quy định về vốn, chỉ tiêu nợ trên vốn sở hữu", ông Phớc nói.

Về giảm thêm thuế với xăng dầu, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết: "Chính sách thuế gắn liền chính sách tài khóa, nếu giảm thuế thì phải cắt giảm các khoản chi. Trong khi chính sách tài khóa đã được duyệt rồi".

Hiện tại, một lít xăng khi nhập về Việt Nam có giá khoảng 22.000 đồng. Giá bán trên thị trường hôm qua đã tăng vượt mốc 31.500 đồng/lít. Như vậy, mỗi lít xăng đang gánh khoảng 8.000 đồng tiền thuế.

Bộ trưởng Tài chính cho rằng mức thuế với xăng ở Việt Nam vẫn còn thấp so với nhiều nước trên thế giới. Các nước đánh thuế xăng dầu khoảng 45-60%. Tuy nhiên, cụ thể nước nào thì ông Phớc không nêu cụ thể. Trong khi đó, mức thuế Việt Nam đánh vào khoảng 29-30%.

Trước đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý giảm 50% thuế bảo vệ môi trường đánh vào xăng (khoảng 2.000 đồng/lít). Hiện xăng còn chịu thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt. Ví dụ xăng RON 92, thuế chiếm khoảng 28% giá bán.

Một vấn đề nữa ông Phớc cho rằng cần phải cân nhắc đó là tình trạng buôn lậu xăng dầu. Giá xăng ở Lào đang đắt hơn Việt Nam khoảng 11.000 đồng/lít, của Campuchia cao hơn 3.000 đồng/lít. Như vậy, nếu Việt Nam cứ giảm giá thì xăng dầu sẽ "chảy" sang các nước bên cạnh.

"Chúng tôi sẽ cân nhắc đề xuất giảm thuế, sẽ xem xét và báo cáo Chính phủ, Quốc hội", Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay.